Καθώς όλη η Ελλάδα, ή έστω μεγάλο μέρος της, ασχολείται αυτήν την περίοδο με τις Πανελλήνιες, δεν μπορεί κανείς παρά ν’ αναρωτηθεί αν αυτό είναι το αποτελεσματικότερο σύστημα εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση εν έτει 2018. Δεν θα μπορούσε άραγε η τεχνολογία κάπως να βοηθήσει, αφού άλλωστε αμέσως μόλις οι υποψήφιοι μπουν στις σχολές της επιλογής τους με αυτήν θα ασχολούνται για το υπόλοιπο της ζωής τους;
Όχι ότι οι εξετάσεις τύπου Πανελληνίων πρέπει να καταργηθούν. Κάθε άλλο. Πάρα πολλά επαγγέλματα βασίζονται στην ετοιμότητα στιγμής. Γιατροί, δικηγόροι, καλλιτέχνες, αθλητές, δημοσιογράφοι, αστυνομικοί και στρατιωτικοί απαιτείται να είναι σε θέση να δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Αν η στιγμή περάσει και δεν αποδώσουν, έπειτα η συνολική ποιότητα και κατάρτισή τους δεν έχει και τόση σημασία. Οι εξετάσεις είναι ο μόνος τρόπος να διαχωριστούν όσοι μπορούν να λειτουργήσουν έτσι και όσοι όχι.
Έχοντας πει αυτό, η απόδοση στιγμής μετρά πολύ λιγότερο σε εξίσου πολλά άλλα επαγγέλματα. Για την ακρίβεια, σε όλα τα υπόλοιπα: Εκπαιδευτικοί κάθε βαθμίδας, ερευνητές κάθε κλάδου της επιστήμης, αρχιτέκτονες και μηχανικοί, λογιστές και οικονομολόγοι, το σύνολο της βιομηχανίας πληροφορικής (προσωπικά, εκεί θα έβαζα και τους Startuppers), δημόσιοι υπάλληλοι, στελέχη επιχειρήσεων, σε όλα τα παραπάνω σημασία έχει περισσότερο η συνέχεια και η αξιοπιστία, η δημιουργία μιας μακρόχρονης σχέσης εμπιστοσύνης, παρά η άμεση λύση.
Αφού λοιπόν έχουμε, τουλάχιστον, δύο κατηγορίες επαγγελμάτων, γιατί να έχουμε μια κατηγορία εξετάσεων; Γιατί να μετρά το ίδιο η ικανότητα ανταπόκρισης στιγμής για την εισαγωγή τόσο στις ιατρικές σχολές όσο και στο πολυτεχνείο; Στις πρώτες προφανώς και είναι κρίσιμη, στις δεύτερες, σχεδόν καθόλου.
Από την άλλη μεριά, από το σύστημα των Πανελληνίων διαφεύγει εντελώς η σύγχρονη τάση για εξωσχολικές δραστηριότητες. Οι πιτσιρικάδες σήμερα συμμετέχουν στη Βουλή και το Ευρωκοινοβούλιο, σε Erasmus, σε εργαστήρια και σεμινάρια, σε διαγωνισμούς καινοτομίας και επιχειρηματικότητας και σε άλλα πολλά. Γιατί το βιογραφικό ενός μαθητή λυκείου να μην μετρά καθόλου στις Πανελλήνιες εξετάσεις; Για τις ιατρικές σχολές πιθανώς να είναι αδιάφορο, για τις ανθρωπιστικές ή τις οικονομικές σχολές όμως είναι κρίσιμο.
Πως θα μπορούσαμε να επιτύχουμε ευελιξία; Αφήνοντας τα Πανεπιστήμια ν’ αποφασίσουν, ποιους υποψήφιους να δεχτούν στις σχολές τους. Αυτά ξέρουν καλύτερα από καθέναν τις απαιτήσεις κάθε σχολής. Προφανώς, όχι ανεξέλεγκτα. Είναι εδώ που η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει. Τα κριτήρια και η διαδικασία πρέπει να είναι διαφανή. Όλα δημοσιευμένα στο Διαδίκτυο. Η τεχνολογία επίσης δίνει κι άλλες λύσεις. Γιατί οι απόφοιτοι θα έπρεπε να δίνουν επαναληπτικές μια φορά το χρόνο, ενώ τα Πανεπιστήμια έχουν δύο ακαδημαϊκά εξάμηνα;
Προφανώς υπάρχουν προϋποθέσεις ώστε κάτι τέτοιο να συμβεί. Η μεγαλύτερη προσφορά των Πανελληνίων είναι, για μένα, το αίσθημα κοινωνικής δικαιοσύνης που δημιουργούν: Είναι ίσως η μόνη περίπτωση στην Ελλάδα που όλοι κρίνονται με τα ίδια ακριβώς κριτήρια. Αυτό το συναίσθημα είναι ανεκτίμητο. Προκειμένου τα Πανεπιστήμια να επιτύχουν το ρόλο τους πρέπει να αφεθούν ελεύθερα από την πολιτική και την κυβέρνηση. Να (συνεχίσουν να) αξιολογούνται. Να εκμεταλλευτούν το διαδίκτυο. Να γίνουν ανταγωνιστικά (ακαδημαϊκά, όχι χρηματοοικονομικά).
Μόνο έτσι και θα φροντίσουν να δεχτούν τους καλύτερους, και όχι όσους τυχόν θα τους υποδειχθούν, υποψήφιους, αλλά και, κυρίως, μόνο έτσι θα πείσουν την ελληνική κοινωνία για αυτό.
