Ο ψηφιακός μετασχηματισμός που δεν περιμέναμε

Μέχρι να συνεχίσει την πορεία του, είναι δύσκολο να προβλεφθεί ο αντίκτυπος της εμφάνισης και της προσβολής του κορωνοϊού στην υγεία και την ανθρώπινη ζωή. Αντίστοιχα ο αντίκτυπος που φαίνεται να έχει στον επιχειρηματικό κόσμο, αν και είμαστε εν αναμονή της χαλάρωσης των περιοριστικών μέτρων, είναι ακόμη πιο δύσκολο να προσδιοριστεί και το τοπίο δυστυχώς φαίνεται ιδιαίτερα θολό.

Με βάση τα νέα δεδομένα, η πρόβλεψη για το μέλλον είναι σε μεγάλο βαθμό μια πρόκληση, επειδή αυτός ο ιός είναι κάτι εντελώς νέο που αλλάζει τα δεδομένα όπως τα είχαμε συνηθίσει.

Είναι αλήθεια ότι τόσο οι τοπικές αγορές, όσο και τα διεθνή χρηματιστήρια βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση και πιθανότατα μπαίνουμε σε μια νέα περίοδο μακράς ύφεσης. Αλλά αυτή η καμπή στην παγκόσμια οικονομία θα είναι διαφορετική από κάθε άλλη που έχουμε ξαναδεί στη ζωή μας. Δεν ακολουθεί τον κανονικό επιχειρηματικό κύκλο, αντίθετα τον αλλάζει δραστικά.

Μπορεί η μόνη σύγκριση της τρέχουσας κατάστασης να γίνεται με την εμφάνιση της «ισπανικής» γρίπης το 1918, ωστόσο  δεν πρέπει να ακολουθήσουμε εκείνη την περίοδο σαν παράδειγμα, γιατί ο κόσμος πριν από έναν αιώνα ήταν εντελώς διαφορετικός. Από όλες τις διαφορές μεταξύ του σήμερα και του 1918, ίσως η πιο σημαντική είναι ο ρόλος της ψηφιακής τεχνολογίας και της τεχνολογίας πληροφοριών γενικότερα.

Το 1918, η παραμονή στο σπίτι ή η απαγόρευση της εισόδου σε ένα φυσικό κατάστημα σήμαινε ότι δεν θα εργαζόταν σχεδόν κανένας.

Δεν μπορώ να πω όμως ότι συμβαίνει το ίδιο και το 2020.

Σύμφωνα με το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, το Ηλεκτρονικό Εμπόριο παρουσιάζει κατακόρυφη Αύξηση του τζίρου κατά 480% την τελευταία πενταετία με αποκορύφωμα την περίοδο της καραντίνας και των αναγκαστικών περιοριστικών μέτρων.

Είναι αλήθεια ότι από τα νέα δεδομένα επιβαρύνονται πολλά επαγγέλματα, συμπεριλαμβανομένων τόσο των επαγγελμάτων καριέρας  όσο και των πιο χαμηλόμισθων, των ελεύθερων επαγγελματιών, πολλών  μικρών επιχειρήσεων, καθώς και αυτών που παρέχουν υπηρεσίες, οι οποίοι έχουν ελάχιστες δυνατότητες ψηφιακού μετασχηματισμού και επιλογής εργασίας στο σπίτι. Ίσως οι επαγγελματίες που ασχολούνται με τις ψηφιακές υπηρεσίες και την πληροφορική, καθώς και το οικοσύστημα προμηθευτών και παρόχων υπηρεσιών που εξυπηρετούν να είναι τυχεροί που ανήκουν στον πληθυσμό που όχι μόνο έχει αυτήν την επιλογή, αλλά έχει μάθει να λειτουργεί ψηφιακά και να προσαρμόζεται γρήγορα στις νέες αλλαγές και τις τεχνολογίες του ψηφιακού περιβάλλοντος.

