Πως γεννιέται ένα Startup Nation;

Αναμφίβολα η Ελληνική Κυβέρνηση κάνει μια συντονισμένη στροφή προς την καινοτομία, την τεχνολογία και την επιχειρηματικότητα. Οι υποστηρικτές του οικοσυστήματος της επιχειρηματικότητας όπως είναι η κυβέρνηση, τα πανεπιστήμια, οι θερμοκοιτίδες και οι επιταχυντές, επενδυτές, σύμβουλοι, μέντορες, όλοι είναι ευθυγραμμισμένοι προς τον ίδιο σκοπό. Να καταφέρουμε ως έθνος να δημιουργήσουμε μια κρίσιμη μάζα από καινοτόμες και βιώσιμες επιχειρήσεις.

Ήταν καιρός να περάσουμε από την επιχειρηματικότητα της καφετέριας σε αυτήν των Startups.

Αναζητώντας καλές πρακτικές και “secret sauces” από έθνη που μοιάζουν με το δικό μας, τα βλέμματα έπεσαν στο Ισραήλ, και όχι άδικα. Το Ισραήλ είναι η χώρα που διαθέτει τους περισσότερους «μονόκερους» (Unicorns) κατά κεφαλή, δηλαδή εταιρίες με εκτιμώμενη αξία άνω του ενός δις δολαρίων η καθεμία, οι οποίες λειτούργησαν ως καταλύτες για το «Ισραηλινό θαύμα», δηλαδή τη δημιουργία της μοναδικής “Silicon Valley” εκτός των ΗΠΑ.

Η Google το 2010 οργάνωσε ένα διαγωνισμό (Google Lunar Xprize) όπου θα έδινε 20 εκατομμύρια δολάρια σε μια μη κυβερνητική ομάδα που θα κατάφερνε να προσσεληνώσει ένα όχημα στο φεγγάρι. Το όχημα αυτό θα έπρεπε να διανύσει 500 μέτρα στην επιφάνεια της Σελήνης, να τραβήξει 2 φωτογραφίες και να τις στείλει στη γη.

Ο συγκεκριμένος διαγωνισμός είχε 2+1 στόχους:

α) να προωθήσει την καινοτομία για τη προσιτή πρόσβαση στο φεγγάρι,

β) να δώσει στους διαστημικούς επιχειρηματίες μια νόμιμη πλατφόρμα για την ανάπτυξη μακροπρόθεσμων επιχειρηματικών μοντέλων γύρω από τη διαστημική μεταφορά, αλλά και,

γ) να εμπνεύσει την επόμενη γενιά επιστημόνων, μηχανικών, και ερευνητών του διαστήματος να αναπτύξουν τις δεξιότητες τους στα πεδία STEM.

Το 2011 βρισκόμουν ανάμεσα σε εκείνους που παρακολούθησαν στα γραφεία της Google στο Τελ Αβίβ την παρουσίαση της ομάδας που τελικά κέρδισε το βραβείο. Το φιλόδοξο σχέδιο τους ήταν να καταφέρουν να κερδίσουν το βραβείο ξοδεύοντας μόνο 10 εκατομμύρια δολάρια. Σκόπευαν να προσφέρουν όλα τα κέρδη του βραβείου στην εκπαίδευση και την προσέλκυση των νέων του Ισραήλ στο να μελετήσουν την επιστήμη και την τεχνολογία και ειδικότερα το διάστημα.

Με δεδομένο ότι, μόνο η Αμερική, η Ρωσία και η Κίνα είχαν καταφέρει μέχρι τότε να φτάσουν στο φεγγάρι, οι πιθανότητες να καταφέρει κάτι τέτοιο μια ομάδα νέων από ένα μικρό κράτος με ελάχιστα ιδιωτικά κεφάλαια ήταν σχεδόν μηδενικές. Αυτό πείσμωσε τους 3 νέους Ισραηλινούς να το προσπαθήσουν. Αυτή είναι η νοοτροπία στο Ισραήλ άλλωστε, να προσπαθούν να καταφέρουν ότι δεν έχει καταφέρει κανείς άλλος, υπό αντίξοες μάλιστα συνθήκες.

