Η Αθήνα φαίνεται πως είναι ένας από τους επόμενους “σταθμούς” επέκτασης της εφαρμογής ιδιωτικής μετακίνησης Uber, η οποία έχει προκαλέσει διεθνώς όχι μόνο “φανατικούς” χρήστες για την αμεσότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών της, αλλά και “εχθρούς” με τους επαγγελματίες αυτοκινητιστές και τους νομοθέτες σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και αμερικανικές πολιτείες να επιχειρούν να την βγάλουν εκτός νόμου, κατηγορώντας την για παράνομη λειτουργία υπηρεσιών ταξί, αθέμιτο ανταγωνισμό και ζητήματα ασφαλείας από τους μη αδειοδοτημένους οδηγούς.
Το Uber στις αρχές του Ιουνίου “έκλεισε” έναν νέο γύρο χρηματοδότησης – τον μεγαλύτερο στην ιστορία των startup εταιρειών – ύψους 1,2 δισ. δολ., ανεβάζοντας την συνολική αξία της εταιρείας στα 19 δισ. δολ. Εκτός από την πρόσληψη στελεχών για την άσκηση πολιτικού και κοινωνικού λόμπινγκ υπέρ της άρσης των ρυθμιστικών εμποδίων (όπως ο διευθυντής της προεκλογικής εκστρατείας του Μπαράκ Ομπάμα το 2008, Ντέηβιντ Πλουφφ), τα νέα κεφάλαια θα “τροφοδοτήσουν” την “επιθετική” επέκταση του Uber σε νέες αγορές σε όλο τον κόσμο.
Η εταιρεία, τις εβδομάδες μετά την νέα χρηματοδότηση, επιταχύνει το φιλόδοξο σχέδιό της να βρίσκεται παντού σε όλο τον κόσμο (UberEverywhere, όπως τιτλοφορείται η συγκεκριμένη καμπάνια) και ήδη από τις 100 πόλεις τον Απρίλιο του 2014, στο τέλος του Αυγούστου ανακοίνωσε ότι ξεπέρασε τις 200 πόλεις 45 χωρών σε όλες τις – κατοικήσιμες – ηπείρους του κόσμου, καλύπτοντας ήδη το 55% του αμερικανικού πληθυσμού και 24 ευρωπαϊκές πόλεις.
Οι αγγελίες στα κοινωνικά δίκτυα
Η είδηση ότι η Αθήνα βρίσκεται ανάμεσα στις επόμενες πόλεις στις οποίες θα λανσαριστεί το Uber έγινε γνωστή μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα και συγκεκριμένα από δύο αγγελίες που ανήρτησε η εταιρεία στην ιστοσελίδα επαγγελματικής δικτύωσης LinkedIn, για δύο θέσεις εργασίας για το γραφείο της εταιρείας στην πόλη: η μία αφορά στον γενικό υπεύθυνο λειτουργίας της εταιρείας (general manager) και η άλλη στον υπεύθυνο μάρκετινγκ και διαχείρισης της δημόσιας και στα κοινωνικά δίκτυα παρουσίας της υπηρεσίας (community manager) για την πόλη της Αθήνας.
Οι δύο αγγελίες εργασίας αναρτήθηκαν στις αρχές Ιουλίου, ωστόσο παρέμειναν ενεργές για λίγες μόλις ημέρες. Μόλις έγιναν αντιληπτές και έκαναν τον “γύρο” των ελληνικών social media έκλεισαν, κάτι που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι έχουν βρεθεί τουλάχιστον οι κατάλληλοι υποψήφιοι για την ανάληψη των θέσεων.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός, όπως προκύπτει από τα καθήκοντα που αναφέρει η αγγελία, ότι ουσιαστικώς η θέση του γενικού διευθυντή της εταιρείας στην κάθε πόλη – και άρα και στην Αθήνα, πέρα από την ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας και των εσόδων της εταιρείας, αφορά και στο – προαναφερθέν – “λομπάρισμα” της υπηρεσίας σε τοπικό επίπεδο, προκειμένου να παρακαμφθεί η ύπαρξη ή ανάληψη νομοθετικών ρυθμίσεων που δημιουργούν πρόβλημα στη λειτουργία της υπηρεσίας: Καθώς, όπως και πολλές άλλες startups της αποκαλούμενης “διαμοιρασμένης οικονομίας”, κινείται σε μία “γκρίζα” περιοχή ρυθμιστικής νομιμότητας και καθώς όπου λανσάρεται συναντά έντονες αντιδράσεις από τα συνδικάτα των επαγγελματιών οδηγών, η Uber επιχειρεί να διασφαλίσει ότι τα δισεκατομμύρια των επενδυτικών της “κολοσσών” θα δημιουργήσουν πράγματι τον “γίγαντα” που θα φέρει την “επανάσταση” στον χώρο των μεταφορών.
