Το James Webb ανοίγει στην ανθρωπότητα ένα νέο παράθυρο για να κοιτάξει το Σύμπαν
Μετά την απογείωσή του το μεσημέρι των Χριστουγέννων από το διαστημικό κέντρο της γαλλικής Γουιάνας, το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb (JWST), η ναυαρχίδα της NASA κατευθύνεται προς την προκαθορισμένη θέση του, σε απόσταση 1,5 εκατομμυρίου χιλιομέτρων από την Γη
Το James Webb είναι το αποτέλεσμα μιας κοινής προσπάθειας της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και της Καναδικής Διαστημικής Υπηρεσίας και παράλληλα μια φιλοδοξία των επιστημόνων να βοηθήσουν την ανθρωπότητα να κατανοήσει την προέλευση του σύμπαντος και τη θέση μας σε αυτό. Και αυτό γιατί η υπόσχεση του Webb δεν είναι αυτά που ήδη γνωρίζουν οι επιστήμονες ότι θα ανακαλύψουν, αλλά αυτά που δεν καταλαβαίνουν ή δεν είναι έτοιμοι να καταλάβουν ακόμη για το σύμπαν μας.
Το Webb αποτελεί τον διάδοχο του Hubble και είναι το πιο εξελιγμένο και το μεγαλύτερο διαστημικό τηλεσκόπιο, το οποίο χρειάστηκε 30 χρόνια για να τελειοποιηθεί μετά τον σχεδιασμό του. Στόχος του είναι να διακρίνει το φως των πρώτων αστέρων και γαλαξιών στο Σύμπαν μετά το Big Bang, εδώ και 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια, αλλά και να επιτρέψει την καλύτερη κατανόηση του σχηματισμού τους και την παρατήρηση των εξωπλανητών, δείγματα των οποίων ανακαλύπτουν οι αστρονόμοι, για να εντοπίσει ίσως κάποια μέρα άλλες Γαίες.
Παρότι το τηλεσκόπιο αναμένεται να φτάσει σε ένα σημείο του συστήματος Γης-Ηλίου που ονομάζεται Lagrange ή L2 ένα μήνα μετά την εκτόξευσή του και να τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο μένοντας σε περίπου σταθερή απόσταση 1,5 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη ή περίπου τέσσερις φορές πιο μακριά από τη Σελήνη, οι ομάδες εδάφους άρχισαν να λαμβάνουν δεδομένα τηλεμετρίας από το Webb περίπου πέντε λεπτά μετά την εκτόξευσή του με έναν ευρωπαϊκό πύραυλο Arian 5.
Το μεγαλύτερο και πιο περίπλοκο παρατηρητήριο διαστημικής επιστήμης στον κόσμο θα χρειαστεί μια εξάμηνη περίοδο εγκατάστασης και προσαρμογής και στο τέλος της θέσης σε λειτουργία θα παραδώσει τις πρώτες του εικόνες.
Όπως αναφέρει σε άρθρο του στο ηλεκτρονικό περιοδικό “Κόsμος” του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών ο Δρ. Ε. Σαριδάκης, κύριος ερευνητής του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ) “το Webb θα παρέχει βελτιωμένη υπέρυθρη ανάλυση και ευαισθησία σε σχέση με το Hubble και θα χρησιμοποιηθεί σε ένα τεράστιο εύρος ερευνών στους τομείς της αστρονομίας, της αστροφυσικής και της κοσμολογίας, από τον ατμοσφαιρικό χαρακτηρισμό δυνητικά κατοικήσιμων εξωπλανητών, μέχρι την παρατήρηση μερικών από τα πιο μακρινά και παλαιότερα γεγονότα και αντικείμενα στο Σύμπαν, όπως ο σχηματισμός των πρώτων γαλαξιών”.
