Όπως είχαμε υποσχεθεί επιστρέφουμε στο θέμα των επιπτώσεων της πανδημίας στο ελληνικό οικοσύστημα από την πλευρά των VCs αυτή τη φορά, ένα κρίσιμο μέρος της αλυσίδας, και θα ακολουθήσει η πλευρά των incubators και accelerators σε επερχόμενο άρθρο.
Απευθύναμε τις ίδιες ερωτήσεις στα έξι VC του Equifund που ασχολούνται με Startups αρχικού σταδίου.
Σήμερα σας δημοσιεύουμε τις απαντήσεις από τα VC Metavallon, Unifund και VentureFriends. Ακολουθούν οι απαντήσεις από Marathon VC, BigPi και Velocity Partners..
Metavallon VC – Γιώργος Καραντώνης, Partner
Startupper: Ποια είναι η άποψη του VC για την σημερινή κατάσταση
Γ. Καραντώνης: Η κατάσταση είναι σίγουρα δύσκολη, πρωτίστως από την πλευρά της ανθρώπινης υγείας που προηγείται της οικονομικής. Η οικονομική κατάσταση είναι δύσκολη γιατί δεν έχουμε προηγούμενες παρόμοιες εμπειρίες και δεν γνωρίζουμε τη διάρκεια και την τελική επίδραση της κρίσης στην οικονομία. Όσο παρατείνεται η ισχύς των περιοριστικών μέτρων και η έξαρση της πανδημίας όλο και περισσότεροι κλάδοι θα πλήττονται και θα εντείνονται οι κοινωνικές αντιθέσεις και οι αντιπαραθέσεις. Το κλίμα αυτό σίγουρα δεν είναι ευνοϊκό για επενδύσεις υψηλού ρίσκου σε καινοτομικά startups, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξουν και επί μέρους ευκαιρίες.
Startupper: Ποιες είναι οι επιπτώσεις στις Startups του χαρτοφυλακίου σας και πως θα τις υποστηρίξετε από εδώ και πέρα.
Γ. Καραντώνης: Σε πρώτο χρόνο δεν υπάρχουν εξίσου σημαντικές επιπτώσεις σε όλες τις εταιρίες μας. Καθοριστικοί παράγοντες είναι ο κλάδος δραστηριοποίησης και τα χρηματικά αποθέματα που έχουν. Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο χώρο του τουρισμού έχουν δει την πιο επιθετική επίδραση. Για παράδειγμα στο portfolio μας η Ferryhopper που είχε εξαιρετική πορεία to 2019 με 4πλασιασμό του τζίρου της, πλήττεται άμεσα από την ακινητοποίηση όλων των πλοίων σε Ελλάδα, Ιταλία, και Ισπανία Στον αντίποδα για τις εταιρείες που παρέχουν εργαλεία και τεχνολογίες που υποστηρίζουν την παροχή υπηρεσιών όπως εξ αποστάσεως εκπαίδευση (π.χ. CreatorUp) και τη διενέργεια secure συναλλαγών μέσω ψηφιακών καναλιών (π.χ. Citizen), μπορούμε να πούμε ότι η ζήτηση παραμένει ενεργή και ελπίζουμε ότι σταδιακά θα αυξηθεί. Σε ίδιο μήκος κύματος κινούνται και οι εταιρίες στους χώρους της υγείας και της βιοτεχνολογίας, όπως η Purposeful που επιταχύνει, μέσω τεχνητής νοημοσύνης, την χρήση υπαρχόντων ουσιών για νέες παθήσεις. Όσες από τις υπόλοιπες έχουνε ικανά χρηματικά διαθέσιμα π.χ. για έξι και πλέον μήνες συνεχίζουν τη δραστηριότητά τους, δίνοντας έμφαση στην τελειοποίηση των προϊόντων τους και προσπαθώντας να κόψουν κάθε μη απαραίτητο έξοδο. Εμείς τις παρακολουθούμε στενά και ετοιμάζουμε τα πλάνα για τις στηρίξουμε ενεργά.
