Να ανησυχούν οι εμβολιασμένοι μετά το «χτύπημα» της Omicron;

Η Τεχνική Συμβουλευτική Ομάδα του ΠΟΥ για την Εξέλιξη του ιού SARS-CoV-2 (TAG-VE) είναι μια ανεξάρτητη ομάδα εμπειρογνωμόνων που παρακολουθεί τον ιό και αξιολογεί εάν συγκεκριμένες παραλλαγές και συνδυασμοί μεταλλαγών αλλάζουν τη συμπεριφορά του. H TAG-VE συγκλήθηκε τελευταία φορά στις 26 Νοεμβρίου 2021 για να αξιολογήσει την νέα παραλλαγή SARS-CoV-2: B.1.1.529.

Η παραλλαγή B.1.1.529 από τη Νότια Αφρική αναφέρθηκε για πρώτη φορά στον ΠΟY στις 24 Νοεμβρίου 2021. Η μέχρι τώρα επιδημιολογική κατάσταση στη Νότια Αφρική χαρακτηρίζεται από τρεις διακριτές κορυφές (peak) σε αναφερόμενες περιπτώσεις, η τελευταία από τις οποίες ήταν κυρίως η παραλλαγή Delta. Τις τελευταίες εβδομάδες, οι λοιμώξεις αυξήθηκαν κατακόρυφα και συμπίπτουν με την ανίχνευση της  νέας παραλλαγής B.1.1.529. Η πρώτη γνωστή επιβεβαιωμένη μόλυνση B.1.1.529 προήλθε από δείγμα που συλλέχθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2021. Αυτή η παραλλαγή δείχνει να έχει μεγάλο αριθμό μεταλλαγών, μερικές από τις οποίες είναι ανησυχητικές. Τα προκαταρκτικά στοιχεία υποδηλώνουν αυξημένο κίνδυνο επαναμόλυνσης σε σύγκριση με άλλες «παραλλαγές ανησυχίας», καθώς ο αριθμός των περιπτώσεων φαίνεται να αυξάνεται σε όλες σχεδόν τις επαρχίες της Νότιας Αφρικής. Ωστόσο, τα τρέχοντα διαγνωστικά SARS-CoV-2 PCR συνεχίζουν να την ανιχνεύουν.

Ανεξάρτητοι επιστήμονες συμφωνούν στο ότι η Omicron δικαιολογεί συναγερμό, αλλά τονίζουν ότι χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να προσδιοριστεί το μέγεθος της απειλής. Αν και ορισμένες «παραλλαγές ανησυχίας», όπως η Delta, μπορεί να ανταποκρίθηκαν στους αρχικούς φόβους, υπήρξαν άλλες που είχαν περιορισμένο αντίκτυπο. «Μπορεί να είναι εξαιρετικά μεταδοτικό, ναι, αλλά μέχρι στιγμής οι περιπτώσεις που βλέπουμε είναι εξαιρετικά ήπιες. Ίσως σε δύο εβδομάδες από τώρα να έχω διαφορετική γνώμη, αλλά αυτό είναι που βλέπουμε τώρα. Άρα ανησυχούμε σοβαρά; Όχι. Ανησυχούμε και παρακολουθούμε τι συμβαίνει», σημείωσε σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας, Ηλίας Μόσιαλος, της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Λονδίνου (LSE) και του Κολλεγίου Imperial.

Μεταλλαγές και  παραλλαγές του κορωναϊού.

Καθώς ο κορωναϊός πολλαπλασιάζεται μέσα στους ανθρώπους, νέες μεταλλαγές εμφανίζονται συνεχώς, οι περισσότερες από τις οποίες δεν του παρέχουν κανένα νέο πλεονέκτημα. Όταν εμφανίζονται ανησυχητικές μεταλλαγές, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας  σπεύδει να ενημερώσει την παγκόσμια κοινότητα, χρησιμοποιώντας μάλιστα ελληνικά γράμματα για να τις ονομάσει. Η πρώτη «παραλλαγή ανησυχίας», η Alpha, εμφανίστηκε στη Βρετανία στα τέλη του 2020, ακολουθούμενη σύντομα από τη Beta στη Νότια Αφρική και αργότερα από τη Delta.

Η Omicron ήρθε για πρώτη φορά στο φως στη Μποτσουάνα, από ερευνητές στο Botswana Harvard AIDS Institute Partnership (BHP). Επιστήμονες στο Εργαστήριο Αναφοράς στην πρωτεύουσα της Μποτσουάνα, Gaborone ανέλυσαν την αλληλουχία των γονιδίων των κορωναϊών από θετικά δείγματα και ανίχνευσαν περίπου 50 μεταλλαγές που δεν είχαν βρεθεί σε αντίστοιχο συνδυασμό πριν. Ερευνητές στη Νότια Αφρική εντόπισαν από την περασμένη Παρασκευή 58 δείγματα Omicron στην επαρχία του Gauteng. Σύμφωνα με τον Tulio de Oliveira, PhD, Διευθυντή του Κέντρου Επιδημικής Αντίδρασης & Καινοτομίας (CERI) στη Νότια Αφρική, η παραλλαγή είναι τώρα παρούσα στο 90% των περιπτώσεων στο Gauteng. Σε συνέντευξη Τύπου την περασμένη Πέμπτη, ο ίδιος είπε ότι σχεδόν διακόσιες ή τριακόσιες γενετικές αλληλουχίες κρουσμάτων Omicron θα κυκλοφορήσουν τις επόμενες ημέρες. «Αυτή η παραλλαγή μας εξέπληξε, αλλά η σημαντικότητά της είναι ακόμα αβέβαιη».