Ο όρος ψηφιακός μετασχηματισμός (digital transformation) περιλαμβάνει όλες τις αλλαγές που υιοθετεί μια επιχείρηση για να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματα που της προσφέρουν το διαδίκτυο, τα ψηφιακά μέσα και οι νέες τεχνολογίες. Είναι μια συνεχής διαδικασία που δημιουργεί ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις, αλλά απαιτεί εκπαίδευση και υποδομές.

Τα καλά νέα, εάν υπάρχουν, είναι ότι ο ψηφιακός κόσμος και το ηλεκτρονικό εμπόριο, θα υποφέρουν λιγότερο από το παραδοσιακό κομμάτι της οικονομίας μας. Φυσικά δεν μπορεί να παραμείνουν ανέπαφα καθώς η οικονομία είναι ένα ενιαίο διασυνδεδεμένο σύνολο και σιγουρά θα επηρεαστούν και αυτοί οι κλάδοι σε μεγάλο βαθμό. Φαίνεται όμως ότι η παγκόσμια κοινότητα των ψηφιακών επαγγελματιών και του ηλεκτρονικού εμπορίου, είναι η μοναδική ραχοκοκαλιά που θα διατηρήσει όποια δύναμη έχει και θα μπορέσει να διατηρήσει την οικονομία σε ένα επίπεδο μέχρι να περάσει αυτή η πανδημία.

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για αυτήν την πρόβλεψη.

Αν και μεγάλο μέρος της καθημερινής μας ρουτίνας έχει αφαιρεθεί, το ψηφιακό τμήμα έχει αποκτήσει νέα σημασία. Τα διαδικτυακά εργαλεία συνεργασίας, αντικαθιστούν προσωπικές συναντήσεις, σχολικές τάξεις, πρόβες μουσικής και πολλές άλλες ομαδικές δραστηριότητες οι οποίες είναι ιδιαίτερα κρίσιμες στη ζωή μας. Για πολλές επιχειρήσεις πλέον το digital περιβάλλον είναι το μόνο κανάλι για επιβιώσουν και να κάνουν πωλήσεις!

Ακόμη και αν εξετάσουμε τα ανεξήγητα τρεξίματα του κόσμου στα σούπερ μάρκετ για να προμηθευτεί σε μεγάλες ποσότητες, χαρτί υγείας, απορρυπαντικά και απολυμαντικά προϊόντα, η ψηφιακή τεχνολογία βρίσκεται στον πυρήνα των ιδιαίτερα ανθεκτικών αλυσίδων εφοδιασμού μας και χάρη σε αυτήν, καταφέραμε να διατηρήσουμε τα σούπερ μάρκετ και τα φαρμακεία μας ως επί το πλείστον εφοδιασμένα σε όλη την περίοδο της κρίσης.

Ακόμα και τα κοινωνικά μέσα – παρά τον ρόλο τους στην αύξηση των ψεύτικων ειδήσεων – έχουν γίνει ακόμη πιο σημαντικό κομμάτι της ζωής μας. Αρκεί να σκεφτούμε ότι το 1918, λιγότερο από το ένα τρίτο του πληθυσμού των ΗΠΑ είχε πρόσβαση και μπορούσε να χρησιμοποιήσει το τηλέφωνο ως ένα μέσο για επικοινωνία.

Σήμερα, όλα τα είδη κοινωνικών μέσων (Facebook, Twitter, Instagram) και διαδικτυακών ψηφιακών επικοινωνιών (Skype,Viber, WhatsUp, Messenger) είναι πανταχού παρόντα και ίσως για κάποιους είναι τα μοναδικά μέσα που τους επιτρέπουν να μην είναι απομονωμένοι από τους φίλους, την οικογένεια και την υπόλοιπη κοινωνία.