Startupper: Θα αλλάξει η στρατηγική σας στις επενδύσεις από εδώ και πέρα, αν ναι πώς;
Γ. Καραντώνης: Σίγουρα για τι διάστημα που θα διαρκέσει η κρίση θα γίνουμε ακόμα πιο επιλεκτικοί. Έχουμε ήδη δημιουργήσει ένα χαρτοφυλάκιο από 20 επενδύσεις και θα ρίξουμε μεγάλο βάρος της προσπάθειάς μας στην στήριξη και την καθοδήγησή του για να μπορέσουν οι εταιρίες μας να εξέλθουν από την κρίση όσο πιο δυνατές γίνεται. Στην επενδυτική μας πολιτική νομίζω ότι θα μειώσουμε ακόμα περισσότερο τις ήδη περιορισμένες επενδύσεις μας σε marketplaces και γενικότερα B2C εταιρίες (σήμερα κάτω από 10% του χαρτοφυλακίου μας). Αντίθετα θα είμαστε ανοικτοί να δούμε εξαιρετικές ομάδες που έχουν αναπτύξει πρωτότυπο πνευματικό κεφάλαιο και πραγματικά καινοτόμα σχέδια. Συνεργαζόμαστε ακόμα πιο ενεργά με τα υπόλοιπα Ελληνικά funds, γιατί πιστεύουμε ότι η στήριξη των ικανών ομάδων είναι Εθνική υπόθεση. Ανταλλάσσουμε τέλος απόψεις για βέλτιστες πρακτικές με επενδυτές από όλο τον κόσμο μέσω των διεθνών δικτύων επενδυτών στα οποία συμμετέχουμε.
Startupper: Τι προτείνετε ότι πρέπει να γίνει σε επίπεδο οικοσυστήματος/κυβέρνησης;
Γ. Καραντώνης: Το ερώτημα είναι δύσκολο γιατί δεν γνωρίζουμε τις πραγματικές δυνατότητες του κράτους και τη διάρκεια της κρίσης. Όλες οι εταιρείες πλήττονται σταδιακά και αποζητούν τη στήριξη του κράτους και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μέσα σε αυτό το δύσκολο τοπίο θα πρέπει να υπάρξει ειδικότερη μέριμνα κυρίως για τις εταιρείες που έχουν μικρό χρόνο ζωής και κυρίως για να μην αναγκαστούν να απολύσουν το υψηλού επιπέδου κατάρτισης και εξειδίκευσης προσωπικό τους. Υπάρχει κίνδυνος για ένα νέο κύμα φυγής επιστημόνων και μηχανικών στο εξωτερικό που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε δραστικά. Νομίζω ότι θα πρέπει να τους δοθεί μια έκτακτη χρηματοδότηση για να μπορέσουν να επιβιώσουν για το επόμενο εξάμηνο. Για τις πιο ώριμες εταιρείες έχουν ήδη ανακοινωθεί ορισμένα μέτρα τα οποία περιμένουμε και εμείς να δούμε πως θα εφαρμοστούν στην πράξη, αλλά σε πρώτη ανάγνωση φαίνεται να παρέχουν αξιόλογες επιλογές στους επιχειρηματίες.
Startupper: Τι συμβουλές θα δίνατε στους founders αυτή τη περίοδο;
Γ. Καραντώνης: Νομίζω ότι όλοι γινόμαστε πιο έμπειροι και καλύτεροι επαγγελματίες μέσα από παρόμοιες καταστάσεις. Μας δίνεται η ευκαιρία να σκεφτούμε πιο προσεκτικά το προϊόν και τη στρατηγική μας με βάση τις πραγματικές ανάγκες των αγορών στις οποίες απευθυνόμαστε. Να δώσουμε έμφαση στον έλεγχο του κόστους και την πραγματική κερδοφορία. Να δώσουμε ακόμα μεγαλύτερη προσοχή στους ανθρώπους μας και στο κοινό όραμα που μπορεί να διατηρήσει τη συνοχή και τη παραγωγικότητα της ομάδας. Να εμπεδώσουμε την ανάγκη για διαρκή προσαρμογή στις συνθήκες του ανταγωνισμού και των αγορών και την εξέλιξή μας σε όλα τα επίπεδα. Υπάρχει πίστη ότι θα καταφέρουμε να βγούμε ακόμα πιο δυνατοί από την κρίση.
