Aquatic Biologicals: Η spin-off του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. που “προστατεύει” τις υδατοκαλλιέργειες

Η Aquatic Biologicals αποτελεί την πρώτη εταιρεία βιοτεχνολογίας στην Ελλάδα, η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα της υγείας και ευζωίας των ψαριών της Μεσογειακής υδατοκαλλιέργειας, προσφέροντας προσαρμόσιμες και φιλικές προς το περιβάλλον λύσεις.

Έχοντας ως κύριο στόχο τον περιορισμό της χρήσης αντιβιοτικών και χημικών στην ζωική παραγωγή, η Aquatic Biologicals ασχολείται με την έρευνα και παραγωγή  αυτεμβολίων, την έρευνα και ανάπτυξη βακτηριοφάγων, ενώ παράλληλα παρέχει διαγνωστικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες.

Επειδή όλα τα παραπάνω είναι άγνωστα για τους περισσότερους, είναι χρήσιμο να αναφερθεί ότι τα αυτεμβόλια είναι εμβόλια τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε περιπτώσεις ασθενειών για τις οποίες δεν υπάρχουν εμπορικά πιστοποιημένα εμβόλια στην αγορά. Από την άλλη, οι βακτηριοφάγοι, ή φάγοι, είναι μικροσκοπικοί ιοί οι οποίοι μολύνουν και σκοτώνουν αποκλειστικά τα βακτήρια. Θεωρούνται εξαιρετική εναλλακτική επιλογή έναντι των αντιβιοτικών καθώς έχουν μεγάλο βαθμό εξειδίκευσης ως προς το παθογόνο που μολύνουν χωρίς να επηρεάζουν την ωφέλιμη μικροβιακή χλωρίδα.

Αυτό που κάνει επομένως η Aquatic Biologicals (εφεξής AB) είναι, με την τεχνογνωσία και τον εξοπλισμό της, να χαρακτηρίζει την εκάστοτε ασθένειας και στη συνέχεια να αναπτύσσει εξειδικευμένα προϊόντα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν από την μονάδα παραγωγής ιχθύων η οποία παρουσίασε το πρόβλημα. Η ομάδα της εταιρείας διατηρεί στενές σχέσεις με την Μεσογειακή υδατοκαλλιέργεια και τα μέλη της διαθέτουν πολυετή εμπειρία τόσο στο ερευνητικό όσο και στο βιομηχανικό τμήμα της υδατοκαλλιέργειας. Αυτή τη στιγμή, αποτελείται από επτά άτομα, τα οποία έχουν όλα εξειδίκευση στην βιολογία, την ιχθυολογία και την κτηνιατρική.

Το Startupper.gr μίλησε τον Δρ. Πάνο Καλατζή, ο οποίος είναι βιολόγος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης και συνιδρυτής της Aquatic Biologicals. Ο κ. Καλατζής, ο οποίος στην ΑΒ είναι υπεύθυνος για την έρευνα και ανάπτυξη βακτηριοφάγων ως προϊόντων φαγοθεραπείας, ανέλυσε την πορεία, τους στόχους αλλά και τις δυσκολίες που συνάντησε η η Aquatic Biologicals ως μία ερευνητική, high-tech startup, στην Ελλάδα.

Startupper.gr: Πως γεννήθηκε η ιδέα, ποια ήταν η ευκαιρία που διακρίνατε;

Πάνος Καλατζής: Η ιδέα γεννήθηκε στα πλαίσια του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. όπου και συνεργάζονται επί σειρά ετών τα μέλη της ομάδας. Η ΑΒ είναι η πρώτη νεοφυής επιχείρηση (startup) που βγήκε από το ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. το οποίο όχι μόνο συμμετέχει ως στρατηγικός εταίρος αλλά υπήρξε αρωγός και καθ’ όλη την διαδικασία ίδρυσης. Η ίδρυση της εταιρείας ολοκληρώθηκε το 2019 όμως προϋπήρχε σαν σκέψη αρκετά χρόνια πριν.