Όπως φαίνεται και από τα προσόντα που η ζητά η εταιρεία η θέση θα δοθεί σε ανώτερο στέλεχος με πολύχρονη εμπειρία στον επιχειρηματικό στίβο, ο οποίος θα πρέπει να διαθέτει γνώσεις επενδυτικής τραπεζικής, μάρκετινγκ, συμβουλευτικής κοκ.
Οι υπηρεσίες του Uber και οι αντιδράσεις
Η Uber ιδρύθηκε το 2009 στις ΗΠΑ και πρωτολανσαρίστηκε στο Σαν Φρανσίσκο το 2010 κινούμενη αρχικά στον τομέα των ιδιωτικών (πολυτελών) μετακινήσεων (υπηρεσία UberBlack) και στην συνέχεια στον τομέα της “διαμοιρασμένης οικονομίας” (sharing economy) και συγκεκριμένα στον κλάδο των “διαμοιρασμένων διαδρομών” (ride sharing) μεταξύ χρηστών, “διασπώντας” την αγορά των παραδοσιακών μετακινήσεων.
Παρ’ ότι οι εφαρμογές κλήσης ή εύρεσης κοντινού ταξί είναι πολύ διαδεδομένες ανά τον κόσμο, με αρκετούς τοπικούς “παίκτες” σε κάθε πόλη, το διαφορετικό μοντέλο του Uber επιτρέπει σε ιδιώτες κατόχους οχημάτων μέσα από την υπηρεσία UberX να μετατραπούν σε οδηγούς προς ενοικίαση, μοιράζοντας το αυτοκίνητό τους με τους χρήστες της εφαρμογής και κερδίζοντας χρήματα από τις διαδρομές αυτές.
Ο διαμοιρασμός διαδρομών είναι μία σχετικά διαδεδομένη πρακτική, την οποία διευκολύνουν και άλλες διαδικτυακές πλατφόρμες, ωστόσο η δημοφιλία και η μαζικότητα του Uber (και των άλλων σχετικών εταιρειών) και κυρίως το γεγονός ότι πρόκειται για δραστηριότητα με στόχο την αποκόμιση κέρδους – και όχι αφιλοκερδής διαμοιρασμός μίας διαδρομής με στόχο την υποστήριξη μεταξύ των χρηστών – χωρίς ωστόσο η εταιρεία ή οι συνεργαζόμενοι οδηγοί να υπόκεινται στις ρυθμίσεις, στις υποχρεώσεις και στο κόστος που υπόκεινται οι ιδιοκτήτες/οδηγοί ταξί ή ιδιοκτήτες/οδηγοί επαγγελματικών οχημάτων δημιούργησε και τα πρώτα προβλήματα για το Uber, ακόμα και στις ΗΠΑ.
Προκειμένου να ανταποκριθεί και να “ξεπεράσει” αυτά τα προβλήματα, το Uber σταδιακά δημιούργησε νέες υπηρεσίες, σε συνεργασία με επαγγελματίες οδηγούς, προκειμένου να προσφέρει υπηρεσίες (όπως UberTaxi) που ανταποκρίνονται περισσότερο στις ρυθμίσεις για την επαγγελματική ιδιωτική μετακίνηση.
Στις ΗΠΑ, το Uber κατάφερε εν τέλει να κερδίσει τις νομικές “μάχες”, καθώς πολλές πολιτείες αναγνώρισαν το UberX και υπηρεσίες άλλων παρεμφερών εταιρειών ως μία νέα κατηγορία του μεταφορικού δικτύου, ωστόσο η επέκταση της εταιρείας στην Ευρώπη, ένα περιβάλλον όπου το επάγγελμα του ταξί είναι αρκετά “προστατευμένο” και αντιμετωπίζεται με καχυποψία από τους επιβάτες, ήταν ακόμη πιο “επεισοδιακή”.
