Τελείωσε άλλη μια χρονιά και ως είθισται, τουλάχιστον δημοσιογραφικά, μια αναδρομή στο τι έγινε αλλά και στο τι περιμένουμε το νέο έτος είναι έτοιμη προς δημοσίευση.
Σε κάθε περίπτωση το 2019 ήταν μια χρονιά σταθμός για όλους εμάς που θεωρούμαστε μέρος της ελληνικής Startup σκηνής μια και κατά κοινή ομολογία αυτή έγινε πιο ώριμη και έκανε ένα έστω βήμα παρά πέρα, είδαμε αρκετές νέες Startups, άλλες να κλείνουν, αλλά και περίπου 70 Startups να χρηματοδοτούνται μέσω των VCs του Equifund με περίπου 60 εκατ. ευρώ κυρίως σε Startups αρχικού σταδίου.
Το ενδιαφέρον στην υπόθεση είναι ότι οι τομείς της τεχνολογίας γύρω από τους υπολογιστές, της λεγόμενης βαθιάς τεχνολογίας αλλά και οι τομείς της υγείας, του τουρισμού, του retailtech και του agrofood είναι στην κορυφή των αντικειμένων των Startups και αυτό είναι θετικό μια και ακολουθούμε τη παγκόσμια τάση και εκμεταλλευόμαστε τα ταλέντα μας αλλά και τις μεγάλες βιομηχανίες μας. Επίσης, οι περισσότερες εξ΄αυτών ανήκουν στην κατηγορία του B2B, απευθύνονται δηλαδή σε επιχειρήσεις και αυτό επίσης είναι θετικό.
Επίσης βλέπουμε να ανεβαίνει ο μέσος όρος ηλικίας των founders κάτι που σημαίνει ότι πιο έμπειρα (πρώην) στελέχη επιχειρήσεων, και όχι μόνο, κάνουν το μεγάλο επιχειρηματικό βήμα.
Θα υπάρξει ένα σχετικό θέμα για όλες τις χρηματοδοτήσεις μέχρι σήμερα σε επόμενο άρθρο, αλλά υπάρχουν όλες καταγεγραμμένες εδώ, στο Westart.gr στο δεύτερο τεύχος του Startupper Mag, αλλά και στο ετήσιο report του Found.ation.
Εκτός Equifund “παίζουν” πλέον οι μεγάλες ελληνικές παγκόσμιες Startups μια και χρειάζονται μεγάλα κεφάλαια από funds του εξωτερικού για να ανταγωνιστούν σε παγκόσμιο επίπεδο στους τομείς τους. H Viva Wallet για παράδειγμα έχει μπει στην ευρωπαϊκή αγορά πληρωμών σήκωσε πρόσφατα 75 εκατ. ευρώ, η Blueground 50 εκατ. δολ., η Balena 14,4 εκατ. δολ., η Sentio Solutions 4,5 εκατ. δολ., η Wappier 4 εκατ. ευρώ, η Pobuca 2 εκατ. ευρώ. Και έχουμε και τα άλλα ελληνικά “μεγαθήρια” Persado, Workable, Transifex, Marine Traffic, Softomotive, Epignosis, Hellas Direct, Pollfish να έχουν σηκώσει πρόσφατα δεκάδες εκατομμύρια ή να μη τα χρειάζονται γιατί έχουν οργανική ανάπτυξη και πωλήσεις.
H βάση του Westart.gr έχει αυτή τη στιγμή περίπου 400 Startups και Scaleups και υπολογίζουμε ότι αυτές θα φτάσουν τις 600. 70 πήραν χρηματοδότηση από το Equifund, οι υπόλοιπες; Προφανώς όλοι γνωρίζουμε το υψηλό επίπεδο θνησιμότητας των Startups αλλά όταν “πεθαίνουν” Startups που θα είχαν πιθανότητες επιβίωσης στην Σουηδία ή την Πορτογαλία, ε τότε μάλλον υπάρχει θέμα. Αν υπήρχε κεντρική στρατηγική για τις Startups και ένα ελαφρώς πιο ώριμο περιβάλλον, οι περισσότερες από αυτές τις ομάδες θα είχαν πρόσβαση σε δημόσια χρήματα, πρόσβαση σε incubators σε όλη τη χώρα, σε business angels, σε προγράμματα ανάπτυξης των προϊόντων τους, πιλοτικά κ.α.
