Χαράλαμπος Σημαντώνης: Η Shortsea ναυτιλία συνεισφέρει 3.6 δισ. ευρώ στην Ελλάδα – Απασχολεί 17.500 εργαζόμενους

Ο πρόεδρος της Ένωσης Εφοπλιστών Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων, Χαράλαμπος Σημαντώνης, μιλάει στο Startupper Magazine για τη μεγάλη συνεισφορά του Shortsea, το οποίο χαρακτηρίζει «ραχοκοκαλιά του ευρωπαϊκού εμπορίου», στην ελληνική ναυσιπλοΐα και οικονομία, ενώ δηλώνει αισιόδοξος για την «πράσινη» μετάβαση του κλάδου κι έτοιμος να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της απανθρακοποίησης της ναυτιλίας.

STARTUPPER MAG: Τι ακριβώς είναι το Shortsea και ποια η συνεισφορά του στη ναυτιλία;

Χαράλαμπος Σημαντώνης: Ο Ευρωπαϊκός ορισμός για το shortsea αφορά σε όλες τις Ευρωπαϊκές θαλάσσιες μεταφορές που δεν δραστηριοποιούνται στην ανοικτή θάλασσα, συμπεριλαμβανομένων των παράκτιων μεταφορών, των μεταφορών μεταξύ της ηπειρωτικής και τις ακτές των νησιών. Επίσης, περιλαμβάνει και όλα τα είδη μεταφορών στη θάλασσα, σε ποτάμια, με τα πλοία, σε κάθε κράτος μέλος ξεχωριστά.
Στην ουσία του όμως το shortsea είναι η ραχοκοκαλιά του Ευρωπαϊκού εμπορίου. Σκεφτείτε ότι το 60% περίπου των συνολικά διακινούμενων φορτίων στην Ευρώπη μεταφέρεται μέσω θαλάσσης από shortsea πλοία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αναγνωρίζοντας την σημασία της ΝΜΑ, έχει προωθήσει το shortsea και τις πολυτροπικές μεταφορές, έτσι ώστε να μειωθεί το παραγόμενο ανθρακικό αποτύπωμα και οι εκπομπές διοξειδίου αφού, σε σύγκριση με άλλους τρόπους μεταφοράς, η ενεργειακή απόδοση των θαλάσσιων μεταφορών είναι πολύ υψηλότερη, επομένως παράγει λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα ανά τόνο ή ανά επιβάτη.

Στην Ελλάδα, η σημασία της shortsea ναυτιλίας πολλαπλασιάζεται εάν συνυπολογίσουμε ότι πάνω από 10% του πληθυσμού της χώρα διαμένει σε νησιωτικές περιοχές και εξαρτάται απόλυτα από τη ναυτιλία. Ιδιαίτερα στην περίπτωση της Ελλάδας, η shortsea ναυτιλία αποτελεί τον συνδετικό κρίκο των νησιών και του ηπειρωτικού κορμού της χώρας, συμβάλλοντας στην τοπική οικονομία και διατηρώντας την κοινωνική συνοχή του τόπου μας.

Βλέποντας κάποιος τα παραπάνω ποσοστά, μπορεί εύκολα να αντιληφθεί την συνεισφορά του shortsea στο Ευρωπαϊκό και Ελληνικό ΑΕΠ, καθώς και στην προσφορά υψηλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας. Και επειδή οι αριθμοί έχουν την σημασία τους, αξίζει να αναφέρω ότι η shortsea ναυτιλία στην εθνική οικονομία συνεισφέρει περίπου 3,6 δις € στην ακαθάριστη προστιθέμενη αξία και απασχολεί, άμεσα ή έμμεσα, περίπου 17.500 εργαζομένους.

Αντίστοιχα, στην Ευρωπαϊκή οικονομία τα πλοία της shortsea ναυτιλίας διακινούν κατά κανόνα εσωτερικά τα εμπορεύματα των 600 εκατ. κατοίκων της Ευρώπης, που συνεισφέρουν σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία με 145 δις € στο Ευρωπαϊκό ΑΕΠ, πληρώνουν ετησίως σε φόρους 45 δις € και προσφέρουν 2,3 εκατ. άμεσες ή έμμεσες θέσεις εργασίας σε Ευρωπαίους πολίτες.

STARTUPPER MAG: Μιλήστε μας σχετικά με την απανθρακοποίηση της ναυτιλίας και τις ιδιαίτερες ανάγκες της ναυτιλίας μικρών αποστάσεων.

