Εύα Καϊλή: Η Ευρώπη καλωσορίζει την τεχνολογία DLT στο πρώτο κοινό regulatory sandbox

Η επιτυχία είναι σημαντική. Όχι γιατί αποτελεί μια ακόμα συμφωνία για έναν Ευρωπαϊκό Κανονισμό που ενισχύει την Ευρωπαϊκή Ενιαία Αγορά, αλλά ειδικά επειδή αποτελεί την πρώτη συμφωνία για τη δημιουργία ενός πιλοτικού ρυθμιστικού περιβάλλοντος, ενός regulatory sandbox, για υποδομές παρόχων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών που βασίζονται στην τεχνολογία DLT, με στόχο την υιοθέτηση και προαγωγή της υπεύθυνης καινοτομίας, χωρίς εκπτώσεις στην προστασία των επενδυτών, την εύρυθμη λειτουργία και ακεραιότητα της αγοράς και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Στην ουσία, η συμφωνία αντικατοπτρίζει την αναγνώριση εκ μέρους των κρατών-μελών της ΕΕ ότι ήρθε η στιγμή να καταστήσουμε τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες της Ευρώπης πιο φιλικές προς την ψηφιακή τεχνολογία σε ένα περιβάλλον νομικής ασφάλειας και να προάγουμε τον ανταγωνισμό μεταξύ των παρόχων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών στην ΕΕ, παραδοσιακών και καινοτόμων.

Η δε επιτυχία και μοναδικότητά της ενισχύεται από το γεγονός ότι τα 27 κράτη-μέλη που συμφώνησαν διαθέτουν διαφορετικό επίπεδο ψηφιακής ωρίμανσης και αποδοχής των καινοτόμων τεχνολογιών, με ορισμένα εξ αυτών να έχουν ήδη σε ισχύ σχετικό εθνικό θεσμικό πλαίσιο το οποίο, τελικά, θα αντικατασταθεί από το εν λόγω ευρωπαϊκό. Επίσης, αρκετά έχουν ήδη δοκιμάσει με επιτυχία πιλοτικά προγράμματα έκδοσης DLT ομολόγων.

Ωστόσο, στο σύνολό τους, αναγνώρισαν την ανάγκη δημιουργίας μιας ενιαίας ευρωπαϊκής ψηφιακής αγοράς, η οποία θα ενσωματώσει τις καινοτόμες τεχνολογίες που αλλάζουν ήδη το διεθνές χρηματοοικονομικό περιβάλλον στις υπηρεσίες έκδοσης, διαπραγμάτευσης και εκκαθάρισης των «tokenized assets».

Η διαπραγματευτική πρόκληση αποδείχθηκε μεγάλη. Ξεκινώντας, βλέπαμε έναν φάκελο διαχειρίσιμο σε όγκο, σε σχέση με ανάλογα νομοθετήματα, ωστόσο, γρήγορα αντιληφθήκαμε την τεχνική ιδιαιτερότητά του και το ειδικό βάρος των διατάξεών του, που εισήγαγαν καθεστώς εξαιρέσεων από τις «βίβλους» των Κεφαλαιαγορών MiFID/R και CSDR.

Ειδικότερα, το ειδικό καθεστώς εξαιρέσεων κατά το στάδιο των αδειοδοτήσεων, το οποίο καταλαμβάνει, πέρα από τους ήδη αδειοδοτημένους παρόχους χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, και όσες νέες καινοτόμες εταιρείες θα θελήσουν να συμμετάσχουν στο sandbox, ήταν μια από τις προκλήσεις, η οποία συνδεόταν σε πολλαπλά επίπεδα με όλα τα άλλα στοιχεία του φακέλου.

Με τη σύμβουλό μου, Μαρί Μαρκοσιάν, η οποία έχει εποπτική εμπειρία στο σχετικό ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, είχαμε να αποφασίσουμε ποιες θα ήταν οι προτάσεις μας και πώς θα διαμορφώνονταν τεχνικά, σε σχέση με την αρχική πρόταση της ΕΕ. Τα επιτρεπόμενα χρηματοπιστωτικά μέσα «δοκιμής», εάν θα περιλάμβαναν την έκδοση DLT κρατικών ομολόγων, τα όριά τους, τα μεγέθη των εκδοτών, το είδος και το μέγεθος του αναλαμβανόμενου κινδύνου από τις DLT υποδομές, το συνδυασμό των παρεχόμενων υπηρεσιών, τη διασφάλιση της προστασίας των επενδυτών, αδειοδότηση, εποπτεία και συνεργασία μεταξύ 27 εθνικών εποπτικών αρχών και της ευρωπαϊκής ESMA, διασφάλιση της εποπτικής ομοιογένειας σε μια αγορά χωρίς επενδυτικά σύνορα, οι δικλείδες ασφαλείας για κάθε εξαίρεση που προβλεπόταν, ήταν κάποιες από τις βασικές προκλήσεις.

