Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση είναι προ των πυλών και όλος σχεδόν ο πλανήτης προσπαθεί να προλάβει και να αφομοιώσει τις εξελίξεις, προτού οι εξελίξεις τον προλάβουν.
Όπως είναι φυσικό, η χώρα μας δεν γίνεται να μείνει έξω από αυτή την προσπάθεια και τον τελευταίο καιρό προσπαθεί να εκπαιδεύσει κοινό και επιχειρήσεις για τις αλλαγές που έρχονται και πως αυτές θα υλοποιηθούν.
Το πρόβλημα όμως στην χώρα μας είναι θεμελιώδες, καθώς την ίδια στιγμή που οι υπόλοιπες χώρες ετοιμάζουν την βιομηχανία τους για τον ερχομό της νέας εποχής, εμείς προσπαθούμε να φτιάξουμε βιομηχανία. Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν παρουσιαστεί κατά καιρούς, στο κατώφλι του Industry 4.0, η Ελλάδα έχει περίπου 25-30% βαθμό ολοκλήρωσης της προηγούμενης επανάστασης, η οποία ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί.
Αν και η κατάσταση δείχνει δύσκολη και η προσπάθεια που κάνει η χώρα ανεδαφική, δεν είναι όλα καταδικασμένα, όπως ίσως αφήνει να εννοηθεί η σημερινή κατάσταση της χώρας. Προκειμένου να μη χαθεί το τρένο της εξέλιξης, χρειάζονται μερικές βασικές προϋποθέσεις. Η θέληση να μην το χάσεις, και τα εργαλεία για να το προλάβεις.
Τα εργαλεία της επανάστασης
Η θέληση υπάρχει και δεν περιορίζεται σε κυβερνητικό επίπεδο, αλλά έχει «μπολιάσει» και τα θέλω των μεγάλων επιχειρηματιών της χώρας, οι οποίοι έχουν αντιληφθεί πως αν χάσουμε το τρένο, τα προϊόντα των εταιρειών τους δεν θα είναι ανταγωνιστικά και θα χάσουν τη θέση τους στην παγκόσμια αγορά, με ότι αυτό συνεπάγεται.
Ταυτόχρονα, οι σύγχρονες επιχειρήσεις έχουν αντιληφθεί πως δεν αρκεί πια να είσαι από τους πρώτους στο χωριό, αλλά θα πρέπει να βγεις έξω από αυτό, κάτι που δεν μπορεί να γίνει με αξιώσεις όσο η τεχνολογία και οι γραμμές παραγωγής σου βρίσκονται μερικές δεκαετίες πίσω.
Η εξωστρέφεια κερδίζει το στοίχημα του σύγχρονου επιχειρείν και οι Έλληνες επιχειρηματίες (αυτοί τουλάχιστον που βλέπουν τις αλλαγές να έρχονται και προσπαθούν να τις προλάβουν) έχουν καταλάβει πως τα προϊόντα και οι υπηρεσίες τους πρέπει να απευθύνονται σε όλο τον κόσμο, όχι μόνο εντός των συνόρων.
Εκτός από τη θέληση, χρειάζονται και άλλα εργαλεία για να ανέβει κάποιος στο τρένο της εξέλιξης και αυτά δεν είναι άλλα από την τεχνολογία και την εκπαίδευση.
Μέσω της τεχνολογίας, η Ελλάδα έχει την δυνατότητα να «πηδήξει» στάδια εξέλιξης και να μπει στο Industry 4.0 χωρίς να έχει ολοκληρώσει το προηγούμενο στάδιο. Τα σύγχρονα στελέχη έχουν πια την κατάλληλη εκπαίδευση και το όραμα για να καταφέρουν αυτή την αλλαγή, η οποία δεν θα έρθει μεν από τη μια μέρα στην άλλη, αν και οι βάσεις της πρέπει να τεθούν άμεσα.
Το γρήγορο internet, η αυτοματοποίηση, η ανταλλαγή δεδομένων στα συστήματα παραγωγής, το Internet of Things, το Cloud Computing, όλα αυτά δηλαδή που ορίζουν την 4η Βιομηχανική Επανάσταση, είναι εργαλεία που υπάρχουν στην εργαλειοθήκη των ελληνικών επιχειρήσεων, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Αν πρέπει κάποιος να απλοποιήσει το τι σημαίνει 4η Βιομηχανική Επανάσταση, το μόνο που χρειάζεται να κάνει είναι να δανειστεί την ορολογία από το αντικείμενο που κρατάμε όλοι στα χέρια μας κάθε σχεδόν στιγμή της ημέρας, Το κινητό τηλέφωνο, ή αλλιώς το smartphone.
Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση δεν είναι κάτι άλλο από ένα «έξυπνο εργοστάσιο» το οποίο, στα πρότυπα του smartphone και των έξυπνων σπιτιών, έχει αυτοματοποιημένες διαδικασίες, με υπολογιστές που ελέγχουν σχεδόν τα πάντα και μεταδίδουν δεδομένα ανά πάσα στιγμή. Τα δεδομένα μεταδίδονται μέσω συστημάτων που έχουν τις προδιαγραφές να τα διαχειριστούν, όπως το 5G για το οποίο γίνονται τόσες αναφορές τα τελευταία χρόνια. Τέλος, χρειάζονται οι άνθρωποι οι οποίοι θα μελετήσουν αυτά τα δεδομένα και θα έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση να τα διαχειριστούν, με την βοήθεια υπολογιστικών συστημάτων φυσικά, και να δώσουν τις κατάλληλες κατευθύνσεις για την παραγωγή.
Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση δεν θέλει στελέχη, θέλει έξυπνους εργάτες
Το εργασιακό είναι το μεγάλο αγκάθι που αντιμετωπίζει η έλευση της 4ης βιομηχανικής επανάστασης στη χώρα. Οι νέες τεχνολογίες χρειάζονται νέου τύπου εργάτες και στην Ελλάδα το ποσοστό των νέων αυτών εργατών είναι ακόμα πολύ μικρό.
Προκειμένου να υπάρξουν εξειδικευμένοι εργάτες, θα πρέπει να αλλάξει το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας, έτσι ώστε να παρέχει στην αγορά εργασίας απόφοιτους οι οποίοι θα είναι στο ίδιο επίπεδο με τις ανάγκες της αγοράς. Η σημερινή δομή του εκπαιδευτικού συστήματος είναι απαρχαιωμένη και χρειάζονται βαθιές τομές, τόσο εκπαιδευτικές όσο και κοινωνικές προκειμένου αυτό να επιτευχθεί.
Από την μια, η χώρα χρειάζεται να ακολουθήσει τα πεπραγμένα άλλων χωρών και να «επιτρέψει» την άμεση σχέση της βιομηχανίας με τα ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Από την άλλη, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα θα πρέπει να «παράξουν» νέους τεχνίτες και επιστήμονες οι οποίοι θα εκπαιδεύονται σε όλες τις σύγχρονες τεχνολογίες και θα δέχονται τις κατευθύνσεις της αγοράς εργασίας.
Ταυτόχρονα, θα πρέπει να υπάρξουν βαθιές κοινωνικές τομές προκειμένου να μην θεωρείται «ξεπεσμός» κάτι λιγότερο από δουλειά διευθυντικού στελέχους και να υπάρξει ώθηση σε πιο χειρωνακτικές εργασίες. Άλλωστε, η τεχνολογία έχει καταστήσει ακόμα και τα πατροπαράδοτα χειρωνακτικά επαγγέλματα στην βιομηχανία πολύ πιο εξελιγμένα και «ανθρώπινα» από ότι ήταν στο παρελθόν.
Όπως έχει επισημανθεί πριν από λίγο καιρό, η αγορά χρειάζεται τορναδόρους οι οποίοι θα χειρίζονται τα σύγχρονα μηχανήματα, ενώ αυξημένη ζήτηση υπάρχει στον τομέα των logistics.
Έτσι αναστρέφεται το brain drain
Η εγκατάλειψη της χώρας από χαρισματικά μυαλά νέων που ψάχνουν εκτός συνόρων την επαγγελματική τους αποκατάσταση, το περίφημο brain drain, έχει αναδειχτεί σε τεράστιο πρόβλημα για τη χώρα, η οποία χάνει μέσα από τα χέρια της το ισχυρότερο της όπλο.
Προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτό το φαινόμενο και να αντιστραφεί, θα πρέπει να βρεθεί, σε πρώτη φάση, ο τρόπος να σταματήσει η φυγή, το λεγόμενο brain remain. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει οι σημερινοί και αυριανοί απόφοιτοι να βρουν στη χώρα τις επαγγελματικές ευκαιρίες που χρειάζονται. Μόνο τότε θα δημιουργηθεί το κατάλληλο περιβάλλον που θα επιτρέψει την επιστροφή ενός μέρους από όσους έχουν φύγει στο εξωτερικό.
Το brain remain όμως δεν προϋποθέτει μόνο τις κατάλληλες επαγγελματικές συνθήκες, αλλά και το αντίστοιχο κοινωνικό περιβάλλον.
Χρειάζεται ένα σύγχρονο κράτος, με προσοχή στον πολίτη. Χρειάζεται ένα σύγχρονο δημόσιο με ανθρώπινες διαδικασίες και λειτουργίες που δεν έχουν σκοπό να ταλαιπωρήσουν, αλλά να εξυπηρετήσουν τον πολίτη. Χρειάζεται υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα που έχουν σύγχρονο πρόσωπο εναρμονισμένο με την εποχή και τις παγκόσμιες τάσεις.
Χρειάζεται διείσδυση της τεχνολογίας και αποδοχή των αλλαγών που συμβαίνουν σε παγκόσμιο επίπεδο και όχι προσκόλληση στο παρελθόν και τις εμμονές που έφεραν τη χώρα σε αυτή την κατάσταση και δεν την αφήνουν να προχωρήσει μπροστά.
Και πάνω απ’ όλα χρειάζεται υπομονή και επιμονή, αλλιώς το τρένο της εξέλιξης θα μας πατήσει.