Η αναγνώριση της ευκαιρίας έγινε μέσα από το ίδιο το ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. και συγκεκριμένα από το εργαστήριο Μικροβιολογίας Υδατοκαλλιεργειών του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας. Λόγω της έντονης αλληλεπίδρασης και συνεργασίας της ομάδας με τη βιομηχανία της υδατοκαλλιέργειας, γνωρίζαμε άμεσα τις ανάγκες της τόσο σε εξειδικευμένη τεχνογνωσία όσο και σε προϊόντα αντιμετώπισης ασθενειών. Τα διαθέσιμα προϊόντα στην αγορά ήταν είτε χαμηλής αποτελεσματικότητας είτε ανύπαρκτα, ιδίως στον τομέα των αυτεμβολίων.

Στην παρούσα φάση, η ΑΒ φιλοδοξεί να καλύψει τις εξειδικευμένες και συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες της θαλασσοκαλλιέργειας στην Μεσόγειο, διότι σε αυτό το εύρος διατηρεί εκτεταμένο δίκτυο συνεργατών καθώς και υψηλή εξειδίκευση. Παρόλα αυτά η έκταση της ευκαιρίας βρίσκεται σε παγκόσμιο επίπεδο δεδομένης της συνεχούς αύξησης του πληθυσμού και της αυξημένης ζήτησης ιχθυηρών, γεγονός που ενισχύει τις προοπτικές επέκτασης στο μέλλον.

Startupper.gr: Πως καλύψατε επιχειρηματικά/εμπορικά αυτή την ιδέα;

Πάνος Καλατζής: Το επιχειρηματικό μοντέλο της ΑΒ είναι ξεκάθαρα Β2Β. Η ΑΒ ήδη ξεκινήσει ως νεοφυής επιχείρηση τεχνοβλαστός του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. (spin-off startup) και φιλοξενείται στις εγκαταστάσεις αυτές. Το δίκτυο συνεργατών, η ζήτηση καθώς και η ανάπτυξη των προϊόντων είναι σε εξέλιξη και πλέον βρισκόμαστε στην φάση αξιολόγησης των επιλογών που υπάρχουν για να προχωρήσει η επένδυση τόσο σε ιδιωτικές εγκαταστάσεις όσο και στην αναβάθμιση και βιομηχανοποίηση των δραστηριοτήτων της ΑΒ.

Startupper.gr: Σε τι στάδιο βρίσκεστε τώρα όσον αφορά το προϊόν; Μπορείτε να αναφέρετε μερικά ορόσημα στην πορεία σας;

Πάνος Καλατζής: Υπάρχει προϊόν διαθέσιμο στον τομέα των αυτεμβολίων το οποίο έχει δοκιμαστεί, είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό αλλά δεν είναι εμπορικά διαθέσιμο προς το παρόν. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η ιδέα της εταιρείας στηρίζεται στην ευέλικτη και προσαρμόσιμη παραγωγή προϊόντων που απαιτούνται για τις εκάστοτε ασθένειες υδατοκαλλιέργεας. Δεν πρόκειται για ένα συμβατικό φαρμακευτικό προϊόν συνεπώς είμαστε σε επαφή με τις αρμόδιες αρχές για την πιστοποίηση των διαδικασιών ανάπτυξης αυτεμβολίων για εμπορική χρήση, για τις περιπτώσεις πάντα όπου δεν υπάρχουν ήδη διαθέσιμα πιστοποιημένα εμπορικά εμβόλια.

Παρακάτω φαίνονται τα σημαντικότερα milestones:

Startupper.gr: Πως χρηματοδοτήσατε αρχικά την ιδέα σας και πως σκοπεύετε να την χρηματοδοτήσετε στο μέλλον;

Πάνος Καλατζής: Αρχικά η ιδέα χρηματοδοτήθηκε από ίδια κεφάλαια των μετόχων, όμως ο ρόλος του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. ως στρατηγικός εταίρος είναι θεμελιώδης καθώς παρέχει τις εγκαταστάσεις και τον εργαστηριακό εξοπλισμό που απαιτείται. Έχουμε ήδη εξασφαλίσει σε ένα βαθμό χρηματοδότηση μέσω εθνικού προγράμματος (ΕΡΕΥΝΩ-ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ) ενώ για την περαιτέρω ανάπτυξη και βιομηχανοποίηση της ΑΒ και εξετάζουμε την συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών καθώς και συνεργασίες με φαρμακοβιομηχανίες του κλάδου.