Τι πετύχαμε; Μια χρυσή τομή, ένα πιλοτικό πλαίσιο που θα λειτουργεί σε καθεστώς νομικής βεβαιότητας και διαφάνειας, όπου θα δραστηριοποιούνται υφιστάμενοι και νέοι αδειοδοτημένοι πάροχοι, χωρίς αποκλεισμούς, με τη δυνατότητα που τους δίνει το προβλεπόμενο «διαβατήριο». Ειδικά για τις νεοφυείς και ΜμΕ, έχει ιδιαίτερη αξία η μείωση του κόστους που επιτυγχάνεται με την τεχνολογία DLT.

Καθώς πολλές αντιμετωπίζουν πρόβλημα ρευστότητας, χωρίς να μπορούν να προσφύγουν στον τραπεζικό δανεισμό, αλλά ούτε και να αντλήσουν κεφάλαια μέσω των κεφαλαιαγορών λόγω του υψηλού, για αυτές, κόστους της υφιστάμενης διαδικασίας, έρχεται το sandbox να προσφέρει μια οικονομικότερη λύση που θα επιτρέψει να χρηματοδοτηθούν από μια δεξαμενή επενδυτών, πέρα από τα όρια της αγοράς τους.

Ποια άλλη αξία έχει όμως το sandbox για την Ευρώπη; Θα προσελκύσει διεθνείς καινοτόμες επιχειρήσεις που θα θελήσουν να αδειοδοτηθούν στην ΕΕ υπό ξεκάθαρους όρους, άρα χωρίς τις «εκπλήξεις» που επιφυλάσσει, π.χ., η αμερικανική SEC σε αρκετές εταιρείες του χώρου, μεταφέροντας όχι μόνο τις δραστηριότητές τους, αλλά και την τεχνογνωσία τους.

Θα επιτρέψει επίσης, για πρώτη φορά, στις εθνικές εποπτικές αρχές και την ESMA να αποκτήσουν εμπειρία στο asset tokenization. Τέλος, η δημιουργία και η ανάπτυξη πρωτογενών και δευτερογενών αγορών για τα tokenized assets θα δημιουργήσει νέα επιχειρηματικά μοντέλα, ζήτηση για νέες ειδικότητες, νέες θέσεις εργασίες, αλλά και την υιοθέτηση της εποπτικής καινοτομίας (SupTech) στην άσκηση του εποπτικού έργου.

Ουσιαστικά, κατά κάποιον τρόπο, θα σπρώξει την Ευρώπη, συντεταγμένα πλέον, σε αυτό που έβλεπε να συμβαίνει στη διεθνή χρηματοοικονομική σκηνή, αλλά δεν ήθελε να υιοθετήσει χωρίς ασφάλεια δικαίου. Τι πρέπει να κάνουμε στην Ελλάδα; Να δράξουμε την ευκαιρία, χωρίς να χάσουμε χρόνο και να αξιοποιήσουμε στο μέγιστο δυνατό τις δυνατότητες της τεχνολογίας DLT μέσω του sandbox.

Το άρθρο υπογράφει η Εύα Καϊλή, μέλος του ΕΚ και της ελληνικής αντιπροσωπείας της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιολδημοκρατών, από το 2014. Είναι πρόεδρος της Επιτροπής για το Μέλλον της Επιστήμης και της Τεχνολογίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (STOA), μέλος της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας (ITRE) και αναπληρωματικό μέλος της Επιτροπής Προϋπολογισμών (BUDG). Υπό την ιδιότητά της αυτή, εργάζεται εντατικά για την προώθηση της καινοτομίας ως κινητήριας δύναμης για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς. Έχει συντάξει πολλαπλές νομοθετικές πράξεις στους τομείς της τεχνολογίας Blockchain, των ηλεκτρονικών πλατφορμών, των μεγάλων δεδομένων, του Fintech, της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Κυβερνοασφάλειας για την ECON, είναι συντάκτης της γνωμοδότησης της Επιτροπής Βιομηχανίας και Έρευνας για το πρόγραμμα Juncker EFSI 2 για το πρόγραμμα InvestEU και, προσφάτως, σκιώδης εισηγήτρια για τον Κανoνισμό Pilot regime for market infrastructures based on distributed ledger technology (DLT PRR).