Τα υπουργεία του μέλλοντος: Πώς πρέπει να μετασχηματιστούν, πόσο πιο σημαντικά θα γίνουν;

Του Σοφοκλή Αρχοντάκη

Στην τετραετία που έρχεται αλλά και σε βάθος χρόνου, κάποια υπουργεία οφείλουν να μετασχηματιστούν, να εκσυγχρονιστούν, καθώς αναμένεται να πέσει ακόμα μεγαλύτερο βάρος πάνω τους, ώστε να διατηρήσουν τη χώρα στο μονοπάτι της ανάπτυξης και της προόδου.

Τα υπουργεία τα οποία θα μας απασχολήσουν είναι: Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Τουρισμού, Ανάπτυξης και Τροφίμων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Θα παρουσιάσουμε κάποιες από τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα καθώς και τις συνέργειες που θα χρειαστεί να έχουν με άλλα υπουργεία.

Υπουργείο Τουρισμού

Ο τουρισμός καταλαμβάνει ένα εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό του ελληνικού ΑΕΠ και αυτό αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια. Ο ελληνικός τουρισμός έχει να αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις στις οποίες συγκαταλέγεται η κλιματική κρίση, η βιωσιμότητα, τα εργασιακά δικαιώματα, η έλλειψη προσιτής στέγης για το ελληνικό νοικοκυριό και η υψηλή εξειδίκευση που θα προκύψει μέσα από την 12μηνη τουριστική περίοδο. Ας προχωρήσουμε λοιπόν στην ανάλυσή μας.

Ο ελληνικός τουρισμός αναμένεται να αποτελέσει την αιχμή του δόρατος για την οικονομία τα επόμενα χρόνια. Η Μεσόγειος είναι μια φιλική θάλασσα για τον τουρίστα αφού υπάρχει απουσία θηρευτών στο νερό και αν εξαιρέσουμε τα μελτέμια του Αυγούστου που τείνουν να αποτελέσουν μια μακρινή ανάμνηση, οι θάλασσες είναι γαλήνιες. Όλα αυτά δημιουργούν ένα ιδανικό πακέτο. Βέβαια, η 12μηνη τουριστική περίοδος προϋποθέτει ραγδαία αύξηση του συνεδριακού τουρισμού, κάτι που απαιτεί νέες στοχευμένες επενδύσεις σε αυτό το κομμάτι.

Όμως η κλιματική αλλαγή ενδέχεται να ερημοποιήσει ένα μεγάλο μέρος της Μεσογείου με πρώτη την Ιβηρική Χερσόνησο. Ύψιστης σημασίας θεωρούνται οι επενδύσεις για συλλογή βρόχινου νερού, για την αυτάρκεια των νησιών μέσω προγραμμάτων όπως το GR-eco Islands, για τη διαχείριση των απορριμμάτων και την ανακύκλωση και για βιοκλιματικές κατοικίες. Η τεχνογνωσία υπάρχει στα νησιά μας, με τους λευκούς τοίχους που αντανακλούν τη θερμότητα, τη χρήση πέτρας και αντίστοιχες πρακτικές. Όμως, κάθε νέα κατοικία σε νησί πρέπει να είναι πλήρους βιοκλιματικής τεχνολογίας, ώστε να φέρει μειωμένο ενεργειακό αποτύπωμα. Αυτή τη στρατηγική θα αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο προγράμματα όπως το GR-eco Islands.

Οι χωματερές και η ανακύκλωση είναι ένα πρόβλημα που χρονίζει σε όλα σχεδόν τα νησιά μας, οπότε εν μέρει πρέπει να καταργηθεί η χρήση πλαστικού ειδικά για το νερό και τα αναψυκτικά και να προωθηθούν συσκευασίες γυαλιού και αλουμινίου.

Το υπουργείο ήδη κινείται προς την 12μηνη τουριστική σεζόν, κάτι που θα βοηθήσει την οικονομία, όμως απαιτεί εξειδικευμένο και υψηλά καταρτισμένο προσωπικό και ανθρώπινες συνθήκες εργασίας.