Startupper.gr: Συμμετείχατε σε κάποιον accelerator/incubator/επιχειρηματικό πρόγραμμα; Πόσο σας βοήθησε;

Πάνος Καλατζής:  Η ΑΒ συμμετείχε επιτυχώς στο εθνικό πρόγραμμα ¨Αξιοποίηση Ερευνητικών Αποτελεσμάτων¨ του B΄ κύκλου της Ενιαίας Δράσης Κρατικών Ενισχύσεων Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης & Καινοτομίας «ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ – ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ». Έπειτα από την αξιολόγηση της υποβληθείσας πρότασης, η ΑΒ κατέλαβε την 1^η θέση σε εθνικό επίπεδο μεταξύ όλων των ερευνητικών κλάδων και εγκρίθηκε κονδύλι ύψους 1.8 εκατ. ευρώ εκ των οποίων 45% είναι η κρατική συμμετοχή και 55% ιδιωτικά κεφάλαια. Η ομάδα της ΑΒ βρίσκεται σε συζητήσεις με διαφόρους επενδυτές ούτως ώστε να εξασφαλίσει το απαιτούμενο 55% για την ολοκλήρωση της επένδυσης.

Επιπλέον, είμαστε σε συνομιλίες με 2 accelerators  που δραστηριοποιούνται σε εταιρείες θαλάσσιας επιχειρηματικότητας και υδατοκαλλιεργειών (Katapult Ocean και Hatch Blue) τις οποίες εξετάζουμε.

Η ΑΒ έχει συμμετάσχει σε διάφορα events με θέμα την επιχειρηματικότητα όπως το Blue Invest Day 2020 (https://blueinvest2020.converve.io/eventprogramme.html) και το Health Investment Europe 2020 (https://www.animalhealthevent.com/events/ah-europe-2020), στα οποία και επιλέχθηκε ως μια από τις πλέον υποσχόμενες νεοφυείς επιχειρήσεις έχοντας την δυνατότητα να παρουσιάσουμε (pitch) την ιδέα στο κοινό και τους επενδυτές.

Επιπλέον στα πλαίσια του Blue Invest το οποίο στο σύνολό του αποτελεί μια δέσμη δράσεων με στόχο την νεοφυή επιχειρηματικότητα στην ΕΕ, η ΑΒ επελέγη ανάμεσα από εκατοντάδες για να συμμετάσχει στο πρόγραμμα BlueInvest Readiness Assistance (https://webgate.ec.europa.eu/maritimeforum/en/node/4421) στα πλαίσια του οποίου η ΕΕ εξασφαλίζει την δυνατότητα εξατομικευμένων συνεδριών με έναν πεπειραμένο επιχειρηματικό σύμβουλο (business coach) με στόχο την περαιτέρω διαμόρφωση και εξέλιξη της αναπτυξιακής στρατηγικής της εταιρείας.

Τέλος, η ΑΒ επίσης συμμετείχε και στον διαγωνισμό Knowledge Bridges Awards (https://awards.knowledgebridges.gr/) αποτελώντας μια προσπάθεια για να περιοριστεί το brain drain στην Ελλάδα. Η αξιολόγηση είναι σε εξέλιξη.

Startupper.gr: Απευθυνθήκατε σε κάποιο VC της Ελλάδας ή του Εξωτερικού; 

Πάνος Καλατζής: Έχουμε απευθυνθεί ήδη στα funds του Equifund χωρίς όμως ιδιαίτερη επιτυχία. Η εντύπωση που έχουμε σχηματίσει είναι ότι η πλειοψηφία των ελληνικών VC ενδιαφέρεται κυρίως για ηλεκτρονικής φύσεως επενδύσεις, πρωτοβουλίες δηλαδή που έχουν ως κύριο αντικείμενό τους εφαρμογές κινητών, ηλεκτρονικές πλατφόρμες, fintech κλπ. Γενικότερα, υπήρχε μια αίσθηση διστακτικότητας σχετικά με την δευτερογενούς παραγωγής φύση της επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Η διάθεση κεφαλαίων με σκοπό την ανέγερση εγκαταστάσεων με σύγχρονα μηχανήματα, ποιοτικό έλεγχο, πιστοποίηση αλλά και τυποποίηση προϊόντων σε μαζική κλίμακα, με απλά λόγια μια βιομηχανική μονάδα, φάνηκε να αποθαρρύνει τα VCs τα οποία δεν έδειξαν πρόθυμοι να διαθέσουν τα χρήματά τους σε τέτοιου είδους ΄΄βαριές΄΄ επενδυτικές δράσεις. Σαφώς αυτά δεν μπορούν να γενικευτούν για το σύνολο των VC αλλά είναι η εμπειρία μας με εκείνα που ήρθαμε σε επαφή.