Η εισαγωγή του UberX σε πόλεις όπως το Λονδίνο, το Παρίσι, το Βερολίνο, οι Βρυξέλλες κλπ. προκάλεσαν τις έντονες αντιδράσεις των συνδικάτων των οδηγών ταξί. Η “αντίδραση” των νομοθετών στην εκάστοτε χώρα ήταν άμεση: στη Γαλλία εκδόθηκε νόμος που επέβαλλε σε οποιονδήποτε επιβάτη καλούσε όχημα ιδιωτικής μεταφοράς μέσω κινητών εφαρμογών να περιμένει 15 λεπτά από την άφιξη του οχήματος μέχρι να επιβιβαστεί σε αυτό, στο Βερολίνο η λειτουργία της εφαρμογής απαγορεύτηκε με αιτιολογική βάση τα ζητήματα ασφάλειας που τίθενται από τους μη επαγγελματίες οδηγούς της υπηρεσίας, ενώ ανάλογη απόφαση πάρθηκε και στις Βρυξέλλες.
Το Uber δεν δυσκολεύθηκε να ξεπεράσει και αυτόν τον “σκόπελο” λανσάροντας στις ευρωπαϊκές πόλεις μία νέα υπηρεσία, το UberPOP. Πρόκειται για μία υπηρεσία η οποία και πάλι μετατρέπει σε επαγγελματίες οδηγούς ιδιώτες κατόχους οχημάτων, αυτή τη φορά όμως παρέχεται ως “peer-to-peer” πλατφόρμα για την απευθείας επικοινωνία και διαμοιρασμό διαδρομών μεταξύ των χρηστών. Αυτό επιτρέπει στο Uber απλώς να διαμεσολαβεί, δίνοντας μία πλατφόρμα επικοινωνίας μεταξύ των χρηστών και των οδηγών, χωρίς το ίδιο να παραβαίνει τις ρυθμίσεις για τις ιδιωτικές μετακινήσεις. Ακόμα και έτσι, όμως, το Uber εξακολουθεί να προκαλεί “θύελλα” διαμαρτυριών από τους οδηγούς ταξί στην Ευρώπη.
Πότε λανσάρεται στην Αθήνα
Μέχρι στιγμής, και καθώς το Uber δεν έχει απαντήσει σε σχετική επικοινωνία του Startupper.gr, δεν υπάρχει επίσημη πληροφόρηση για το πότε θα λανσαρισθεί η υπηρεσία στην Αθήνα. Αυτό που μπορεί να ειπωθεί με ασφάλεια, συνάγοντας από τον χρόνο που έχει διέλθει από την στιγμή που έκλεισαν οι αγγελίες εργασίας, είναι ότι οι υπεύθυνοι προσλήψεων για την αγορά της Αθήνας, έχουν καταλήξει ήδη στην τελική λίστα των υποψήφιων στελεχών και ολοκληρώνουν τους τελικούς γύρους συνεντεύξεων πριν την τελική επιλογή.
Το λανσάρισμα της εταιρείας σε κάθε πόλη πραγματοποιείται από ένα εξειδικευμένο στέλεχος ομάδων υπεύθυνων ανά ήπειρο (οι αποκαλούμενοι launchers). Ο launcher έχει την ευθύνη για την ολοκλήρωση των “διαδικαστικών” της έναρξης λειτουργίας της υπηρεσίας (αναζήτηση γραφείων, προωθητικές ενέργεις κοκ.), ενώ παραμένει κοντά στην τοπική ομάδα για μερικούς μήνες προκειμένου να την εκπαιδεύσει στις πρακτικές και στις πολιτικές της εταιρείας.