Χαράλαμπος Σημαντώνης: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα τελευταία χρόνια έχει διαμορφώσει την στρατηγική της ατζέντα θέτοντας στο επίκεντρο την κλιματική αλλαγή και διαμορφώνοντας το σύνολο των Κανονισμών της, στοχεύοντας στην πράσινη ανάπτυξη σε όλους τους τομείς, έτσι ώστε να καταστεί η Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το 2050.

Ο κλάδος της ναυτιλίας όχι μόνο δεν έχει μείνει αμέτοχος στην φιλόδοξη αυτή προσπάθεια κλιματικής ουδετερότητας, αλλά έχει λάβει μέτρα, υιοθετώντας νέες τεχνολογίες που μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του στόλου, εδώ και αρκετά χρόνια.

Οφείλω ωστόσο στο σημείο αυτό να επισημάνω πως η συνεισφορά της ναυτιλίας στις παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου εκτιμάται στο 2,5% περίπου. Συγκριτικά, οι οδικές μεταφορές συνεισφέρουν κατά 21% και η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας κατά 35%. Η ειδοποιός διαφορά όμως είναι πως το 80% κατά όγκο και το 70% κατά αξία των αγαθών παγκοσμίως, μεταφέρεται με πλοία. Αυτό σημαίνει ότι εκπομπές των πλοίων ανά μονάδα μεταφορικού έργου είναι πολύ χαμηλότερες, ιδιαίτερα εάν συγκριθούν με τις οδικές και αεροπορικές μεταφορές. Αυτός είναι άλλωστε και ο βασικός λόγος που η Ευρωπαϊκή Ένωση σταθερά προωθεί το multimodality, του οποίου βασικός πυλώνας είναι η shortsea ναυτιλία.

Η τάση που επικρατεί σήμερα στη ναυτιλία είναι η χρήση LNG, ένα εναλλακτικό μεταβατικό καύσιμο, για το οποίο η ΕΕΝΜΑ ήταν από τις πρώτες Ενώσεις, και συγκεκριμένα το 2015, που ξεκάθαρα τάχθηκαν υπέρ της χρήσης του και το υιοθέτησαν. Το LNG όμως δεν είναι πράσινο καύσιμο, αποτελεί μεταβατική λύση. Είναι λοιπόν απαραίτητο να ωριμάσουν οι μελέτες και να καταλήξουμε σε ένα εναλλακτικό καύσιμο, μειώνοντας την υπάρχουσα λίστας προτεινόμενων εναλλακτικών καυσίμων, έτσι ώστε οι ναυτιλιακές επιχειρήσεις να μπορέσουν να καταρτίσουν το στρατηγικό τους πλάνο και να προχωρήσουν στις ανάλογες επενδύσεις για την ανανέωση του στόλου.

Ιδιαίτερα στην περίπτωση της shortsea ναυτιλίας, οι δυσκολίες αυξάνονται, εξαιτίας της φύσης και της δραστηριότητας που πραγματοποιείται του κλάδου, αφού αποτελείται κυρίως από μικρότερου μεγέθους εταιρείες, οι οποίες έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία.

Ταυτόχρονα, το ελληνικό shortsea λειτουργεί σε ένα θεσμικό πλαίσιο απόλυτα απαρχαιωμένο, αφού απαρτίζεται από νόμους της δεκαετίας του ’50, το οποίο, όχι μόνο δεν διευκολύνει την πράσινη μετάβαση του κλάδου, αλλά δυσχεραίνει την καθημερινή του λειτουργία στο σύνολό της.

Εάν λοιπόν θέλουμε εκσυγχρονισμό του στόλου της shortsea ναυτιλίας, οφείλει η Πολιτεία να διαμορφώσει εκείνο το θεσμικό πλαίσιο που θα συμβαδίζει με τις επιταγές του σήμερα και δεν θα στηρίζεται σε πεπερασμένες τεχνολογίες της δεκαετίας του 50.

STARTUPPER MAG: Τι σημαίνουν για τη ναυτιλία μικρών αποστάσεων οι επενδύσεις στις λιμενικές υποδομές, ως παράμετρος για τη μετάβαση στην πράσινη ναυτιλία μικρών αποστάσεων; Όπως επίσης και η αναβάθμιση δεξιοτήτων και η επανεκπαίδευση του προσωπικού στη ναυτιλία;

Χαράλαμπος Σημαντώνης: Τα τεχνολογικά δεδομένα αλλάζουν συνεχώς. Νέες έρευνες και μελέτες παρουσιάζονται με σκοπό την πράσινη μετάβαση του κλάδου, προτείνοντας εναλλακτικές και συστήματα μείωσης των εκπομπών αερίων ρύπων των πλοίων.

