Τελευταίο σημείωμα της στήλης για το 2015 καθώς το γράφω την τελευταία ημέρα του χρόνου. Τώρα, αν ο Γιάννης το δημοσιεύσει τις πρώτες ημέρες του 2016 ή εσείς το διαβάσατε στις αρχές της νέας χρονιάς, τότε σε αυτήν την περίπτωση θα είναι το πρώτο για το 2016. Διαλέγετε και παίρνετε…
Θέμα του τρέχοντος σημειώματος είναι τι έγινε πάντως το 2015 στο ελληνικό οικοσύστημα των startups. Για την ακρίβεια, πως είδα να εξελίσσεται το οικοσύστημα. Επαναλαμβάνω -γιατί διαβάζω διάφορα σχόλια μετά από κάθε σημείωμα- ότι οι απόψεις μου είναι προσωπικές. Και δεν είναι απαραίτητο ότι πρέπει άπαντες να συμφωνούν μαζί μου. Ούτε εγώ να συμφωνώ μαζί τους.
Σε κάθε περίπτωση, εκεί που όλοι θα συμφωνήσουμε ήταν πως το 2015 ήταν μία δύσκολη χρονιά. Όχι μόνο λόγω των capital controls αλλά και επειδή υπήρξαν περιστατικά όπως η υπόθεση της Globo που δημιούργησαν μία προβληματική και ανησυχητική εικόνα για την Ελλάδα και ειδικό για τον κλάδο των ψηφιακών τεχνολογιών. Είναι πλέον πιο δύσκολο να πείσει μία ελληνική εταιρεία -πολύ δε περισσότερο ένα startup- ότι πρέπει κάποιος ξένος να επενδύσει σε αυτήν ή έστω και να συνεργαστεί μαζί του.
Από την άλλη πλευρά, θεωρώ πολύ θετικό ο τρόπος που αντιμετώπισε το οικοσύστημα τα εμπόδια που δημιούργησαν τα capital controls. Υπήρξε μεγάλη δόση αλληλεγγύης από πολλούς ανθρώπους του οικοσυστήματος και αυτό πρέπει να το επισημάνουμε και να το τονίσουμε άπαντες.
Πέραν των capital controls, μία πρώτη παρατήρηση για το 2015 είναι ότι έγινε πλέον ορατό ότι τα ελληνικά startups δεν μένουν Ελλάδα. Υπό την έννοια ότι δεν διατηρούν την έδρα τους στην Ελλάδα αλλά προτιμούν το Λονδίνο, το Άμστερνταμ ή τη Νέα Υόρκη. Αν αυτό είναι θετικό ή αρνητικό είναι μία πολύ μεγάλη συζήτηση όπου οι υποστηρικτές και των δύο απόψεων έχουν ιδιαίτερα βάσιμα και σωστά επιχειρήματα. Αλλά δεν μπορεί να παραγνωρίσει πλέον κάποιος ότι τα περισσότερα startups που φαίνεται να έχουν κάποια προοπτική μεταφέρουν την έδρα τους στο εξωτερικό. Τουλάχιστον η ανάπτυξη του προϊόντος ή της υπηρεσίας τους γίνεται Ελλάδα.
Μία δεύτερη παρατήρηση αναφορικά με το 2015 είναι ότι πολλοί startuppers έχουν αρχίσει να ωριμάζουν, όπως και οι επιχειρήσεις τους. Κάτι που φαίνεται στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουν την αγορά τους, τους πελάτες τους, τους πιθανούς επενδυτές ακόμη και τα μέσα ενημέρωσης. Δεν είναι τυχαίο ότι το 2015 που το hype των ελληνικών μέσων ενημέρωσης με τα startups έχει πλέον περάσει, όλοι οι «εμπλεκόμενοι» είμαστε πολύ καλύτερα και τουλάχιστον οι προσπάθειες που παρουσιάζονται είναι πολύ πιο αξιόλογες.
Φυσικά, δεν πέρασε η «μόδα» των εκδηλώσεων αλλά αυτή την άποψη την υποστηρίζω εγώ και διαφωνείτε πολλοί μαζί μου, οπότε ας το αφήσουμε το θέμα. Όχι τίποτε άλλο, θα μου πείτε ότι τα λες αυτά, αλλά κάνετε βραβεία για startups. Όντως, αλλά τουλάχιστον εμείς βάζουμε το κοινό να ψηφίσει και δεν ζητάμε χρήματα για τη συμμετοχή!
Μία άλλη παρατήρηση για το 2015 είναι ότι στην Ελλάδα συνεχίζει να υπάρχει έλλειψη όσον αφορά τη χρηματοδότηση σε επίπεδο series A. Δηλαδή, μία εταιρεία που χρειάζεται να σηκώσει ένα ποσό της τάξεως άνω των 10 – 15 εκατ. ευρώ για να κάνει ένα πραγματικό άλμα προς τα εμπρός, πολύ απλά δεν μπορεί να το βρει στην Ελλάδα και το αναζητεί στο εξωτερικό με τις γνωστές δυσκολίες που ανέφερα και στην αρχή.
Στον τομέα των «μεγαλύτερων» χρηματοδοτήσεων δεν έχουμε δει ακόμη φως, όπως δεν έχουμε δει και στην προσπάθεια αρκετών να γίνει hub για startups η Αθήνα, έστω και σε περιφερειακό επίπεδο. Και το χειρότερο είναι πως το 2015 δεν είδαμε να γίνεται και κάποιο ουσιαστικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.
Όπως δεν είδαμε να γίνεται και κάποιο βήμα προς τη δημιουργία hubs στην ελληνική περιφέρεια. Άλλο ένα μεγάλο θέμα, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν αρκετά και καλά startups σε πόλεις όπως είναι ο Βόλος, η Πάτρα και το Ηράκλειο, πέραν, φυσικά, της Θεσσαλονίκης, όπου περίμενα, προσωπικά, να υπάρχει μεγαλύτερη κινητικότητα. Αλλά ελπίζω ειλικρινά η κατάσταση να βελτιωθεί το 2016. Καλή χρονιά να έχουμε…