Επίσης, είδαμε οι μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις να διακρίνουν ακόμα περισσότερο τις μεγάλες ευκαιρίες πρόσβασης σε φθηνή και σχετικά άμεσα εκμεταλλεύσιμη καινοτομία από τον χώρο των Startups, είτε για την ανάπτυξη νέων προϊόντων, είτε για να βελτιώσουν εσωτερικές κρίσιμες λειτουργίες στην παραγωγή ή στο marketing για παράδειγμα. Αλλά σε κάθε περίπτωση πρόκειται για ένα “ταίριασμα” το οποίο κρύβει αρκετές προκλήσεις και θα πρέπει να γίνει με τον σωστό τρόπο μια και οι δυο αυτοί κόσμοι είναι εντελώς διαφορετικοί αλλά και τόσο αναγκαίοι ο ένας για τον άλλο.
Από εκεί και πέρα βλέπουμε την Εθνική Τράπεζα και την ομάδα του NBG Business Seeds να είναι από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές της ελληνικής Startup σκηνής μια και εκτός από τα χρήματα που έχει επενδύσει άμεσα (σε Startups) και έμμεσα (μέσω VCs του Equifund) τρέχει ένα πολυδιάστατο πρόγραμμα υποστήριξης Startups και έναν μεγάλο διαγωνισμό ιδεών και καινοτομίας.
Φυσικά και η Eurobank με το Egg έχει μεγάλο αντίκτυπο στην ελληνική Startup σκηνή με ομάδες που ήδη κάνουν εξαιρετική πορεία στο εξωτερικό ενώ και η Alpha Βank έχει πλέον ένα εξαιρετικά δραστήριο τμήμα καινοτομίας το οποίο είναι υπεύθυνο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της αλλά και για την επαφή με Startups.
Δεν γίνεται να μην αναφερθούμε και στην ομάδα των Envolve Awards, που καλύπτουν όλη την Ελλάδα για να εντοπίσουν ομάδες και ταλέντα για να υποστηρίξουν, τον διαγωνισμό του MITEF Greece με τις διασυνδέσεις στις Η.Π.Α., τα εξαιρετικά προγράμματα του Reload Greece, τους Industry Disruptors / Game Changers με τα πολύπλευρα προγράμματα υποστήριξης Startups, το Found.Ation, το πρώτο τουριστικό accelerator CapsuleT αλλά και την υποστήριξη των πρεσβειών της Ολλανδίας, του Ισραήλ, της Γαλλίας και των Η.Π.Α.. Οργανισμοί που εστιάζουν στην επιχειρηματικότητα των νέων ή των γυναικών όπως η Mindspace και η Mexoxo θα πρέπει να ενδυναμωθούν, να πολλαπλασιαστούν, εξελισσόμενοι σε Seed VCs και Incubators πιθανώς.
Φυσικά πάντα θα πρέπει να μνημονεύουμε το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το οποίο υποστήριξε την ελληνική Startup σκηνή από τα πρώτα της βήματα και χωρίς αυτό τα πράγματα ίσως να μην ήταν έτσι όπως είναι σήμερα.