Startupper.gr:  Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίσατε στην επιχειρηματική σας προσπάθεια μέχρι σήμερα;

Πάνος Καλατζής: Υπήρξαν αρκετά προβλήματα. Η έλλειψη συγκεκριμένου πλαισίου για τη δημιουργία spin-off στα ερευνητικά κέντρα δημιουργεί πολύ σημαντικές καθυστερήσεις ακόμα και σε περιπτώσεις που ο ερευνητικός φορέας είναι θετικός προς αυτή τη κατεύθυνση. Επιπλέον, τα funds έχουν μια στρατηγική που στοχεύει κυρίως στην εξέυρεση “unicorn” startups η εν πάσι περιπτώσει, σε startups που θα έχουν μέγιστες αποδόσεις σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.

Πιστεύουμε, πως παρότι υπάρχουν τέτοιου είδους ευκαιρίες, η μεγάλη ανάγκη της χώρας είναι η δημιουργία ενός χώρου (οικονομικού αλλά και λειτουργικού) στο οποίο θα μπορούν να αναπτυχθούν υγιείς και κερδοφόρες ΜΜΕ χωρίς κατ’ ανάγκη να ταιριάζουν στο προφίλ που αναζητούν τα funds. Η έλλειψη αυτού του τύπου ιδιωτικής χρηματοδότησης με πιο «προσγειωμένες» προσδοκίες είναι ίσως και το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχουμε αντιμετωπίσει μέχρι σήμερα.

Startupper.gr: Τι θα θέλατε να αλλάξει στην Ελλάδα για να ενισχυθεί και υποστηριχθεί ακόμα περισσότερο η νέα επιχειρηματικότητα;

Πάνος Καλατζής:  Θα ήταν ιδιαίτερα βοηθητικό να υπάρξει περισσότερη διαθέσιμη ρευστότητα με στόχο την πρωτογενή και δευτερογενή παραγωγή της χώρας. Στη δική μας περίπτωση, η υδατοκαλλιέργεια που είναι και η αγορά της ΑΒ, αποτελεί τον πρώτο εξαγωγικό κλάδο στην Ελλάδα και οι ελληνικές εταιρείες υδατοκαλλιέργειας είναι οι μεγαλύτερες στην Ευρώπη. Παρόλα αυτά, η χρηματοδότηση επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε αυτούς τους κλάδους είναι ιδιαίτερα δύσκολη.

Επιπλέον, το τραπεζικό σύστημα δεν λειτουργεί προς το παρόν αποτελεσματικά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με περιορισμένη διαθεσιμότητα ρευστότητας ή εγγυήσεων. Η πρόσβαση στη ρευστότητα είναι εύκολη μόνο όταν υπάρχουν είτε εγγυήσεις ακινήτων είτε ήδη διαθέσιμη ρευστότητα. Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως φαίνεται να μην υπάρχει επί της ουσίας και άμεση ανάγκη για επιπλέον ρευστότητα. Η παροχή ρευστότητας με αντάλλαγμα ποσοστό της εταιρείας (equity) ή με εγγυήσεις του ελληνικού δημοσίου θα μπορούσαν να είναι επιπλέον επιλογές που θα ωφελήσουν επί της ουσίας τόσο τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες όσο και τις νεοφυείς καινοτόμες εταιρείες.

Τέλος, η κινητροδότηση από το κράτος και την αγορά για την δημιουργία επενδυτικών σχημάτων με στόχο καινοτόμες εταιρείες που άπτονται του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα παραγωγής, όχι μόνο θα βοηθούσε ιδέες σαν τη δική μας αλλά θα δημιουργούσε και θετικό αντίκτυπο στην πραγματική οικονομία.