Η Ελλάδα με βάση τα τελευταία στοιχεία (γ’ τρίμηνο 2014), διανύει τα πρώτα βήματα ανάκαμψης μετά από τη βαθύτερη ύφεση της ιστορίας της. H ανάπτυξη αυτή όμως, είναι ακόμα εύθραυστη, καθώς το διεθνές οικονομικό και το εγχώριο πολιτικό περιβάλλον αποτελούν παράγοντες αβεβαιότητας, αναφέρει μελέτη του Κέντρου Στήριξης Επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων.
Ειδικότερα, τα κύρια ευρήματα της μελέτης είναι τα ακόλουθα:
1. Διεθνές περιβάλλον
Με βάση τις προβλέψεις του ΔΝΤ ο ρυθμός της παγκόσμιας ανάπτυξης εκτιμάται σε 3,3% το 2014 και 3,8% το 2015. Η ευρωζώνη εκτιμάται ότι θα αναπτυχθεί με ρυθμό μόλις 0,8% το 2014 και 1,3% το 2015. Η πτώση του ρυθμού μεταβολής των τιμών της ευρωζώνης σε πολύ χαμηλά επίπεδα (0,3% το Νοέμβριο), δημιουργεί φόβους για αποπληθωρισμό. Σημαντικός παράγοντας που θα επηρεάσει την παγκόσμια οικονομία είναι η μείωση των τιμών πετρελαίου, η οποία θα βελτιώσει τις προοπτικές ανάπτυξης των χωρών εισαγωγής, όπως η Ελλάδα και οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης.
2.Μεταβολή ΑΕΠ και βασικών συστατικών του
Η Ελλάδα, με βάση τα τελευταία οικονομικά στοιχεία, βρίσκεται στα πρώτα στάδια ανάκαμψης. Συγκριτικά με το γ’ τρίμηνο του 2013, ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ έχει φτάσει το 1,6% και για πρώτη φορά μετά το 2009, κινείται σε υψηλότερα επίπεδα από την ευρωζώνη. Κινητήρια δύναμη στην ανάκαμψη φαίνεται να είναι η ιδιωτική κατανάλωση και οι εξαγωγές υπηρεσιών και ειδικότερα του τουρισμού. Τα τελευταία τέσσερα τρίμηνα, ο ρυθμός μεταβολής της κατανάλωσης είναι θετικός και έχει ξεπεράσει το 3%. Οι ακαθάριστες πάγιες επενδύσεις αφού μειώθηκαν κατά 70,1% την περίοδο της κρίσης, εμφανίζουν τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης με τον ετήσιο ρυθμό να έχει πλέον ανέλθει στο 1%.
3. Βιομηχανική παραγωγή
Η συνεχιζόμενη ύφεση στη βιομηχανία (-3,5% το Σεπτέμβριο του 2014 σε σχέση με το προηγούμενο έτος) σε αντίθεση με το σύνολο της επιχειρηματικής δραστηριότητας, δείχνει ότι όπως και στο παρελθόν, κινητήρια δύναμη της ελληνικής οικονομίας αποτελούν οι υπηρεσίες.
4. Αγορά εργασίας
Η απασχόληση παρουσιάζει αύξηση από το Μάρτιο 2014 και μετά, και με βάση τα τελευταία στοιχεία, τον Αύγουστο ήταν αυξημένη κατά 0,9% από τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους. Η ανεργία έχει μειωθεί από το υψηλότερο σημείο της (28% το Σεπτέμβριο 2013) σε 25,9% τον Αύγουστο 2014. Η σωρευτική μείωση των μισθών από το α’ τρίμηνο του 2010 στο β’ τρίμηνο του 2014 ανήλθε σε 23,5%. Το κόστος εργασίας (το οποίο περιλαμβάνει και εργοδοτικές εισφορές) μειώθηκε την ίδια περίοδο κατά 26,7%. Η βελτίωση του κλίματος στην αγορά εργασίας έχει οδηγήσει στην αποκλιμάκωση του ρυθμού μείωσης των μισθών στο -0,2% με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία.
5. Πληθωρισμός
Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα είναι σε αρνητικά επίπεδα (-1,7% τον Οκτώβριο 2014). Οι μεγάλες μειώσεις μισθών έχουν περιορίσει το κόστος εργασίας ενώ παράλληλα, ο περιορισμός της ζήτησης οδηγεί τις επιχειρήσεις να μειώνουν τα περιθώρια κέρδους και τις τιμές τους.
6. Παραγωγικότητα
Η παραγωγικότητα ανά ώρα εργασίας, μετά από μεγάλη μείωση το 2009-2011, εμφάνισε αυξητική τάση από το 2012 και μετά. Ωστόσο,
εξακολουθεί να διαμορφώνεται σε χαμηλότερα επίπεδα συγκριτικά με το 2008 (€20,4 ανά ώρα εργασίας το β’ τρίμηνο 2014 έναντι €23,5 το γ’ τρίμηνο 2008) και ανέρχεται στο 54% του μέσου επιπέδου της ευρωζώνης.