Που είναι το οικοσύστημα;
Όσοι μας παρακολουθείτε θα έχετε διαπιστώσει ότι αποφεύγουμε σαν μέσο όσο και προσωπικά να αναφερόμαστε στην Ελληνική Startup σκηνή σαν Οικοσύστημα, γιατί πολύ απλά δεν είμαστε! Και χωρίς αυτό δεν θα πάμε πουθενά σαν χώρα. Αποσπασματικά σίγουρα θα έχουμε τις επιτυχίες μας αλλά δύσκολα θα έχουμε κάποια συνέχεια και μακροχρόνιες “Επιτυχίες”, αν βέβαια μας ενδιαφέρει ο χώρος των Startups σαν στρατηγική επιλογή της χώρας μας. Και προσωπικά δεν βλέπω γιατί να μην μας ενδιαφέρει μια και με σχετικά λίγα δημόσια χρήματα μπορούν να έρθουν πολλαπλάσια πίσω είτε άμεσα μέσω εξαγορών και συνεργασιών είτε έμμεσα μέσω προσέλκυσης μεγάλων εταιρειών και επενδυτών στην Ελλάδα, με ότι αυτό συνεπάγεται για την απασχόληση, αλλά και της άνθησης της επιχειρηματικότητας αλλά και της καινοτομίας ή οποία μάλιστα μπορεί να έχει και χειροπιαστά οφέλη στην καθημερινότητά μας σε τομείς όπως οι πόλεις, η υγεία αλλά και η διατροφή μας.
Και μη ξεχνάμε και το μεγάλο όπλο μας, το κλίμα και το τουριστικό brand μας τα οποία μπορούν να προσελκύσουν ακόμα περισσότερα ταλέντα, επιχειρηματίες και επενδυτές από το εξωτερικό. Έχουμε το παράδειγμα του Robin Schuil, o οποίος το 2004 έκανε το πρώτο μεγάλο exit της Ολλανδίας και μέσω της Ολλανδικής Πρεσβείας και του Orange Grove είναι πλέον κάτοικος Ελλάδας, κάνοντας και μια νέα Startup μάλιστα, στη χώρα μας.
Χρειαζόμαστε κεντρική στρατηγική
και συνέργειες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα
Όσοι έχουμε βρεθεί στο Ισραήλ και στο εκεί οικοσύστημα, πάντα οι υπεύθυνοι μας λένε: “δείτε πως το κάναμε εμείς και προσαρμόστε τη στρατηγική στα ελληνικά δεδομένα“. Εμείς είτε δεν μπορούμε, είτε δεν θέλουμε, δεν έχουμε καταφέρει να έχουμε μια έστω βασική εθνική στρατηγική για τις Startups. Δεν γίνεται να σπαταλάμε χρήματα πλέον για αποστολές στο εξωτερικό χωρίς απτά αποτελέσματα ή με σωστή προετοιμασία από τις Startups ή για τα κατά τα άλλα καλές εκθέσεις που γίνονται “μεταξύ μας”, ούτε έχουμε την πολυτέλεια να σπαταληθούν τεράστια ποσά για να αναλάβει ένας δημόσιος οργανισμός να αναπτύξει μια στρατηγική υποστήριξης Startups στην Αττική ή στην Θεσσαλονίκη μόνο, ενώ στα Ιωάννινα ή στη Σάμο να έχουμε γύρω από τα Πανεπιστήμια πολλά νέα ταλέντα και καμία εναλλακτική.
Δεν γίνεται μόνο το κράτος, ή η Περιφέρεια να δημιουργούν hubs ή βάσεις δεδομένων Startups ή προγράμματα υποστήριξης που δεν αλληλοσυνδέονται με την ελληνική Startup σκηνή ή να είναι κάτω από ένα στοιχειώδες πλαίσιο συνεργασιών και συνεργιών και βασικών στόχων ανάπτυξης σε συγκεκριμένους τομείς.
Ούτε φυσικά γίνεται μόνο ο ιδιωτικός τομέας να αναλάβει αυτό το ρόλο, αλλά θα πρέπει να γίνει από κοινού με το κράτος και όλους τους Stakeholders που λέμε και στο νησί μου και πάντα πρέπει να υπάρχει κεντρική στρατηγική η οποία θα ελέγχεται από όλους τους εμπλεκόμενους και φυσικά όχι μόνο από το κράτος, όσο καλές προθέσεις και να έχει.