Uni.Fund VC – Σωτήρης Παπαντωνόπουλος-Μαντόπουλος, Partner
Startupper: Ποια είναι η άποψη του VC για την σημερινή κατάσταση
Σ. Παπαντωνόπουλος: Ο covid 19 διαμορφώνει νέες συνθήκες στον χώρο των επενδύσεων, στη λειτουργία των επιχειρήσεων και στις συνήθειες των καταναλωτών, που δεν θα επηρεάσουν αλλά θα αλλάξουν την επόμενη μέρα.
Τεχνολογίες που υιοθετούνταν με σταθερό ρυθμό, γίνονται mainstream μέσα σε μερικές εβδομάδες μέσα από μαζική, εντατική και «υποχρεωτική» εκπαίδευση χρηστών, επιχειρήσεων και καταναλωτών.
Εδώ και μερικές εβδομάδες η πλειονότητα των “white collar” εργαζομένων στον πλανήτη εργάζεται με τηλε-εργασία ή tele-working του οποίου η θετική επίδραση στην αύξηση της παραγωγικότητας και στη μείωση εξόδων (π.χ. από έξοδα ταξιδιών, real estate κλπ) ήδη αναγνωρίζεται και η πλειονότητα των εταιριών σκέφτεται πώς θα υιοθετήσει τα θετικά διδάγματα σε μόνιμο modus operandi. Είναι σημαντικό ότι η αναγκαία teleconferencing τεχνολογία ως enabler ωρίμασε ακριβώς τη σωστή στιγμή για να την αξιοποιήσουμε. Tα zoom, teams κλπ. προσομοιάζουν τη φυσική συνεδρία με τη χρήση εξελιγμένων αλγορίθμων πολύ καλύτερα από ότι το skype, αλλά και η ευρυζωνική προσβασιμότητα είναι πλέον παντού.
Οι συνήθειες των καταναλωτών αλλάζουν. Υποχρεωτικά πρέπει να καλύψουν την πλειονότητα των αναγκών τους σε υπηρεσίες και αγαθά ψηφιακά κι εξ αποστάσεως. Κι εδώ πάλι ο enabler είναι ότι τα τελευταία 10 χρόνια οι περισσότερες εταιρίες και οργανισμοί έχουν υλοποιήσει προγράμματα ψηφιακού μετασχηματισμού που τους δίνουν τη δυνατότητα να εξυπηρετούν ψηφιακά.
Οι τεράστιες αυτές κι απότομες μεταβολές στον τρόπο που ζούμε και εργαζόμαστε θα γεννήσουν μεγάλες καινούργιες καινοτομίες και επιχειρηματικά μοντέλα, αλλά και πολλών εταιριών τα επιχειρηματικά μοντέλα θα δοκιμαστούν. Μακροπρόθεσμα η απότομη ψηφιοποίηση προσφέρεται για καινούργιες υπηρεσίες σε κλίμακα. Είμαστε πλέον κοντά σε μια virtual εταιρία που θα παρέχει παγκοσμίως τις υπηρεσίες της χωρίς τον περιορισμό και το κόστος των φυσικών γραφείων/ορίων). Βραχυπρόθεσμα όμως το equilibrium για πολλές υπηρεσίες (π.χ. corporate travel, real estate) μαζί με την αύξηση της παραγωγικότητας θα δημιουργήσουν ανισορροπίες. Πλέον οι κυβερνήσεις (και όχι οι αγορές) επεξεργάζονται σχέδια στήριξης αυτής της μεταβατικής περιόδου τα αποτελέσματα των οποίων θα κρίνουν εν πολλοίς την εξέλιξη του καπιταλιστικού συστήματος.