Όμως η ναυτιλία είναι άμεσα συνδεδεμένη με τα λιμάνια και τις εγκαταστάσεις σε αυτά και ο μόνος τρόπος για να συζητήσουμε μία ρεαλιστική και ουσιαστική μετάβαση του κλάδου στην πράσινη ανάπτυξη, είναι σε συνδυασμό με αντίστοιχες επενδύσεις στις λιμενικές υποδομές.

Να δώσω ένα απλό παράδειγμα. Ένα πλοίο, για να μειώσει τις εκπομπές ρύπων κατά τη διάρκεια της παραμονής του σε ένα λιμάνι, πρέπει να μπορεί να ηλεκτροδοτηθεί, επομένως το λιμάνι θα πρέπει να έχει cold ironing, δηλαδή να έχει πραγματοποιηθεί εγκατάσταση υποδομών ηλεκτροδότησης.
Επιπλέον, όλες οι νέες τεχνολογίες που εφαρμόζονται στα πλοία έχουν διαφοροποιήσει τις δεξιότητες των ναυτικών μας, διευρύνοντας τα απαραίτητα γνωστικά πεδία. Υπάρχουν διαφορετικές επιστήμες που αλληλεπιδρούν πλέον στην λειτουργία ενός πλοίου, όπως το IT, λόγω των εξελίξεων στην ψηφιοποίηση, την στιγμή που μιλάμε ακόμα και για αυτόνομα πλοία.

Γίνεται λοιπόν σαφές ότι η εξειδίκευσή, η τεχνική κατάρτιση και η συνεχής μετεκπαίδευση των πληρωμάτων είναι απαραίτητη. Άλλωστε, η δύναμη της ελληνικής ναυτιλίας σε παγκόσμιο επίπεδο οφείλεται πρωτίστως στους ναυτικούς μας και στην τεχνογνωσία που αυτοί κατέχουν.

STARTUPPER MAG: Βλέπετε θεμελιώδεις κινδύνους για τη ναυτιλία μικρών αποστάσεων μπροστά στην κατεύθυνση της απανθρακοποίησης και πιο συγκεκριμένα στην Ελλάδα;

Χαράλαμπος Σημαντώνης: Είναι γεγονός ότι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ναυτιλία είναι πολλές και η απανθρακοποίηση του κλάδου είναι μία δύσκολη εξίσωση. Πιστεύω όμως ότι οι εποχές κρίσεων και προκλήσεων κρύβουν πάντα και ευκαιρίες. Είναι στο χέρι μας να τις αναγνωρίσουμε και κινηθούμε με στόχο την βελτιστοποίηση του κλάδου.

Η επίτευξη της πράσινης μετάβασης της ελληνικής shortsea ναυτιλίας εξαρτάται από έναν συνδυασμό παραγόντων και δεν περιορίζεται στον εκσυγχρονισμό του στόλου. Όπως προανέφερα, για να υπάρξει ουσιαστική απανθρακοποίηση του κλάδου πρέπει να γίνουν επενδύσεις στις υποδομές των λιμένων, σε διαφορετική περίπτωση το πλοίο από μόνο του δεν μπορεί να συνεισφέρει πολλά.

Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητη η διαμόρφωση ενός σύγχρονου κανονιστικού πλαισίου στην χώρα μας, το οποίο θα στηρίζεται στα σημερινά τεχνολογικά δεδομένα, θα είναι απαλλαγμένο από χρόνιες αγκυλώσεις και προκαταλήψεις, θα είναι εναρμονισμένο με το κοινοτικό πλαίσιο και θα παρέχει κίνητρα για την πράσινη ανάπτυξη και την βιωσιμότητα της ναυτιλιακής βιομηχανίας.

Θεωρώ πως με τις κατάλληλες συνέργειες, με εξωστρέφεια, με την συνεργασία των φορέων και τις πολιτείας, η απανθρακοποίηση του κλάδου είναι εφικτή. Άλλωστε η ναυτιλία, εκατοντάδες χρόνια τώρα, αντιμετωπίζει προκλήσεις με επιτυχία και προσαρμόζεται στις νέα συνθήκες. Επομένως είμαι αισιόδοξος ότι, για μία ακόμα φορά, η ναυτιλία όχι μόνο θα επιτύχει τους στόχους απανθρακοποίησης, αλλά θα πρωτοστατήσει στις εξελίξεις, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην κλιματική ουδετερότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.