Στις 14 Ιουλίου 2016 το νεοσύστατο Ελληνικό Δίκτυο Επιχειρηματικών Αγγέλων, ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός για την προώθηση των ιδιωτικών επενδύσεων πρώιμου σταδίου – υψηλού ρίσκου στην Ελλάδα, οργάνωσε μια πολύ ωραία εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη όπου και είχα την τιμή να είμαι ομιλητής, ανάμεσα σε αρκετούς άλλους εκλεκτούς προσκεκλημένους.
Στη διάρκεια της σύντομης τοποθέτησής μου, εξηγώντας τι ακριβώς επιχειρεί να κάνει ένας ιδιώτης επενδυτής πρώιμου σταδίου – υψηλού ρίσκου, αυτόν που συνήθως στα αγγλικά ονομάζουμε “Angel Investor“, συνειδητοποίησα το εξής: Τα τελευταία χρόνια δεν έχει υπάρξει περίοδος καλύτερη για τέτοιου είδους επενδύσεις από αυτήν που τώρα διανύουμε!
Πολλοί θεώρησαν ότι υπερβάλλω ηθελημένα, προσπαθώντας ίσως να κάνω μια ένεση ηθικού στους παρευρισκομένους που, είτε το αναγνωρίζουμε ή όχι, είχαν πέσει κι εκείνοι θύματα της συλλογικής κατάθλιψης που για πολύ συγκεκριμένους λόγους επικρατεί στην κοινωνία μας. Όλοι αυτοί έκαναν λάθος. Όχι, δεν υπερέβαλα, τη διαπίστωση αυτήν την πιστεύω απολύτως.
Εξηγούμαι:
Ένας ιδιώτης επενδυτής πρώιμου σταδίου – υψηλού ρίσκου προσβλέπει σε μια απόδοση της επένδυσής του. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι επενδύει σε μια εταιρεία παίρνοντας έναν αριθμό μετοχών και ευελπιστεί ότι στο μεσοπρόθεσμο μέλλον θα βρεθεί αγοραστής για τις μετοχές αυτές σε μια (πολύ) υψηλότερη τιμή.
Αν συγκρίνουμε την Ελλάδα σήμερα με άλλες αγορές της Ευρώπης και της Αμερικής, για το ίδιο χρηματικό ποσό ο επενδυτής αυτός στην Ελλάδα θα πάρει σημαντικά περισσότερες μετοχές. Με απλά λόγια, στην Ελλάδα οι αποτιμήσεις των εταιρειών είναι χαμηλότερες.
Το ενδιαφέρον όμως είναι πως οι αγοραστές των επιχειρήσεων αυτών εν τέλει δεν είναι (συνήθως) από την Ελλάδα, οπότε και αγοράζουν σε “διεθνείς” τιμές. “Αγοράζει” λοιπόν ο επενδυτής σε τιμές Ελλάδας και πωλεί σε τιμές εξωτερικού. Ειλικρινά δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερα.
Υπάρχει όμως ακόμα μια ιδιαίτερα σημαντική διάσταση που κάνει ακόμα περισσότερο ελκυστική την παραπάνω διαπίστωση. Παρότι το “ελληνικό οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων” βρίσκεται ακόμα σε μάλλον νηπιακή ηλικία, η αλήθεια είναι πως υπάρχουν οι πρώτες ισχυρές ενδείξεις ότι μπορεί να παράξει αξία. Οι επιχειρήσεις BugSense, Crypteia Networks, AbZorba Games, e–Food.gr και άλλες δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα και πωλήθηκαν στο εξωτερικό, ακριβώς όπως το περιγράψαμε παραπάνω. Το μοντέλο λοιπόν έχει επιβεβαιωθεί στην πράξη, δεν μιλάμε απλώς για μια θεωρία.
Το γεγονός αυτό δίνει και μια μη – οικονομική παράμετρο, εκείνη της “δυναμικής”. Οι ιδρυτές των νεοφυών επιχειρήσεων τώρα γνωρίζουν κι εκείνοι πως αυτό που προσπαθούν να κάνουν είναι εφικτό εάν εργαστούν μεθοδικά, οργανωμένα και επί μακρόν. Δεν είναι εύκολο σίγουρα, είναι όμως ρεαλιστικά εφικτό, για αυτό και προσπαθούν όλο και περισσότεροι, όλο και καλύτερα, προσφέροντας αξιόλογη “πρώτη ύλη” στους υποψήφιους επενδυτές πρώιμου σταδίου – υψηλού ρίσκου.
Μια ακόμα εξαιρετικής σημασίας παράμετρος είναι εκείνη της γνώσης μέσα από την αποτυχία. Τα τελευταία χρόνια «κάηκαν» πολλά επενδυτικά χρήματα σε μια επώδυνη αλλά υποχρεωτική διαδικασία δημιουργίας μιας νέας αγοράς. Οι επιχειρηματίες που απέτυχαν στην πρώτη, ή στις πρώτες, τους προσπάθειες είναι πάλι εδώ, πλέον περισσότερο έμπειροι και έτοιμοι ώστε να επιχειρήσουν ξανά και – γιατί όχι – αυτήν τη φορά να τα καταφέρουν. Το δίδαγμα είναι απλό: Δεν πρέπει να μας φοβίζει η αποτυχία παρά μόνον εάν δεν μαθαίνουμε από αυτή.