Πρέπει να τελειώσουν τα 12ωρα και τα 16ωρα, η επταήμερη εργασία και τα κοντέινερ ως καταλύματα προσωπικού. Αν συνεχιστούν, όλο και λιγότεροι εργαζόμενοι θα επιλέγουν είτε τη σεζόν στα νησιά, είτε την απασχόληση στον τουρισμό. Υπάρχουν χιλιάδες επιχειρήσεις στη χώρα μας που δεν κινούνται σε συνθήκες «γαλέρας» –σε αντίθεση με τον τουρισμό– είναι ακμαίες και ο ευχαριστημένος εργαζόμενος είναι καλός εργαζόμενος. Ακόμα φαινόμενα τύπου Μυκόνου –βγάζεις πολύ καλά φιλοδωρήματα, οπότε σου κόβω το μεροκάματο– πρέπει και αυτά να τελειώσουν.
Οι περισσότερες συνέργειες σχετίζονται με τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Πρέπει το υπουργείο Εργασίας να «τελειώσει» τις γαλέρες του τουρισμού. Υψηλής ποιότητας προϊόν και 14ωρα δεν πάνε μαζί.

Φέτος αναμένεται ρεκόρ στην επισκεψιμότητα, αν σκεφτείτε πως η Ιταλία, η Μάλτα, η Ισπανία και η Τουρκία θα εμφανίσουν μειωμένες αφίξεις. Η κάθε μία για τους λόγους της. Η μεγάλη χαμένη είναι η Τουρκία που εξαιτίας των σεισμών, μεγάλη μερίδα επισκεπτών έχασε την εμπιστοσύνη της στις υποδομές της χώρας.

Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος

Το υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος κινείται ήδη σε ρυθμούς 2050, όταν αναμένεται και το ουδέτερο ενεργειακό αποτύπωμα των χωρών. Βέβαια, πρέπει να ληφθούν υπόψη νέες τεχνολογίες για ΑΠΕ, όπως οι θαλάσσιες ανεμογεννήτριες και συστήματα παραγωγής ενέργειας που εκμεταλλεύονται τα θαλάσσια ρεύματα. Τα φωτοβολταϊκά συστήματα αναμένεται να είναι η αιχμή του δόρατος για την ενέργεια (για ιδιώτες και επιχειρήσεις) και ιδανικά η χώρα χρειάζεται εργοστάσιο παραγωγής μπαταριών αποθήκευσης υψηλής χωρητικότητας για ΦΒ.

Ο υφυπουργός Περιβάλλοντος του μέλλοντος οφείλει να λάβει υπ’ όψιν του την κλιματική αλλαγή, να προστατέψει τις περιοχές Natura με ουσιαστικό τρόπο, καθώς και τη χλωρίδα και πανίδα της χώρας. Η 12μηνη τουριστική περίοδος προϋποθέτει και φυσιολατρικό τουρισμό, ανάμεσα στα άλλα είδη, ενώ κακά τα ψέματα, αυτό το είδος του τουρισμού πρέπει να βρει και αντίστοιχο ελληνικό κοινό.

Αν δεν επεκτεινόμαστε στα ζητήματα του υπουργείου Ενέργειας, είναι επειδή όσον αφορά τις ΑΠΕ δεν έχουμε κάτι να κρίνουμε, πέρα από την ανάγκη αυστηρού ελέγχου για τη μη τοποθέτηση ανεμογεννητριών –και μάλιστα πεπερασμένης τεχνολογίας– χωρίς άδειες. Το υπουργείο Ενέργειας έχει κάνει θαύματα συγκριτικά με όλα τα υπόλοιπα υπουργεία και είναι λεπτομέρειες όπως αυτή (της πιο αποδοτικής τεχνολογίας ΑΠΕ) που θα εκτοξεύσουν το έργο του. Τα ζητήματα της κλιματικής κρίσης ή του πολέμου στην Ουκρανία έχουν μεγάλο γεωπολιτικό υπόβαθρο και δεν μπορούν να κριθούν αυστηρά οι υπουργοί Ενέργειας για προβλήματα που απορρέουν από αυτά.