Πάντως, καθώς δεν υπάρχει ακόμη καμία δημόσια αναφορά εκ μέρους της ίδιας της Uber για το λανσάρισμα στην Αθήνα, πέραν των αγγελιών στελέχωσης, δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί ένα ενδεχόμενο μεταγενέστερης λειτουργίας στην ελληνική πρωτεύουσα. Σε αντιστοίχες περιπτώσεις, στο εξωτερικό, η εταιρεία άλλοτε έχει ήδη προσλάβει τα στελέχη πριν το λανσάρισμα και σε άλλες έχει προηγηθεί η επίσημη λειτουργία της υπηρεσίας και εξακολουθούν να αναζητούνται τα πρόσωπα που θα στελεχώσουν την τοπική ομάδα.
Επίσης, καθώς δεν έχει ενεργοποιηθεί ακόμη κάποια σελίδα για τις εγγραφές συνεργαζόμενων οδηγών, ασαφές παραμένει και το μοντέλο με το οποίο θα λειτουργήσει το Uber στην Αθήνα.
Μιλώντας με ανθρώπους που παρακολουθούν την αγορά των μετακινήσεων, αναφέρεται ότι τα δύο πιο πιθανά σενάρια είναι το Uber να λανσάρει αρχικά είτε την υπηρεσία UberBLACK (ενδεχομένως σε συνεργασία με εταιρείες πολυτελών οχημάτων, στρεφόμενο σε ένα πιο “premium” μοντέλο, απευθυνόμενο κυρίως στο τουριστικό ρεύμα προς την Αθήνα που γνωρίζει το brand της εταιρείας και σε υψηλόβαθμες συνεργασίες με εκδήλωσεις) είτε την υπηρεσία UberPOP (στρεφόμενο σε ένα πιο “λαϊκό” μοντέλο, άμεσα ανταγωνιστικό προς τα ταξί, για φθηνότερες μετακινήσεις σε μία χώρα που διέρχεται οικονομικής κρίσης).
Όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, έτσι και στην Αθήνα το μοντέλο του πλέον “ριζοσπαστικού” UberX δεν αναμένεται να πραγματοποιηθεί. Αυτό δείχνουν άλλωστε και τα τελευταία λανσαρίσματα της εταιρείας στην “γύρω περιοχή”: UberBLACK σε Κωνσταντινούπολη, Αμβούργο, Αγία Πετρούπολη, Λισαβώνα και Πράγα, UberPOP σε Αμβούργο, Ντύσσελντορφ και Βαρσοβία, ενώ μόνο στο Τελ Αβίβ λανσαρίστηκε το UberTaxi.
Ο ελληνικός ανταγωνισμός
Εκτός από τις εταιρείες ιδιωτικών και πολυτελών μετακινήσεων, τον μεγαλύτερο ανταγωνισμό από το λανσάρισμα του Uber θα αντιμετωπίσουν τόσο οι παραδοσιακοί αυτοκινητιστές ταξί όσο και οι εφαρμογές εύρεσης ταξί, όπως το Taxibeat και το Taxiplon.
Οι δύο αυτές εταιρείες είναι δίκαιο να θεωρήσουμε ότι μετασχημάτισαν την αγορά ταξί στην Ελλάδα (τουλάχιστον για τη μερίδα επιβατών που γνωρίζει και “αγκαλιάζει” την χρήση της τεχνολογίας και των “έξυπνων” κινητών τηλεφώνων), με την εισαγωγή τεχνολογικών λύσεων όχι μόνο για την εύκολη και άμεση αναζήτηση οδηγού ταξί, αλλά και για την αναβάθμιση των προσφερόμενων υπηρεσιών με την χρήση συστήματος βαθμολόγησης και σχολιασμού.
Ενδεικτικό της επίδρασης που είχαν οι δύο εταιρείες στην ελληνική αγορά ταξί ήταν το γεγονός ότι οι μεγάλες εταιρείες ραδιοταξί – αφού δεν κατάφεραν να “νικήσουν” τις εφαρμογές αυτές σε πολιτικό ή συνδικαλιστικό επίπεδο – κατέφυγαν στη δημιουργία των δικών τους εφαρμογών κλήσης ταξί. Χαρακτηριστικά εταιρείες όπως Αστέρας, Κόσμος, Παρθενών και Ενότητα – από τις μεγαλύτερες στον κλάδο – έχουν δημιουργήσει τέτοιες mobile εφαρμογές.