Έχουμε και λέμε λοιπόν:
– Οικονομικά βάναυσα χτυπημένοι από μια σκληρή κρίση, νέοι ιδρυτές που θέλουν να κάνουν τη διαφορά.
– Επιχειρηματίες έτοιμοι να δεχτούν σχετικά χαμηλές αποτιμήσεις.
– Συσσωρευμένη εμπειρία και γνώση από προηγούμενα εγχειρήματα.
– Αποδεδειγμένο ενδιαφέρον διεθνών αγοραστών για ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις.
Θα μπορούσε να είναι καλύτερα; Όχι, δεν θα μπορούσε.
Κλείνοντας θα ήθελα να επαναλάβω τα απολύτως αυτονόητα για τους υποψήφιους επενδυτές:
1. Σε τέτοιου είδους επενδύσεις δεν επενδύουμε ποτέ ποσοστό μεγαλύτερο του 5% (ή ίσως και λίγο περισσότερο, αν σε κάποιον του αρέσει το μεγάλο ρίσκο) των ρευστών διαθεσίμων μας ή της εύκολα ρευστοποιήσιμης περιουσίας μας.
2. Είναι μεγάλο λάθος να επενδύει κανείς μόνος. Αν για παράδειγμα έχει 60.000 ευρώ να διαθέσει σε μια επένδυση, είναι πολύ καλύτερα να μπει σε 4 επιχειρήσεις με 15.000 ευρώ στην καθεμία και να συνεργαστεί με τρεις ακόμα επενδυτές ώστε να καλυφθούν οι κεφαλαιακές ανάγκες κάθε εταιρείας.
3. Ο επενδυτής στο στάδιο αυτό είναι υποχρεωμένος πέρα από τα χρήματά του να προσφέρει και τον χρόνο του. Τις συμβουλές, την εμπειρία και το δίκτυο επαφών του. Δεν πρέπει να το δει απλά σαν μια οικονομική επένδυση – Είναι κάπως σαν ένας συνιδρυτής με μειοψηφικό μερίδιο.
4. Για να βγάλει χρήματα ο επενδυτής, πρέπει πρώτος απ’ όλους να βγάλει χρήματα ο ιδρυτής.
5. Οι επενδύσεις αυτές έχουν μακροπρόθεσμο χαρακτήρα. Τα χρήματα που επενδύει κανείς πρέπει λοιπόν να μπορεί να τα “ξεχάσει” μέχρι και για δέκα χρόνια, μέχρι δηλαδή οι επιχειρήσεις αυτές να γίνουν στόχοι εξαγορών (χωρίς αυτό να σημαίνει πως μια εξαγορά δεν μπορεί να γίνει και νωρίτερα, είναι όμως σχετικά σπάνιο).
Οι συνθήκες που διαμορφώνονται είναι ιδιαίτερα ελκυστικές για επενδύσεις πρώιμου σταδίου – υψηλού ρίσκου. Εναπόκειται στους ίδιους τους Έλληνες επενδυτές να αξιοποιήσουν την ευκαιρία αυτή και μέσα από μια πετυχημένη επενδυτική δραστηριότητα να ενισχυθεί συνολικά η ελληνική οικονομία.
Στη διαδρομή αυτή οι έννοιες της συνεργασίας, της μεθοδικότητας και της εξωστρέφειας είναι εκείνες που θα παίξουν τον καθοριστικό ρόλο για την επιτυχία ή μη των όποιων σχετικών εγχειρημάτων.
Στο πλαίσιο αυτό μόνο θετικά μπορεί να αντιμετωπιστεί η ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων λίγο πριν την εκπνοή του 2016 για τη διάθεση 260 εκατομμύρια ευρώ για τη δημιουργία επενδυτικών ταμείων για ελληνικές επιχειρήσεις. Είναι ίσως μια επιβεβαίωση ότι και ένας οργανισμός όπως το EIF αναγνωρίζει τη μεγάλη επενδυτική ευκαιρία στην Ελλάδα. Πάλι όμως, εξαρτάται από τη συμμετοχή των Ελλήνων ιδιωτών επενδυτών στα εν λόγω υπό δημιουργία Ταμεία το αν το πρόγραμμα αυτό θα είναι τελικά επιτυχές ή όχι.
Ο συγγραφέας του άρθρου αυτού είναι ιδιαιτέρως αισιόδοξος ότι οι Έλληνες επενδυτές, όπως και γενικότερα διεθνείς επενδυτές που έχουν ενδιαφέρον για την περιοχή μας, θα αναγνωρίσουν τη μεγάλη ευκαιρία που περιγράφεται και θα δραστηριοποιηθούν τόσο σαν angel investors όσο και σαν limited partners στα υπό σύσταση funds.