Το παράδειγμα της Πορτογαλίας
Προφανώς δεν θα γίνουμε Ισραήλ, Σουηδία, Εσθονία, Γαλλία από τη μια μέρα στην άλλη, ούτε περιμένουμε να θεραπευτούν οι παθογένειες των ελληνικών πανεπιστημίων αύριο και φυσικά δεν περιμένουμε να δούμε άμεσα ένα ελληνικό δημόσιο νοσοκομείο να έχει κέντρο καινοτομίας… Αλλά χαιρόμαστε που έχουμε ένα Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο που κάνει spinoffs, έναν Δημόκριτο με το κέντρο επιχειρηματικής καινοτομίας “Λεύκιππος“, το Πανεπιστήμιο Πατρών που συμμετέχει ενεργά σε διάφορα προγράμματα καινοτομίας αλλά και το Επιστημονικό Πάρκο Πατρών που με ελάχιστο προϋπολογισμό υποστηρίζει με επιτυχία hitech ελληνικές εταιρείες και κάνει συνεργασίες με το CERN.
Χαιρόμαστε που πολλοί δημόσιοι οργανισμοί και φορείς κάνουν hackathons (μέσω της εξαιρετικής ομάδας της CrowdPolicy) αλλά δεν γίνεται να μην υπάρχει η πρόβλεψη για την επόμενη μέρα όλων αυτών και όλα αυτά τα καλά που βγαίνουν σε αυτούς τους διαγωνισμούς συνήθως να χάνονται…
Θα πρέπει “Χθες” να φτιάξουμε ένα Startupportugal.com. Πρόκειται για μια σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου η οποία σχεδιάζει και αξιολογεί την εθνική Startup στρατηγική, όπως έχουν και πολλά άλλα κράτη.
Σε ένα σημείο θα πρέπει να υπάρχουν τα πάντα για των Startups στην Ελλάδα, από την βάση καταγραφής, τα προγράμματα πρώτων χρηματοδοτήσεων, η Startup Visa, οι δημόσιοι και ιδιωτικοί incubators και accelerators, για πιλοτικά και συν-ανάπτυξη προϊόντων σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, hackathons κλπ.
Η Πορτογαλία αυτή τη στιγμή έχει μια WebSummit, μια εκδήλωση παγκόσμια κλάσης, έχει ήδη έναν μονόκερο, έχει Startup και Incubation vouchers 5.000 ευρώ και 130 περίπου Incubators! 130! Εμείς έχουμε με το ζόρι 25 και μόλις έναν ιδιωτικό επενδυτικό incubator και ανύπαρκτους business angels. Αλλά πως να προσελκύσουμε ιδιώτες επενδυτές (και τα χρήματά τους) αν δεν υπάρχει ένα επενδυτικό πλαίσιο που να υποστηρίζει τις ιδιωτικές επενδύσεις δίνοντας φορολογικά κίνητρα για παράδειγμα;
Στη λίστα του Startup Portugal υπάρχουν επίσης και δεκάδες προγράμματα υποστήριξης των Startups πέρα από τα χρήματα, όπως τα πιλοτικά που προαναφέραμε.
Το οικονομικό κλίμα και η εικόνα της Ελλάδας αλλάζει προς το καλύτερο, ταλέντα και καλές ιδέες υπάρχουν, αν καταφέρουμε έστω και για μια φορά να βάλουμε στην άκρη το “εγώ” και να έρθει στο προσκήνιο το “εμείς” θα μπούμε άνετα στις περιφερειακές δυνάμεις επιχειρηματικής καινοτομίας στην Ευρώπη και θα γίνουν οι Startups μια σημαντική πηγή καινοτομίας, προσωπικού και εθνικού εισοδήματος αλλά και γιατί όχι, βελτίωσης της ζωής μας και του περιβάλλοντος που ζούμε.