7. Δημοσιονομικό έλλειμμα
Το 2013, η Ελλάδα εμφάνισε πρωτογενές πλεόνασμα (το δημοσιονομικό ισοζύγιο χωρίς τους τόκους) ύψους 0,8% του ΑΕΠ. Το 2014, το πρωτογενές πλεόνασμα εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 1,5% του ΑΕΠ και το 2015 στο 3%. Ωστόσο το μεγάλο ύψος των τόκων (4% του ΑΕΠ), παρά τη μείωση τους με το κούρεμα του χρέους το Μάρτιο 2012, συνεχίζει να δημιουργεί ελλείμματα συνολικά. Πολιτικές εξελίξεις και η συνεχιζόμενη αναβολή της συμφωνίας με την τρόικα για την αναχρηματοδότηση του ελληνικού χρέους, δημιουργούν κλίμα αβεβαιότητας το οποίο απεικονίζεται σε περιοδικές κρίσεις στην αγορά ομολόγων. Για σύντομα χρονικά διαστήματα, τον Οκτώβριο και πρόσφατα το Δεκέμβριο 2014 με την αναγγελία της προεδρικής εκλογής, η απόδοση των ελληνικών ομολόγων προσέγγισε το 9% και η διαφορά με τα γερμανικά ομόλογα το 8%.
8. Εξωτερικό ισοζύγιο
Οι εξαγωγές αυξάνονται και παρουσιάζουν επιτάχυνση το τελευταίο τρίμηνο με ρυθμό μεταβολής 8,6%. Οι εισαγωγές επίσης παρουσιάζουν σημάδια ανάκαμψης (2,9%), αν και σε χαμηλότερους ρυθμούς από τις εξαγωγές. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών από το έλλειμμα 15% του ΑΕΠ το 2007–2008, παρουσιάζει πλέον ένα μικρό πλεόνασμα της τάξης του 1,4% του ΑΕΠ το α’ τρίμηνο 2014.
9. Ρευστότητα
Οι καταθέσεις είναι στάσιμες τους τελευταίους μήνες (0,2% τον Οκτώβριο 2014) και δεν φαίνεται να έχει ανακτηθεί η εμπιστοσύνη στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Σε ότι αφορά σε νέα δάνεια, το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα συνεχίζει να περιορίζει τις χρηματοδοτήσεις προς επιχειρήσεις με επιταχυνόμενο ρυθμό. Τον Οκτώβριο 2014, τα νέα δάνεια ανήλθαν σε λιγότερο από το 32% των νέων δανείων που χορηγήθηκαν τον Ιανουάριο 2009 που ήταν και το υψηλότερο σημείο.
10. Διάρθρωση επιχειρήσεων
Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) κυριαρχούν στην ελληνική οικονομία, αντιπροσωπεύοντας το 72% της προστιθέμενης αξίας και το 86% της απασχόλησης (στοιχεία από Eurostat, 2013). Η αναλογία αυτή είναι σημαντικά μεγαλύτερη απ’ ό,τι για το υπόλοιπο της ΕΕ-28 (58% και 67% αντίστοιχα). Επιπλέον, οι ελληνικές ΜΜΕ βασίζονται στις πολύ μικρές εταιρείες περισσότερο από την πλειονότητα των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών.
11. Δημογραφία Αττικής
Ο πληθυσμός της μητροπολιτικής περιοχής των Αθηνών παρουσιάζει μείωση τα τελευταία έτη από 4 εκ. πριν την οικονομική κρίση σε 3,92 εκ. το 2013, κάτι που οφείλεται, τόσο σε μείωση των γεννήσεων κάτω από το επίπεδο των θανάτων, όσο και σε αρνητικές ροές μετανάστευσης. Η μείωση του πληθυσμού έχει σημαντικές επιδράσεις στην οικονομική και επιχειρηματική δραστη
ριότητα και επηρεάζει κυρίως την οικοδομή, το εμπόριο και τις υπηρεσίες. O οικονομικά ενεργός πληθυσμός στην Αττική είναι σχετικά σταθερός στα 1,8–1,9 εκ. άτομα. Η κατανομή του ανά μορφωτικό επίπεδο δείχνει βελτίωση τα τελευταία έτη, με το ποσοστό του πληθυσμού που κατέχει τριτοβάθμια εκπαίδευση να αυξάνεται και να είναι υψηλότερο από αυτό της Ελλάδας ή της ΕΕ-28.
12. Μακροοικονομικά μεγέθη Αττικής
Η Αθήνα έχει πληγεί από την οικονομική κρίση με τους περισσότερους δείκτες για την Αττική να έχουν ακολουθήσει ανάλογη πορεία με αυτή της χώρας. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής της απασχόλησης στην Αττική από το 2008 έως το 2013 ανήλθε σε -4,8% έναντι -4,5% για την Ελλάδα συνολικά. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Αττική το 2011 ανήλθε σε €24,8 χιλ. έναντι €18,5 χιλ. στην Ελλάδα και €25,1 χιλ. στην
Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ το 2009 ήταν 16% υψηλότερο από αυτό της ΕΕ-28.