Επίσης μέχρι να αποκρυσταλλωθεί καταρχήν η έκταση της ζημίας από την παύση της δραστηριότητας αλλά κυρίως η αντίδραση και η υιοθέτηση ικανοποιητικών θεσμικών-κυβερνητικών μέτρων, βραχυπρόθεσμα οι διεθνείς χρηματαγορές και οι επενδυτές θα είναι πολύ επιφυλακτικοί και η πρόσβαση σε κεφάλαια θα γίνει πολύ δυσκολότερη στο προσεχές διάστημα.
Startupper: Ποιες είναι οι επιπτώσεις στις Startups του χαρτοφυλακίου σας και πως θα τις υποστηρίξετε από εδώ και πέρα.
Σ. Παπαντωνόπουλος: Ως Uni.Fund, πολύ γρήγορα ζητήσαμε από τις εταιρείες να εκτιμήσουν την επίδραση της νέας κατάστασης στη λειτουργία τους σε πολλαπλά επίπεδα (πωλήσεις, τζίρο, προσωπικό, διανομή, προμηθευτές κλπ).
Με βάση αυτά τα δεδομένα, τις ενεργοποιήσαμε και δουλέψαμε στην κατεύθυνση του να εκπονήσουν σχέδια έκτακτης ανάγκης, αλλά και στον ορισμό των trigger points που θα τα θέσουν σε λειτουργία. Δεδομένου όπως προανέφερα ότι η βραχυπρόθεσμα η πρόσβαση σε ιδιωτική χρηματοδότηση θα καταστεί ανέφικτη, η ελαχιστοποίηση των εξόδων και ο πιο συστηματικός έλεγχος και η επίτευξη θετικών χρηματορροών είναι μονόδρομος.
Παράλληλα, είμαστε σε συνεχή επικοινωνία και ενημερώνουμε όλο το portfolio για εθνικές και μη πρωτοβουλίες που μπορούν να αξιοποιήσουν, ώστε να εκμεταλλευτούν όποια στήριξη παρασχεθεί.
Κυρίως όμως εξετάζουμε μαζί κινήσεις και προσαρμογές που θα βοηθούσαν όχι μόνο στην προαναφερθείσα βιωσιμότητα, αλλά στην αξιοποίηση των ευκαιριών για επιτάχυνση της ανάπτυξης με νέα προϊόντα και υπηρεσίες ή νέα ανταγωνιστικά δεδομένα στο καινούργιο υπό διαμόρφωση τοπίο.
Startupper: Θα αλλάξει η στρατηγική σας στις επενδύσεις από εδώ και πέρα, αν ναι πώς;
Σ. Παπαντωνόπουλος: Σήμερα όλα τα VC funds (ξεκινώντας από αμερικανικά που οδηγούν τις τάσεις) εγκαταλείπουν τα ζημιογόνα επιχειρηματικά μοντέλα και μοντέλα επιδότησης των χρηστών με κεφάλαια επενδυτών προς την πρόσκτηση μεριδίου αγοράς και μαζικά πλέον συμβουλεύουν τις εταιρίες τους να στρέψουν το πλάνο τους στο «δρόμο της κερδοφορίας».
Σαν Uni.Fund ήμασταν «τυχεροί» καθότι η επενδυτική μας στρατηγική ήταν εξαρχής διαφορετική σε σχέση με την παραπάνω «τάση». Δηλαδή συμφωνημένος στόχος κάθε δικής μας χρηματοδότησης -σε όλες ανεξαιρέτως τις εταιρίες και ομάδες και παρά το πρώιμο στάδιο της εταιρίας- είναι η επίτευξη ισοσκελισμένων χρηματορροών (cash flow positive) εντός του κύκλου.