Επιπλέον, μικρότερες εταιρείες έχουν δημιουργήσει τις δικές τους εφαρμογές για ταξί, συστήματα διαχείρισης στόλου και κλήσεων ή πλατφόρμες για ιδιωτικές μετακινήσεις και περιηγήσεις. Ακόμη και η μητρική της Viva (της γνωστής εταιρείας ηλεκτρονικών πληρωμών), η Realize ΑΕ, έχει αναπτύξει σχετική εφαρμογή για ταξί, την Super Taxi.
“Πονοκέφαλοι”
Το σίγουρο είναι ότι τον μεγαλύτερο “πονοκέφαλο” θα αποκτήσουν αφενός τα συνδικάτα των ταξί και αφετέρου οι δύο κορυφαίες αυτή την στιγμή εφαρμογές στην Ελλάδα σε ό,τι αφορά στα ταξί και στις μεταφορές, δηλαδή το Taxibeat και το Taxiplon.
Σε ό,τι αφορά στο ΣΑΤΑ, οι αντιδράσεις κάθε είδους θα πρέπει να θεωρούνται βέβαιες, ιδίως εάν λανσαρισθεί το UberPOP. Σε αρχικό επίπεδο ο Βασίλης Σιάσος, υπεύθυνος επικοινωνίας του Συνδικάτου Αυτοκινηστών Ταξί Αττικής, απορρίπτει ολωσδιόλου το ενδεχόμενο του σχεδιασμού της Uber για λειτουργία στην Αθήνα, παραθέτοντας ως αιτίες την οικονομική κρίση στη χώρα και τη μείωση της αγοράς ταξί. “Η Uber ‘χτυπάει’ αγορές που το ταξί βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο και σημειώνει μεγάλη κίνηση. Η Ελλάδα αυτή την στιγμή δεν είναι μία από αυτές, δεν θα έχει νόημα μία τέτοια κίνηση της Uber“, αναφέρει στο Startupper.gr ο Βασίλης Σιάσος, ο οποίος πάντως τονίζει ότι ακόμη και αν προχωρήσει ένας τέτοιος σχεδιασμός το ΣΑΤΑ “θα συμπορευθεί με την υπόλοιπη Ευρώπη” και θα εναντιωθεί στη λειτουργία της υπηρεσίας.
Σε ό,τι αφορά στις εφαρμογές ταξί, στελέχη των σχετικών εταιρειών αναφέρουν ότι κάθε άνοιγμα και αύξηση της αγοράς μόνο καλά αποτελέσματα μπορεί να έχει σε όλους, αρνούμενα πάντως να σχολιάσουν περαιτέρω μία ανταγωνιστική εταιρεία.
Σύμφωνα με πληροφορίες του Startupper.gr, τουλάχιστον το Taxibeat ετοιμάζει τη διεύρυνση των υπηρεσιών του, χωρίς να επιβεβαιώνεται ότι αφορά στην κατηγορία υπηρεσιών που δραστηριοποιείται και το Uber. Γίνεται λόγος για δύο νέες υπηρεσίες που θα λανσαρισθούν μέσα στην περίοδο Σεπτέμβριος-Οκτώβριος. Ωστόσο, το Startupper.gr είναι σε θέση να γνωρίζει ότι η εταιρεία έχει προχωρήσει σε σειρά επαφών με οδηγούς προκειμένου να λανσάρει ένα “spin-off” προϊόν “κοντά” στο μοντέλο του Uber, ενδεχομένως σε ό,τι αφορά στην περισσότερο “premium” αγορά.
Από την πλευρά του, το Taxiplon ήδη δραστηριοποιείται σε υπηρεσίες πολυτελούς μετακίνησης, πακέτων για εταιρείες, ασυνοδεύτων και ξεναγήσεων, τομείς στους οποίους θεωρείται ανταγωνιστής το Uber. Στις υπηρεσίες ταξί το Taxiplon αυτή την στιγμή φαίνεται πως διατηρεί το μεγαλύτερο μερίδιο στην ελληνική αγορά και ένα ενδεχόμενο λανσάρισμα της υπηρεσίας UberPOP θα μπορούσε να προκαλέσει επιπτώσεις σε αυτή τη δραστηριότητα, όπως αντιστοίχως και για το Taxibeat.