Όμως επειδή το υπουργείο Ενέργειας έχει συνέργειες σχεδόν με όλα τα υπουργεία, οφείλει να δημιουργήσει επιτροπές ή Αρχές που θα λειτουργούν ανεξαρτήτως κυβερνήσεων με στόχο το net zero του 2050 και τους εθνικούς στόχους που απορρέουν προς αυτή την κατεύθυνση. Πλέον, πρέπει να κινούμαστε προς την πλήρη ενεργειακή αυτάρκεια της χώρας και όχι για επιδοτήσεις στην τιμή του ρεύματος. Το υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος, αν δεν το έχετε προσέξει, είναι στον δρόμο για να γίνει το σημαντικότερο υπουργείο κάθε κυβέρνησης. Πλέον ο υπουργός Ενέργειας θα είναι το Νο2 και όχι ο υπουργός Εξωτερικών.

Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης

Το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης στην Ελλάδα (και σε όλο τον κόσμο) ενίσχυσε τον ρόλο του εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού. Οι περισσότερες υπηρεσίες ψηφιοποιήθηκαν και η σχέση του ΚΑΚΟΥ Κράτους με τον πολίτη ομαλοποιήθηκε. Βέβαια, η ψηφιοποίηση έχει και τα αρνητικά της όπως το κλείσιμο πολλών υποκαταστημάτων τραπεζών ή το ανίσχυρο σήμα 5G, οπότε θα πρέπει να δημιουργηθούν κάποιες εύκολες ψηφιακές ή μη λύσεις για τους ψηφιακά αναλφάβητους συμπολίτες μας. Τα δίκτυα οπτικών ινών αργά ή γρήγορα θα βοηθήσουν κάθε πτυχή της ψηφιοποίησης του κράτους και μένουν να ρυθμιστούν ζητήματα διαφάνειας και προστασίας από κακόβουλες επιθέσεις και λογισμικά για να θεωρούνται πως όλα έχουν μπει σε μια σειρά.

Να τονίσουμε πως ο κυβερνοχώρος και συνεπώς ο κυβερνοπόλεμος είναι το μέλλον της ανθρωπότητας, οπότε θα πρέπει η χώρα να είναι απόλυτα προετοιμασμένη για τη νέα ψηφιακή εποχή. Κυρίως να εξαλειφθεί ο ψηφιακός αναλφαβητισμός και περιοχές που δεν καλύπτονται από δίκτυα και ειδικά οι ακριτικές, να καλυφθούν με κρατικά κονδύλια και χωρίς την παραμικρή χρέωση για τους χρήστες τους.

Κάθε χωριό στην Ελλάδα οφείλει να έχει Ίντερνετ και ιδανικά γρήγορο Ίντερνετ, ώστε να επιλυθούν πολλά ζητήματα, ανάμεσα σε αυτά και η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών και των POS με την ΑΑΔΕ. Αυτά είναι μέτρα που θα φέρουν επιπλέον δημόσια έσοδα, οπότε δεν πρέπει να υπάρξει η παραμικρή συζήτηση για την αναγκαιότητά τους. Υπολογίστε πως σε 50 χρόνια, η ημιορεινή Ελλάδα μπορεί να έχει τις κλιματικές συνθήκες της νότιας Ελλάδας εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Οπότε πρέπει να δημιουργηθούν από τώρα οι κατάλληλες συνθήκες για διαβίωση σε όλη τη χώρα.

Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων είναι ένα επίσης σημαντικό υπουργείο και με στενή συνεργασία με το προαναφερθέν της Ενέργειας. Η κλιματική αλλαγή θα φέρει αλλαγές και στη διατροφή μας. Το ζωικό κεφάλαιο για κτηνοτροφία οφείλει να περιοριστεί παγκοσμίως και να οδηγηθούμε σε μεγάλες αλλαγές.