Σύμφωνα με το άρθρο το James Webb έχει μάζα 6 τόνους και 6,25 φορές μεγαλύτερη συλλεκτική επιφάνεια, άρα και ευαισθησία, συγκριτικά με το Hubble. Επιπρόσθετα, έχει σημαντικά μεγαλύτερο οπτικό πεδίο, καλύπτοντας 15 φορές μεγαλύτερη περιοχή του ουρανού. Το πρωτεύον κάτοπτρό του αποτελείται από 18 εξαγωνικά τμήματα, που είναι κατασκευασμένα από επιχρυσωμένο βηρύλιο, τα οποία ξεδιπλώνουν και προσαρμόζονται σχηματίζοντας ένα κάτοπτρο διαμέτρου 6,5 μέτρων. Το μεγαλύτερο εξάρτημα του είναι η ηλιακή ασπίδα πέντε στρωμάτων, που μειώνει την ηλιακή ακτινοβολία που φτάνει στο τηλεσκόπιο κατά ένα εκατομμύριο φορές και είναι η κύρια αιτία του μεγάλου μεγέθους του (20 επί 14 μέτρα).
Σε αντίθεση με το τηλεσκόπιο Hubble το οποίο πραγματοποιούσε παρατηρήσεις στο υπεριώδες, στο ορατό και πλησίον της υπέρυθρης περιοχής του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος (0,1 έως 1 μm), το James Webb θα μπορεί να λαμβάνει δεδομένα σε χαμηλότερη περιοχή συχνοτήτων, από ορατό φως μεγάλου μήκους κύματος έως το μέσο υπέρυθρο (0,6 έως 28,3 μm), γεγονός που θα του επιτρέψει να παρατηρεί αντικείμενα υψηλής μετατόπισης προς το ερυθρό, και συνεπώς πολύ παλαιότερα και πολύ μακρύτερα από αυτά που μπορούσε να παρατηρήσει το Hubble.
Σύμφωνα με τον κ. Σαριδάκη, “το James Webb θα μπορεί να παρατηρεί τα πιο μακρινά αντικείμενα στο παρατηρούμενο Σύμπαν, βλέποντας 13,5 δισεκατομμύρια χρόνια πίσω στο χρόνο, καταγράφοντας το φως των πρώτων αστέρων και γαλαξιών μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, επιτρέποντας τον έλεγχο των κοσμολογικών και βαρυτικών θεωριών που το περιγράφουν. Επιπλέον, θα μπορεί να παρατηρεί τις υπερβαρείες μαύρες τρύπες που υπάρχουν στα κέντρα των γαλαξιών, παρέχοντας στοιχεία για το σχηματισμό και την εξέλιξή τους. Επίσης, θα συλλέξει στοιχεία σχετικά με τον σχηματισμό άστρων και νέων πλανητικών συστημάτων, φαινόμενα που επειδή συμβαίνουν μέσα σε πυκνά νέφη είναι δύσκολα ορατά”.
«Η εκτόξευση του διαστημικού τηλεσκοπίου Webb είναι μια κομβική στιγμή και είναι μόνο η αρχή για την αποστολή Webb», δήλωσε ο Gregory L. Robinson, διευθυντής προγράμματος του Webb στα κεντρικά γραφεία της NASA. «Τώρα θα παρακολουθήσουμε τις πολυαναμενόμενες και κρίσιμες 29 ημέρες του Webb στο όριο. Όταν το διαστημόπλοιο ξεδιπλωθεί στο διάστημα και μόλις ολοκληρωθεί η θέση του σε λειτουργία, θα δούμε εικόνες που προκαλούν δέος που θα αιχμαλωτίσουν τη φαντασία μας. Η επαναστατική τεχνολογία του τηλεσκοπίου θα εξερευνήσει κάθε φάση της κοσμικής ιστορίας , από το ηλιακό μας σύστημα μέχρι τους πιο μακρινούς παρατηρήσιμους γαλαξίες στο πρώιμο σύμπαν».
Αξίζει να σημειωθεί πως το υπερσύγχρονο αυτό τηλεσκόπιο κόστισε περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια, με το μεγαλύτερο ποσό να καλύπτεται από τη NASA, και πως στο συνολικό Πρόγραμμα συμμετείχαν χιλιάδες επιστήμονες, τεχνικοί και μηχανικοί από 14 χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα.
Picture credits: NASA
