Τον περασμένο μήνα δημοσιεύτηκε η ετήσια κατάταξη Global Innovation Index 2021 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (World Intellectual Property Organisation, WIPO). Σύμφωνα με τον WIPO, η Ελλάδα τοποθετείται στην 47η θέση στον παγκόσμιο χάρτη των οικονομιών, τέσσερις (4) θέσεις χαμηλότερα από το 2020. Σε πρώτη ανάγνωση πολλοί έσπευσαν να ερμηνεύσουν τη συγκριτικά χαμηλότερη κατάταξη της χώρας μας όχι μόνο ως απόδειξη χαμηλής επίδοσης, αλλά και ανεπαρκών πολιτικών ανάπτυξης του οικοσυστήματος καινοτομίας της χώρας. Είναι όμως έτσι;
Η ανάγνωση δεικτών σε απόλυτες τιμές αποπροσανατολίζει, ειδικά όταν αφορά σε μία κατάταξη που δεν επικαιροποιείται με τους ίδιους όρους από χρονιά σε χρονιά και αφορά σε μη απόλυτα συγκρίσιμα μεγέθη. Πόσο μάλλον όταν επιχειρούμε να συγκρίνουμε τις επιδόσεις μιας χώρας που επιβίωσε κυριολεκτικά και μεταφορικά εν μέσω πανδημίας, με την ελληνική οικονομία να παρουσιάζει το 2020 ύφεση της τάξης του 8,2%.
Πράγματι, ο δρόμος προς την ανάδειξη της ελληνικής οικονομίας μέσω του παραγωγικού μοντέλου που χτίζει η Ελλάδα 2.0 είναι ακόμα μακρύς. Μπορούμε όμως να δούμε επιμέρους στοιχεία της ανάλυσης του WIPO που είναι χρήσιμα στη χαρτογράφηση της μεγάλης εικόνας του οικοσυστήματος καινοτομίας.
Τo επίπεδο της εκπαίδευσης και της ερευνητικής δραστηριότητας αντικατοπτρίζει το ανθρώπινο κεφάλαιο – τον πιο καθοριστικό παράγοντα της ικανότητας καινοτομίας ενός έθνους. Η Ελλάδα, λοιπόν, έρχεται 16η στο συγκεκριμένο άξονα κατάταξης για το 2021, ανεβαίνοντας 4 θέσεις από τη σταθερά 20ή θέση που κατέχει από το 2018. Αυτό το ξεχωριστό ανθρώπινο κεφάλαιο είναι και η πηγή τροφοδότησης όλων των κολοσσών που εγκαταστάθηκαν πρόσφατα στη Βόρεια Ελλάδα και όχι μόνο.
Βελτιωμένη και σταθερή παραμένει η θέση της Ελλάδας και σε όρους πολιτικού, νομοθετικού και επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Η καλλιέργεια ενός θεσμικού πλαισίου που προσελκύει τις επιχειρήσεις και προάγει την ανάπτυξη παρέχοντας όχι μόνο καλή διακυβέρνηση, αλλά κυρίως τα κατάλληλα κίνητρα, είναι ουσιαστικής σημασίας για την προαγωγή της καινοτομίας. Και αυτό το μήνυμα εμπιστοσύνης το εκπέμπουμε πλέον με πρωτοφανή συνέπεια για τα δεδομένα του πρόσφατου παρελθόντος.
Η ανάγκη βελτίωσης ωστόσο σε κρίσιμους τομείς, όπως η σύνδεση των πανεπιστημίων με τη βιομηχανία και η μεταφορά τεχνολογίας παραμένει κρίσιμη. Και προφανώς, το έργο μιας πολιτικής εκ μέρους των αρμόδιων υπουργείων που φαίνεται ότι βρίσκεται προς τη σωστή κατεύθυνση στον τομέα αυτό δεν θα μπορούσε να αποτυπωθεί σε νούμερα από τη μια χρονιά στην άλλη. Πόσο μάλλον όταν γίνονται εκ βάθρων αναδιαρθρώσεις δομών και δρομολογούνται ενέργειες μεταφοράς τεχνολογίας που συνεπάγονται εκ των πραγμάτων μεγάλους χρόνους απόδοσης και ωρίμανσης των αποτελεσμάτων.
Όταν όμως δομηθεί ένας στιβαρός μηχανισμός αξιοποίησης της έρευνας που παράγεται στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα της χώρας, τόσο προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης νεοφυούς επιχειρηματικότητας, όσο και προς τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής βιομηχανίας, τότε θα μπορούμε να ανέβουμε ένα μεγάλο σκαλοπάτι στην κατάταξη του WIPO. Και να μείνουμε εκεί.
Η Δρ Έρη Τόκα είναι διπλωματούχος Μηχανολόγος Μηχανικός του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Διδάκτορας του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του ΑΠΘ στη Βιομηχανική Διοίκηση. Είναι Υπεύθυνη του Γραφείου Μεταφοράς Τεχνολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