Παρουσίασαν δε την ιδέα τους και στον καθηγητή Isaac Ben Israel, πρόεδρο της Ισραηλινής Υπηρεσίας Διαστήματος. Η πρώτη του αντίδραση ήταν ότι αυτό το εγχείρημα θα κόστιζε γύρω στα 80 εκατομμύρια δολάρια, δηλαδή 4 φορές την αξία του βραβείου. Λαμβάνοντας υπόψη όμως ότι η νοοτροπία σε αυτή τη χώρα είναι να προσπαθεί και να κατορθώνει το ακατόρθωτο, οδηγήθηκε στις εξής σκέψεις:

Αν πετύχει το εγχείρημα,

– το Ισραήλ θα γίνει μια από τις ελάχιστες χώρες που έχουν καταφέρει να φτάσουν στο φεγγάρι,

– θα είναι η πρώτη παγκοσμίως αποστολή που τα κατάφερε με ιδιωτικά κεφάλαια,

Από την άλλη αν δεν τα καταφέρουν όλο το οικοσύστημα θα έχει μάθει πολλά από τη διαδικασία, θα γνωρίζουμε τι χρειάζεται βελτίωση και ίσως να είμαστε σε θέση να τα καταφέρουμε με τη δεύτερη φορά. Ωστόσο, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, θα κάνουμε το έθνος υπερήφανο, θα εμπνεύσουμε άλλους νέους να ασχοληθούν με την τεχνολογία του διαστήματος, και τα παιδιά με την επιστήμη και την καινοτομία.

Αντιλαμβανόμενος τα πολλαπλά οφέλη ανεξαρτήτως του αποτελέσματος, και με το μόνο πράγμα να διακυβεύεται ουσιαστικά να είναι τα χρήματα, έδωσε τη δυνατότητα στους 3 νέους να παρουσιάσουν το φιλόδοξο σχέδιο τους στο συνέδριο για το διάστημα που γινόταν στο Τελ Αβίβ. Είχε φροντίσει να υπάρχουν στο κοινό Εβραίοι φιλάνθρωποι που θα δεχόντουσαν να επενδύσουν τα χρήματα τους σε ένα τέτοιο εγχείρημα προκειμένου να εμπνευστούν και άλλοι νέοι να ασχοληθούν με τις επιστήμες και την καινοτομία. Μια τέτοια επιτυχία θα τους κάνει να νιώσουν υπερήφανοι τόσο για το κράτος όσο και για τους ανθρώπους του. Το Ισραήλ μέσω αυτού του εγχειρήματος κατάφερε να φτάσει στο φεγγάρι αν και λόγο κάποιου λάθος χειρισμού ελάχιστα λεπτά πριν την προσσελήνωση, το εγχείρημα δε στέφθηκε με την επιτυχία που ήλπιζαν.

Τα αποτελέσματα της προσπάθειας αυτή είναι τα ακόλουθα: Η δεύτερη αποστολή στο φεγγάρι έχει ήδη ξεκινήσει να ετοιμάζεται, υπήρξε αύξηση του ενδιαφέροντος των νέων για την τεχνολογία και την καινοτομία του διαστήματος, αλλά το πιο σημαντικό πράγμα που συνέβη ήταν το μήνυμα που πέρασαν σε όλους. “Κανείς δεν πρέπει να φοβάται τις αποτυχίες, όλοι πρέπει να δείχνουν επιμονή και αποφασιστικότητα και να μην σταματήσουν να ονειρεύονται και να κάνουν ό, τι χρειάζεται για να βγουν αληθινά αυτά τα όνειρα”.

Μέχρι πρότινος, κανείς στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, δε θα έδινε χρήματα σε κάποιο εγχείρημα που είχε σχεδόν μηδενικές πιθανότητες επιτυχίας. Οι περισσότεροι από εμάς ίσως να θεωρούσαμε τρελό τον Morris Kahn που επένδυσε 50 εκατομμύρια δολάρια για να πραγματοποιηθεί η προσσελήνωση, αλλά όπως μας έχει διδάξει η ιστορία, άνθρωποι αρκετά τρελοί ώστε νομίζουν ότι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο, είναι αυτοί που ωθούν την ανθρωπότητα μπροστά.

Μήπως τελικά η επιτυχία μιας επένδυσης δε θα πρέπει να μετριέται αποκλειστικά και μόνο με βάση το βραχυπρόθεσμο κέρδος αλλά η αξιολόγηση να συμπεριλαμβάνει τα μακροχρόνια οικονομικά και μη οφέλη για την κοινωνία;