EIT RawMaterials: Εξασφαλίζοντας το παραγωγικό και καινοτομικό μέλλον της Ευρώπης

Το ΕΙΤ από το 2008 μέχρι σήμερα έχει αναπτύξει μια οικογένεια 8 κοινοτήτων τεχνολογίας, σε όλο το μήκος και πλάτος της Ευρώπης, με καθεμία κοινότητα να απαντά στις προκλήσεις των κλάδων της Ενέργειας, της Υγείας, των Μετακινήσεων, της Κλιματικής Αλλαγής, της Βιομηχανίας, των Ορυκτών Πρώτων Υλών, της Ψηφιακής Οικονομίας και της Διατροφής με ολοκληρωμένο τρόπο εμπλέκοντας όλους τους φορείς εκπαίδευσης, επιχειρηματικότητας και καινοτομίας. Ειδικότερα το EIT RawMaterials έχει τον στρατηγικό ρόλο να διασφαλίσει τις Ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας με απρόσκοπτη πρόσβαση σε ορυκτές πρώτες ύλες.

Σύμφωνα με τη McKinsey, υπάρχει μια ανεκμετάλλευτη αγορά της τάξεως των 325 δισ. δολαρίων ανά έτος για την ψηφιακή μετάβαση των εξορύξεων παγκοσμίως! Έναν βασικό τομέα που ασχολείται το EIT RawMaterials. Γι’ αυτό, για το πόσο σημαντική είναι η καινοτομία στις ορυκτές πρώτες ύλες στην Ευρώπη αλλά και για τις ευκαιρίες που δημιουργούνται, συνομιλήσαμε με τον Αντώνη Πολίτη, Business Development Manager του EIT RawMaterials.

S.M.: Ποια είναι τα βασικά αντικείμενα με τα οποία ασχολείται το EIT RawMaterials, μια και, όπως αντιλαμβανόμαστε, είναι πολυδιάστατα και πολυτομεακά;

Α. Πολίτης: Γενικά δημιουργείται μια παρανόηση γύρω από τον όρο «Raw Materials», που παραπέμπει σε ελεύθερη μετάφραση σε ένα ευρύ φάσμα πρώτων υλών. Το EIT RawMaterials, όμως, κατά κύριο λόγο εστιάζει στα μέταλλα, στα μεταλλεύματα και τα προηγμένα υλικά και ακολουθεί τη λογική της value chain και της κυκλικής οικονομίας. Σε γενικό επίπεδο, οι δράσεις μας εστιάζουν στη διασφάλιση ορυκτών πρώτων υλών στις σημαντικές ευρωπαϊκές βιομηχανικές αλυσίδες αξίας, στο σχεδιασμό νέων λύσεων με καινοτόμα υλικά, προϊόντα και διεργασίες και στην κυκλική οικονομία για τη μετάβαση από το γραμμικό στον κυκλικό τρόπο σκέψης και εφαρμογής.

S.M.: Το ΕΙΤ RawMaterials έχει ως αντικείμενο ένα εξαιρετικά κρίσιμο θέμα για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτό της καινοτομίας και της βιώσιμης ανάπτυξης στις πρώτες ύλες, οι οποίες είναι η βάση ανάπτυξης και λειτουργίας για μια σειρά βιομηχανιών. Ποιες είναι οι βασικές προτεραιότητες της ΕΕ στο θέμα και πώς αυτές σχετίζονται με τη στρατηγική και τους στόχους του ΕΙΤ RawMaterials;

Α. Πολίτης: Ο οργανισμός μας έχει κεντρικό αντικείμενο τις ορυκτές πρώτες ύλες, κάτι που πλέον έχει την παγκόσμια αποδοχή και την πρέπουσα προσοχή ως δομικό απαραίτητο κομμάτι για όλα τα επικείμενα megatrends, π.χ. της ηλεκτροκίνησης, της πράσινης ενέργειας, της ψηφιακής οικονομίας, της κυκλικής οικονομίας κ.ο.κ. Ο ερχομός των νέων ισχυρών οικονομικών δυνάμεων, όπως η Κίνα και η Ινδία, έχει αυξήσει την απαίτηση σε ορυκτές πρώτες ύλες κατακόρυφα, γεγονός που έχει θέσει σε υψηλό ρίσκο την απρόσκοπτη πρόσβασή τους στην ΕΕ. Επιπρόσθετα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την «Πράσινη Συμφωνία» έθεσε έως το 2050 η Ευρώπη να είναι η πρώτη ήπειρος μηδενικών ρύπων, κάτι που απαιτεί σημαντικές ποσότητες ορυκτών πρώτων υλών από πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές.