Ο κόσμος πλέον βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις ψηφιακές υπηρεσίες και στις ευκολίες τις οποίες αυτές παρέχουν και βρίσκουν εφαρμογή σε κάθε στάδιο λειτουργίας μιας επιχείρησης, ανεξάρτητα από το μέγεθος της.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός που κανείς δεν είδε να έρχεται τα τελευταία χρονιά, εμφανίστηκε για πολλούς ξαφνικά όπως ο Κορωναϊός  και θα είναι αναγκαίος πλέον για την μετάβαση μας στην μετά Κορωναϊού εποχή.

 Μην περιμένετε τίποτα να επιστρέψει στο φυσιολογικό – τουλάχιστον, όχι το φυσιολογικό που είχαμε πριν από την πανδημία. Αυτή η δοκιμασία θα δοκιμάσει σκληρά όλες τις ψηφιακές τεχνολογίες, τις διαδικασίες και τις προσδοκίες, αφήνοντας στον κόσμο μια καλύτερη κατανόηση της σημασίας και της χρησιμότητας τέτοιων τεχνολογιών στην καθημερινή μας ζωή – καθώς και τι λειτουργεί και τι όχι.

Εδώ και αρκετά χρόνια οι ειδικοί αναφέρουν ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι μια δύσκολη διαδικασία για οποιονδήποτε μεγάλο οργανισμό θέλει να τον αξιοποιήσει πλήρως και να αξιοποιήσει τις σύγχρονες τεχνολογίες πληροφορικής ώστε να ευθυγραμμιστεί καλύτερα με τις ανάγκες των πελατών του. Ιστορικά όσες το προσπάθησαν, οι περισσότερες από αυτές τις πρωτοβουλίες υπολειτούργησαν ή απλώς απέτυχαν.

Σήμερα ο ψηφιακός μετασχηματισμός, παρουσιάζεται ως μια σοβαρή Απειλή και ταυτόχρονα ως μια μεγάλη Αδυναμία των Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων οι οποίες παραδοσιακά λόγο έλλειψης τεχνογνωσίας, χρόνου και πόρων, αργούν να αντιληφθούν τις αλλαγές που συμβαίνουν τόσο στο Εξωτερικό όσο και στο Εσωτερικό τους περιβάλλον και προσαρμόζονται δύσκολα σε νέα δεδομένα.

Αυτήν την φορά όμως αυτή η τεχνολογική αλλαγή και η πίεση της παγκόσμιας αγοράς προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό πρέπει να μετατραπεί για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε Ευκαιρία και Δυνατό σημείο, δείχνοντας ταχύτητα και ευελιξία και ρίχνοντας το βάρος τους στην άμεση εξυπηρέτηση και στην προσωποποιημένη εμπειρία του πελάτη, ώστε να  αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των αργών και δύσκαμπτων μεγάλων και απρόσωπων επιχειρήσεων και οργανισμών.

Μόλις περάσει η περίοδος του «κορωνοϊού», φοβάμαι ότι οι επιχειρήσεις που δεν μπόρεσαν να μεταμορφωθούν αρκετά για να ανταποκριθούν στις ανάγκες των πελατών τους κατά τη διάρκεια της κρίσης, δεν θα είναι πλέον βιώσιμες. Θα παραμείνουν μόνο εκείνες που μπόρεσαν να εντάξουν και να διατηρήσουν τις ψηφιακές τεχνολογίες στο κορμό της λειτουργίας τους, ώστε να εστιάσουν και να διατηρήσουν τις σχέσεις τους με τους πελάτες τους, στοχεύοντας στην καλύτερη εξυπηρέτηση των αναγκών τους στην νέα από άποψη καταναλωτικής εμπειρίας εποχή.

Είτε αρέσει είτε όχι, αυτή η παγκόσμια πανδημία είτε θα μεταμορφώσει ψηφιακά την επιχείρηση σας, είτε θα την εξαλείψει. Το κλειδί για την οργανωτική επιβίωση, επομένως, εξαρτάται από το ψηφιακό περιβάλλον – και η μετάβαση στο ψηφιακό περιβάλλον, εξαρτάται από όλους εμάς. Ας μην μας απογοητεύσουμε.