Στην παρούσα συγκυρία νιώθουμε δικαιωμένοι για τη στρατηγική που έχουμε επιλέξει, καθώς αυτή αποδεικνύεται σωτήρια για τις εταιρείες του portfolio. Αυτό έχει καταστήσει τις εταιρίες του χαρτοφυλακίου μας πιο ισχυρές και σε πλεονέκτημα καθώς έχουν να κάνουν λιγότερες μεταβολές από εκείνες στις οποίες το πλάνο επίτασσε ανάπτυξη με κάθε κόστος και/ή ευελπιστούσαν σε επόμενο κύκλο χρηματοδότησης προκειμένου να συνεχίσουν τη λειτουργία τους. Λόγω της συνετής διαχείρισης των οικονομικών τους, διαθέτουν ακόμη και σε αυτή τη συγκυρία πόρους για να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους και, με δημιουργικότητα και αξιοποίηση των core δεξιοτήτων τους, δημιουργούν νέες πηγές εσόδων ή και μεγαλώνουν τα μερίδια αγοράς τους.
Εξαίρεση αποτελούν κάποιες εταιρείες που το σύνολο του τζίρου τους πλήττεται από την παρούσα κατάσταση, οι οποίες καταφεύγουν σε περαιτέρω περιορισμό των εξόδων, αναζητούν πρόσθετες μορφές στήριξης (π.χ. κρατική βοήθεια) ή κάνουν pivot.
Για εμάς στο Uni.Fund η αρχική στρατηγική επένδυσης σε πραγματικές τεχνολογικές εταιρίες με προϊόντα και υπηρεσίες που έχουν αξία για τον χρήστη (και ο οποίος είναι διατεθειμένος να πληρώσει το κόστος τους) που μπορούν να κλιμακώσουν παγκοσμίως παραμένει ακριβώς ως είχε.
Από την άλλη δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς τo scarcity of capital, οπότε στρατηγικά η προτεραιότητα μας είναι να εξασφαλίσουμε επαρκή κεφάλαια για τη χρηματοδότηση των αναπτυξιακών ευκαιριών και αναγκών των υφιστάμενων εταιριών του χαρτοφυλακίου μας, παραμένοντας όμως πάντα ανοιχτοί σε χρηματοδότηση νέων επιχειρηματιών και καινοτομιών εάν πληρούν τα κριτήρια μας.
Startupper: Τι προτείνετε ότι πρέπει να γίνει σε επίπεδο οικοσυστήματος/κυβέρνησης;
Σ. Παπαντωνόπουλος: Τα μέτρα στήριξης της οικονομίας και των επιχειρήσεων που λαμβάνονται τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο ΕΕ είναι στη σωστή κατεύθυνση. Από την υλοποίησή τους τις επόμενες εβδομάδες και από τη διάρκεια της κατάστασης, αλλά και από τη δυνατότητα να διευρυνθούν και να παραταθούν τα μέτρα, αν χρειαστεί, θα εξαρτηθούν πολλά.
Είναι ευχάριστο το γεγονός ότι το οικοσύστημα επιχειρηματικότητάς στην Ελλάδα ενεργοποιήθηκε άμεσα, ώστε να διευρυνθούν τα μέτρα στήριξης της Πολιτείας για να καλύπτουν και τις νεοφυείς επιχειρήσεις (π.χ. με τη διεύρυνση των ΚΑΔ) τόσο στο επίπεδο της ενίσχυσης της ρευστότητάς τους, έμμεσα ή άμεσα (π.χ. με την αποζημίωση ειδικού σκοπού, την αναστολή καταβολής ασφαλιστικών εισφορών, τη χρηματοδότηση μέσω «επιστρεπτέας προκαταβολής» με προϋποθέσεις και μέσω του Ταμείου Εγγυοδοσίας, κλπ.), όσο και για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας στις επιχειρήσεις αυτές.