13. Αγορά ακινήτων Αθήνας
Η αγορά ακινήτων στην Αθήνα έχει πληγεί βαθιά από την οικονομική κρίση. Οι αγοραπωλησίες ακινήτων μειώθηκαν από το 2009 έως το 2013 κατά 78%, ενώ συνεχίζεται η πτώση με επιταχυνόμενο ρυθμό το α ́ τρίμηνο του 2014. Από το υψηλότερο σημείο του το β’ τρίμηνο του 2008, ο δείκτης τιμών ακινήτων έχει μειωθεί κατά 39,8%. Το γ’ τρίμηνο του 2014 ο ρυθμός μεταβολής από το προηγούμενο έτος ανήλθε σε -9%.
14. Οικονομική διάρθρωση Αττικής
Ο κλάδος με το μεγαλύτερο μερίδιο σε ακαθάριστη προστιθέμενη αξία στην Αττική είναι το «εμπόριο, μεταφορές, τουρισμός και εστίαση», ενώ ακολουθεί η διαχείριση ακίνητης περιουσίας. Οι υπηρεσίες σε όλες τους τις μορφές κυριαρχούν όπως είναι αναμενόμενο σε μία μητροπολιτική περιοχή.
15. Κλάδοι ενδιαφέροντος
Οι κλάδοι ενδιαφέροντος για το Δήμο Αθηναίων παρουσιάζουν μικτή εικόνα σε εθνικό επίπεδο τα τελευταία έτη:
– Το λιανικό εμπόριο παρουσιάζει μεταβολή της απασχόλησης κατά -4,1% σε ετήσιο ρυθμό την περίοδο από το β’ τρίμηνο 2008 έως το β’ τρίμηνο 2014, μείωση που είναι ελαφρά ηπιότερη από αυτή της συνολικής οικονομίας (-4,4%)
– Το χονδρικό εμπόριο παρουσιάζει μείωση της απασχόλησης κατά -5,8% σε ετήσιο ρυθμό την περίοδο από το β’ τρίμηνο 2008 έως το β’ τρίμηνο 2014, μείωση που είναι βαθύτερη από αυτή της συνολικής οικονομίας.
– Τα ταξιδιωτικά πρακτορεία αύξησαν την απασχόληση τους κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης με μέσο ετήσιο ρυθμό 3,5% την περίοδο από το β’ τρίμηνο 2008 έως το β’ τρίμηνο 2014. Η αύξηση είναι ιδιαίτερα αισθητή το τελευταίο έτος της περιόδου αυτής.
– Οι εκδοτικές δραστηριότητες παρουσιάζουν αύξηση της απασχόλησης κατά 1,7% σε ετήσιο ρυθμό την περίοδο από το β’ τρίμηνο 2008 έως το β’ τρίμηνο 2014. Ωστόσο, το τελευταίο έτος εμφανίζεται σημαντική μείωση.
– Η δραστηριότητα προγραμματισμού Η/Υ και παροχής συμβουλών παρουσιάζει μείωση της απασχόλησης κατά 3,1% σε ετήσιο ρυθμό την περίοδο από το β’ τρίμηνο 2008 έως το β’ τρίμηνο 2014. Μικρή μείωση εμφανίζεται το τελευταίο έτος.
– Οι διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες παρουσιάζουν αύξηση της απασχόλησης κατά 6,4% σε ετήσιο ρυθμό την περίοδο από το β’ τρίμηνο 2008 έως το β’ τρίμηνο 2014, ενώ επιτάχυνση εμφανίζεται το τελευταίο έτος.
– Οι δραστηριότητες υγείας παρουσιάζουν ήπια μείωση της απασχόλησης κατά -1,3% σε ετήσιο ρυθμό την περίοδο από το β’ τρίμηνο 2008 έως το β’ τρίμηνο 2014.
– Τα καταλύματα παρουσίασαν μικρή μείωση της απασχόλησης κατά -0,9% σε ετήσιο ρυθμό την περίοδο από το β’ τρίμηνο 2008 έως το β’ τρίμηνο 2014. Το τελευταίο έτος όμως, παρουσιάζεται μεγάλη αύξηση στην απασχόληση, ενώ είναι πολύ θετικά τα τελευταία στοιχεία αφίξεων και διανυκτερεύσεων.
– Η εστίαση παρουσιάζει μείωση της απασχόλησης κατά -1,9% σε ετήσιο ρυθμό την περίοδο από το β’ τρίμηνο 2008 έως το β’ τρίμηνο 2014. Το τελευταίο έτος ωστόσο, η απασχόληση παρουσιάζει σημαντική αύξηση.