Και ο νέος ανταγωνισμός!
Πάντως, ήδη την εμφάνισή του έκανε και ο πρώτος “κλώνος” του Uber, το luxi.gr. Πρόκειται για μία υπηρεσία που θα αφορά στη μετακίνηση επιβατών “υψηλής ποιότητας” στην Αθήνα από κατόχους πολυτελών οχημάτων όπως Audi, Bentley, BMW, Cadillac, Citroen, Ford, Hummer, Infiniti, Jaguar, Jeep, Lexus, Maserati, Mercedes, Porsche, Subaru, Toyota, Volkswagen και Volvo.
Ορισμένες “συνδέσεις” της εν λόγω υπηρεσίας με υφιστάμενη τεχνολογική εταιρεία διαψεύδονται και, καθώς η ιστοσελίδα της δεν παρέχει καμία πληροφορία για το ποιος δημιούργησε την υπηρεσία ή πότε θα διατεθεί, παραμένει άγνωστο το πότε θα διατεθεί.
Από την άλλη, τις τελευταίες εβδομάδες έκανε την εμφάνιση της μία νέα υπηρεσία, η οποία θα μπορούσε να ειπωθεί ότι βρίσκεται σε περισσότερο ευθύ ανταγωνισμό με τις υπηρεσίες του Uber, στον τομέα δηλαδή του “ride sharing”. Πρόκειται για το Athens Welcome Pickups, το οποίο αναλαμβάνει να διασυνδέσει τουρίστες που επισκέπτονται την Ελλάδα μέσω του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών με ντόπιους, οι οποίοι τους παραλαμβάνουν και τους οδηγούν με το αυτοκίνητό τους στο ξενοδοχείο τους, προσφέροντάς τους μία άμεση εισαγωγή στην πόλη ή ακόμη και μία γρήγορη περιήγηση, με κόστος μόνο την σταθερή χρέωση για τις μεταφορές από το αεροδρόμιο στο κέντρο της πόλης. Η υπηρεσία έχει αναπτυχθεί από την startup dopios, η οποία έχει χρηματοδοτηθεί από το Openfund II και οι χρήστες της φαίνεται πως την προτιμούν έναντι των ελληνικών ταξί, λόγω της αρνητικής εικόνας που υπάρχουν για αυτά. Όπως φαίνεται στην ιστοσελίδα της υπηρεσίας, μόνο την τελευταία εβδομάδα εξυπηρετήθηκαν 37 τουρίστες από 10 χώρες του κόσμου, ενώ προετοιμάζεται αντίστοιχο λανσάρισμα της υπηρεσίας και στην “γειτονική” Κωνσταντινούπολη.
Τέλος, ένα διαφορετικό μοντέλο εισάγει η εταιρεία Car to Go: πρόκειται για μία λύση μεταφοράς στην Αθήνα μέσω 300 οχημάτων τα οποία οδηγεί ο ίδιος ο επιβάτης, πληρώνοντας για τον χρόνο που χρησιμοποιεί. Οι χρήστες μέσα από μία εφαρμογή μπορούν να αναζητήσουν στον χάρτη το πλησιέστερο διαθέσιμο όχημα (βλέποντας μάλιστα και πόση βενζίνη απομένει σε αυτό) και να το χρησιμοποιήσουν για όσο χρόνο θελήσουν, πληρώνοντας ανά λεπτό χρήσης. Στη συνέχεια, αφού ολοκληρώσουν την μετακίνησή τους, οι οδηγοί μπορούν να αφήσουν το αυτοκίνητο σε οποιοδήποτε νόμιμο σημείο παρκαρίσματος ή σε κάποιο συνεργαζόμενο χώρο. Πρόκειται για ένα αρκετά πρωτοποριακό για τα ελληνικά δεδομένα μοντέλο, το οποίο εκτός από τον παράγοντα της φθηνής μετακίνησης εντός της μητροπολιτικής Αθήνας, συνδυάζει τον παράγοντα της ασφάλειας (ο οδηγός δεν στηρίζεται σε έναν “άγνωστο” για να τον μεταφέρει), καθώς και τα οικονομικά πλεονεκτήματα της μη κατοχής οχήματος.
Φωτογραφίες: uber.com