Ευελπιστούμε ότι η Πολιτεία θα συνεχίσει να επιδεικνύει γρήγορα αντανακλαστικά για την περαιτέρω ενίσχυση της νεοφυούς επιχειρηματικότητας, εξετάζοντας περισσότερα και πιο στοχευμένα μέτρα για τις startups, αν υπάρξει ανάγκη.
Startupper: Τι συμβουλές θα δίνατε στους founders αυτή τη περίοδο;
Σ. Παπαντωνόπουλος: H ιστορία έχει δείξει ότι οι μεγάλες τεκτονικές αλλαγές σαν αυτές που ζούμε οδηγούν σε ανακατανομή του τοπίου και είναι ευκαιρίες που δεν πρέπει να περάσουν αναξιοποίητες.
Οι απότομες αλλαγές στη ζήτηση βρίσκουν συνήθως πιο εκτεθειμένες τις μεγάλες εταιρείες που έχουν μεγάλες δομές κόστους και δανεισμού και οι οποίες, όταν υπάρχει ξαφνική μείωση της ζήτησης και των εσόδων τους, αδυνατούν να ανταποκριθούν στις παραπάνω υποχρεώσεις.
Οι startups είναι συνήθως σε καλύτερη θέση: έχουν πιο μικρές δομές κόστους, είναι περισσότερο ευέλικτες στην προσαρμογή σε νέες συνθήκες, ξέρουν και μπορούν να κάνουν γρήγορα pivot για να βρεθούν σε καλύτερη θέση και να τη διατηρήσουν.
Η προσαρμοστικότητα είναι η λέξη-κλειδί στην περίοδο που διανύουμε. Προσαρμοζόμενη στις καταστάσεις κάθε εταιρεία μπορεί να αξιοποιήσει την κατάσταση προς όφελός της: να προσαρμόσει το προϊόν ή την υπηρεσία της για να ανταποκριθεί σε κάποια νέα ανάγκη, με όφελος τόσο κοινωνικό όσο και για την ίδια την επιχείρηση. Αν η δραστηριότητά της δεν συνδέεται ή πλήττεται από την υπάρχουσα κατάσταση, μπορεί να αξιοποιήσει τον χρόνο και τους πόρους που θα χρησιμοποιούσε π.χ. για την εμπορική της ανάπτυξη, στην περαιτέρω ανάπτυξη του προϊόντος ή της υπηρεσίας της, ώστε όταν οι συνθήκες εξομαλυνθούν, να είναι πιο έτοιμη να ξεκινήσει πάλι δυναμικά. Αν αδυνατεί να αντλήσει νέα κεφάλαια από επενδυτές, μπορεί να αναζητήσει εναλλακτικά χρηματοδοτικά εργαλεία που είναι διαθέσιμα (π.χ. δάνεια, public grants κλπ.).
Από την άλλη, η ελαχιστοποίηση των εξόδων και ο πιο συστηματικός έλεγχος και η επιδίωξη θετικών χρηματορροών είναι μονόδρομος.
Αυτό που θα πρότεινα στους founders είναι να μην δουν την υπάρχουσα κατάσταση ως εμπόδιο, αλλά ως ευκαιρία. Μέσα από αυτή την κατάσταση θα αναδειχτούν οι πραγματικά άξιοι founders που θα καταφέρουν να γιγαντωθούν και μάλιστα πολύ γρήγορα.
Αν μπορoύσα να συνοψίσω σε μία πρόταση: Be cash flow positive and attack!
VentureFriends – Α. Αποστολάκης, Γ. Δημόπουλος
Startupper: Ποια είναι η άποψη του VC για την σημερινή κατάσταση
Α.Α.-Γ.Δ.: Από την μεριά μας βλέπουμε αυτή την κρίση σε ένα βαθμό και σαν ευκαιρία για άτομα που θέλουν να γίνουν επιχειρηματίες! Αν και οξύμωρο ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή για αυτά τα άτομα να γίνουν επιχειρηματίες, καθώς υπάρχει ο χρόνος να το κάνουν είτε επειδή είναι locked in είτε επειδή ο τομέας δραστηριοποίησης του επλήγη. Είναι ευκαιρία λοιπόν να σκεφτούν και να δράσουν π.χ. κάνοντας έρευνα αγοράς, φτιάχνοντας ένα MVP (Minimum Viable Product) ή ακόμα και τεστάροντας την ιδέα τους με κάποιους πρώτους πελάτες.