Σε μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη, η Angelique Coetzee, πρόεδρος της Νοτιοαφρικανικής Ιατρικής Ένωσης δήλωσε ότι η νέα παραλλαγή του B.1.1.529, γνωστή και ως «παραλλαγή Omicron», οδηγεί σε «ήπια ασθένεια χωρίς εμφανή συμπτώματα», σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Sputnik.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η Omicron, φέρει μια σειρά από γενετικές μεταλλαγές που μπορεί να της επιτρέψουν να εξαπλωθεί γρήγορα, ίσως ακόμη και μεταξύ των εμβολιασμένων. Οι ερευνητές  εντόπισαν περισσότερες από 30 μεταλλαγές στην πρωτεΐνη  ακίδας του κοροναϊού που είναι ο κύριος στόχος των αντισωμάτων για την καταπολέμηση μιας λοίμωξης Covid-19. Τόσες πολλές μεταλλαγές προκάλεσαν ανησυχίες ότι η ακίδα μπορεί να είναι σε θέση να αποφύγει τα αντισώματα που παράγονται είτε από προηγούμενη μόλυνση είτε από εμβόλιο.

Η Θεοδώρα Χατζηιωάννου, ιολόγος στο Πανεπιστήμιο Ροκφέλερ στη Νέα Υόρκη, μιλώντας στην εφημερίδα The New York Times είπε ότι οι χαρακτηριστικές μεταλλαγές της Omicron αυξάνουν την πιθανότητα ο ιός να εξελίχθηκε αρχικά μέσα στο σώμα κάποιου με H.I.V. (AIDS), του οποίου το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να ήταν πολύ αδύναμο για να τον καταπολεμήσει γρήγορα. Αντί να εξαφανιστεί μέσα σε λίγες μέρες, ο ιός μπορεί να παρέμεινε μέσα σε αυτό το άτομο για μήνες αποκτώντας την ικανότητα να αποφεύγει τα αντισώματα. «Αυτός ο ιός έχει δει πολλά αντισώματα», είπε η Δρ Χατζηιωάννου, η οποία μαζί με την ομάδα της έχουν καταφέρει να παραγάγουν στο εργαστήριό τους μεταλλαγμένες πρωτεΐνες ακίδας που καθιστούν τους ιούς εξαιρετικά ανθεκτικούς στα αντισώματα της Covid-19. Η ίδια σημειώνει ότι η Omicron φέρει πολλές μεταλλαγές στις ίδιες περιοχές της πρωτεΐνης ακίδας με εκείνες που παράχθηκαν κατά τη δική της έρευνα. Μετά τη διαπίστωση αυτή η Δρ. Χατζηιωάννου ανησυχεί μήπως η Omicron μπορέσει να αποφύγει ορισμένα από τα αντισώματα που έχουν αποκτήσει οι άνθρωποι είτε από εμβόλια είτε από λοιμώξεις Covid-19. Ορισμένες θεραπείες μονοκλωνικών αντισωμάτων ίσως δεν λειτουργήσουν κατά της Omicron, προβλέπει, επειδή η πρωτεΐνη ακίδας της παραλλαγής προστατεύεται από αυτές.

Ωστόσο, τα εμβόλια αναμένεται να παρέχουν κάποια προστασία έναντι της Omicron επειδή διεγείρουν όχι μόνο αντισώματα αλλά και κύτταρα του ανοσοποιητικού που μπορούν να επιτεθούν σε μολυσμένα κύτταρα. Οι μεταλλαγές στην πρωτεΐνη ακίδας δεν αμβλύνουν αυτή την απόκριση των ανοσοκυττάρων. Και οι ενισχυτικές δόσεις των εμβολίων  θα μπορούσαν ενδεχομένως να διευρύνουν το εύρος των αντισωμάτων που παράγουν οι άνθρωποι, επιτρέποντάς τους να καταπολεμήσουν νέες παραλλαγές όπως η Omicron. «Θα το δούμε, γιατί αυτές οι μελέτες μόλις τώρα βρίσκονται σε εξέλιξη», συμπληρώνει η ίδια.

Προς το παρόν, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Omicron προκαλεί πιο σοβαρή ασθένεια από τις προηγούμενες παραλλαγές. Επίσης, δεν είναι ακόμη σαφές πόσο γρήγορα μπορεί να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο. Ορισμένες προηγούμενες παραλλαγές, όπως οι Beta και Mu, είχαν αναπτύξει μια ισχυρή ικανότητα να αποφεύγουν τους ανοσοποιητικές φραγμούς, αλλά ποτέ δεν αποτέλεσαν σοβαρή απειλή για τον κόσμο επειδή αποδείχθηκαν αδύναμες στη μετάδοση.