Για τη χρήση πλαστικού, αντί να ρίχνουμε το φταίξιμο και το οικονομικό κόστος στον καταναλωτή, οφείλουν να μετασχηματιστούν οι επιχειρήσεις και η βιομηχανία. Αν θέλεις να πουλάς εμφιαλωμένο νερό, οφείλεις να το κάνεις σε άλλη συσκευασία. Το ίδιο ισχύει και για τα αναψυκτικά. Χωρίς μισόλογα, ίσως, να δούμε. Αν δεν θέλουν οι συγκεκριμένες εταιρείες να φορολογηθούν υπέρογκα οφείλουν να συμμορφωθούν. Οτιδήποτε και να κάνουμε εμείς οι καταναλωτές, το packaging των τροφίμων και ποτών, είναι αυτό που φέρει το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης. Δεν θέλουμε καπάκι που να κολλάει στο μπουκάλι. Θέλουμε το τέλος της χρήσης του πλαστικού και δεν μπορεί πλέον κανείς να το φορτώνει στον καταναλωτή.

Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης θα αποτελέσει ένα υπουργείο με ακόμα μεγαλύτερη διασύνδεση με όλα τα υπόλοιπα της κυβέρνησης του μέλλοντος και πρέπει να αρχίσει να σκέφτεται με όρους βιωσιμότητας της χώρας και του πλανήτη και όχι μόνο με αριθμούς. Για πολλούς λόγους οι τιμές των τροφίμων ανεβαίνουν διαρκώς, ακόμα και να πέσει ο ΦΠΑ στα τρόφιμα που αποτελεί δέσμευση των κ. Μητσοτάκη και Τσίπρα, δεν σημαίνει πως θα υποχωρήσουν οι τιμές. Τα κόστη άρχισαν να πιέζουν πολύ την παραγωγική διαδικασία και τον αγροδιατροφικό τομέα, εξαιτίας εξωγενών παραγόντων που προέκυψαν από τον πόλεμο και την ενεργειακή κρίση. Ως απάντηση έρχεται η 4η Βιομηχανική Επανάσταση με την “ευφυή” γεωργία, με παράλληλη υποστήριξη από το κράτος μέσω χρηματοδοτήσεων και κινήτρων. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων του μέλλοντος θα κληθεί να αντιμετωπίσει μερικά από τα σοβαρότερα προβλήματα για την επιβίωση του πολίτη. Πρέπει να αρχίσει να κινείται προς αυτή την κατεύθυνση.

Συνοψίζοντας…

Συνολικά βλέπουμε πως καθώς η Ελλάδα κινείται σε γραμμή net zero για τη χωρίς καμία υπερβολή διάσωση του πλανήτη, πρέπει να λυθεί το ζήτημα της ενεργειακής αυτάρκειας. Αυτό είναι κάτι που χρειάζεται σχέδιο και επενδύσεις ανεξαρτήτως κυβερνήσεων. Ειδικά στη χρήση των ΑΠΕ που η Ελλάδα έχει ξεπεράσει τους δικούς της στόχους και της ΕΕ, πρέπει να κινηθεί σε ακόμα πιο αποδοτικές τεχνολογίες με σεβασμό στο περιβάλλον και τη φυσική ομορφιά.

Καθώς όλα είναι αλληλένδετα, αυτό θα βοηθήσει σε ύψιστο βαθμό τον τουρισμό και το τουριστικό προϊόν και θα φέρει την Ελλάδα στην κορυφή των προτιμήσεων της Μεσογείου. Οι επενδύσεις σε βιοκλιματικές κατοικίες θα βοηθήσουν τον κλάδο των κατασκευών όπως και η περαιτέρω ψηφιοποίηση των υπηρεσιών, ειδικά σε ζητήματα αδειοδοτήσεων. Το δόγμα Ίντερνετ παντού θα βοηθήσει την ελληνική οικονομία και χιλιάδες συμπολίτες μας θα προτιμήσουν να εργάζονται απομακρυσμένα σε κάποιο χωριό, παρά στις πόλεις που προβληματικές. Αν τα χωριά αναγεννηθούν, αυτό θα μας προσφέρει ακόμα μεγαλύτερη αυτάρκεια τροφίμων και καλύτερες συνθήκες ζωής συνολικά.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο Startupper Mag #37