Startupper: Ποιες είναι οι επιπτώσεις στις Startups του χαρτοφυλακίου σας και πως θα τις υποστηρίξετε από εδώ και πέρα.
Α.Α.-Γ.Δ.: Υπάρχει διακύμανση στις επιπτώσεις και άλλωστε αυτό είναι και το πλεονέκτημα ενός χαρτοφυλακίου, η διασπορά κινδύνου. Μπορούμε να χωρίσουμε τις startups σε τέσσερις κατηγορίες όσον αφορά τις επιπτώσεις:
(1) θετικές, όπως το Instashop και η Accusonus που συνεχίζουν να μεγαλώνουν τις ομάδες τους
(2) ουδέτερες, όπως το Novoville, η Norbloc, η RTsafe, η Plum και η Belvo
(3) ήπια αρνητικές με μειωμένη αλλά υπαρκτή ζήτηση όπως ο Douleutaras, η Blueground και το MyJobNow (το οποίο έχει επικεντρωθεί στο να παρέχει άτομα για delivery service) και
(4) πολύ αρνητικές, για εταιρείας που δυσκολεύτηκαν αλλά θα επιζήσουν στον χώρο του τουρισμού, όπως η Welcome και το Stasher.
Όσον αφορά την υποστήριξη, όπως και υπό οποιαδήποτε άλλες συνθήκες, συνεχίζουμε να τις υποστηρίζουμε με τον ίδιο τρόπο.
Startupper: Θα αλλάξει η στρατηγική σας στις επενδύσεις από εδώ και πέρα, αν ναι πώς;
Α.Α.-Γ.Δ.: Η στρατηγική μας δεν αλλάζει, ίσα ίσα που οι επόμενοι δυνατοί founders τώρα δουλεύουν νυχθημερόν! Κατά συνέπεια υπάρχουν ευκαιρίες σε όλους τους τομείς, όπως και πριν εμείς αναζητάμε τις πιο δυνατές ομάδες με την καλύτερη προοπτική. Όσον αφορά τον τομέα του τουρισμού εταιρείες οι οποίες ήταν επιτυχημένες πριν την σημερινή κατάσταση έχουν κάθε λόγο να μπορούν να επανέλθουν στο επίπεδο που ήταν εάν έχουν δυνατά οικονομικά fundamentals.
Startupper: Τι προτείνετε ότι πρέπει να γίνει σε επίπεδο οικοσυστήματος/κυβέρνησης;
Α.Α.-Γ.Δ.: Στο οικοσύστημα πρέπει να γίνει ότι πρέπει να γίνεται πάντα! Οι δυνατοί founders πρέπει να μιλάνε μεταξύ τους και να ανταλλάσσουν best practices. Σε επίπεδο κυβέρνησης πρέπει να στηριχθούν οι νεοφυείς εταιρείες και ιδικά όσες είναι πολλά υποσχόμενες!
Startupper: Τι συμβουλές θα δίνατε στους founders αυτή τη περίοδο;
Α.Α.-Γ.Δ.: Πρέπει να προσπαθήσουν να μεγαλώσουν το runway τους, να βελτιώσουν τις διαδικασίες τους και να μειώσουν τα κόστη για να καταφέρουν να επιβιώσουν και να είναι εδώ πιο δυνατοί μετά την κρίση. Παράλληλα μπορούν να εκμεταλλευτούν αυτή την περίοδο για να «επενδύσουν» στην βελτιστοποίηση του προϊόντος τους.