To EIT RawMaterials από το 2014 που δημιουργήθηκε έχει αναλάβει κεντρικό ρόλο να μετατρέψει την Ευρώπη σε οδηγό πάνω στον κλάδο των ορυκτών πρώτων υλών, ώστε να ισχυροποιήσει και να παγιώσει την εξαρτώμενη σε ορυκτές πρώτες ύλες Ευρωπαϊκή Βιομηχανία. Ως επιστέγασμα και αναγνώριση των αποτελεσμάτων μας και του ρόλου μας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μάς ανέθεσε τη διαχείριση του European Raw Materials Alliance (ERMA). Το ERMA θα αποτελέσει ένα ισχυρό όχημα με σειρά στοχευμένων επενδύσεων υψηλού επιπέδου πάνω σε αναγνωρισμένες θεματικές από ένα ευρύ ευρωπαϊκό συναφές και συνδεδεμένο στο ERMA δίκτυο. Δύο άμεσες προτεραιότητες είναι αυτές των «Rare Earth Magnets & Motors» και «Raw and advanced materials for energy storage and conversion in stationary and nonstationary applications».

S.M. Ποια είναι τα προγράμματα του EIT RawMaterials και πού απευθύνονται;

Α. Πολίτης: Θα έλεγα ότι ο κύριος και καταλυτικός ρόλος που επιτελούμε είναι η διασύνδεση του Τριγώνου Καινοτομίας, όπως ανέφερα προηγουμένως, δηλαδή των Πανεπιστημίων Ερευνητικών Κέντρων-Βιομηχανίας σε πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Ουσιαστικά αυτό είναι και ο πρώτος πυλώνας δράσεών μας που καλείται Matchmaking & Networking.

Με απλά λόγια είναι εστιασμένα events, θεματικά ή μη, που φέρνουν σε επαφή καινοτόμους οργανισμούς και ανθρώπους για την ανάπτυξη ομάδων καινοτομίας. Με το εργαλείο αυτό έχουμε παρατηρήσει δύο κύρια οφέλη, ταχύτητα και αμεσότητα σύνδεσης των συναφών ανθρώπων, αλλά και διαφορετικών επιπέδων αφετηρίας καινοτομίας όπου χώρες όπως η Ελλάδα επωφελούνται άμεσα. Δεύτερος πυλώνας είναι αυτό που καλούμε Acceleration, που εστιάζει σε δύο κόσμους καινοτομίας με σημαντικό budget κάθε χρόνο.

Σε πρώτο επίπεδο, στα συνεργατικά Innovation projects μεταξύ των εταίρων μας, που
οδηγούν σε τελικά προϊόντα ή υπηρεσίες, και σε δεύτερο επίπεδο στο οικοσύστημα των νεοφυών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Τρίτος και τελευταίος πυλώνας είναι το Education που εφαρμόζει καινοτόμα προγράμματα για όλα τα επίπεδα, από τις αρχικές σχολικές ηλικίες μέχρι και για επαγγελματίες του κλάδου.

S.M. Μπορείτε να μας πείτε σχετικά με τις ενέργειες και τα προγράμματα του EIT RawMaterials στην Ελλάδα;

Α. Πολίτης: Η Ελλάδα έχει μια έντονα δυναμική κοινότητα στο κομμάτι των ορυκτών πρώτων υλών και, αν αναλογιστούμε ότι συνδράμει κάθε χρόνο με το 3-5% του ΑΕΠ, με 20.000 άμεσες και 80.000 έμμεσες θέσεις εργασίας, έχει μια λογική. Η δυναμική αυτή έχει μεταφερθεί και στο EIT RawMaterials, καθώς οι Έλληνες εταίροι και stakeholders ήταν ενεργοί από τις αρχές του.

Σήμερα απλώς θα αναφέρω ότι είμαστε ένας δυνατός παίκτης ειδικά στη RIS περιφέρεια, υπάρχουν 12 εταίροι, πάνω από 200 stakeholders, οι οποίοι συμμετέχουν σε πάνω από 50 projects και έχουν προσελκύσει χρηματοδοτήσεις πάνω από 3,5 εκατ. ευρώ. Θέλω να εστιάσω ιδιαίτερα για το αναγνωστικό κοινό και το οικοσύστημα των Startup στην πρόσφατη συνεργασία μας με τη Mantis, που εφεξής θα αποτελεί τον EIT RawMaterials Incubator στην Ελλάδα. Αν και το Incubator είναι παραπλανητικό και παραπέμπει ίσως σε κάποιο χώρο, η συνεργασία μας έχει ευρύτερο στόχο την ανάδειξη της κοινότητας των Startuppers γύρω από τις θεματικές και τους στόχους του EIT RawMaterials. Σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχουν και θα υπάρξουν πολλαπλές ευκαιρίες για χρηματοδότηση και σύνδεση σε πανευρωπαϊκά προγράμματα των ενδιαφερόμενων επικείμενων νέων επιχειρηματιών ή νεοφυών επιχειρήσεων και τους καλούμε να μείνουν ενήμεροι.

S.M. Το αντικείμενο των πρώτων υλών, των εξελιγμένων υλικών και των καινοτόμων βιομηχανικών χρήσεων και υλοποιήσεων είναι αρκετά «εξωτικά» για το οικοσύστημα των Startups παγκοσμίως. Υπάρχουν εταιρείες και ειδικά Startups σε αυτούς τους τομείς;

Α. Πολίτης: Στο EIT RawMaterials έχουμε ήδη χρηματοδοτήσει πάνω από 180 Startups σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και, όπως αντιλαμβάνεστε, έχουμε έρθει σε επαφή με πολλαπλάσιες. Οπότε η δυναμική υπάρχει και συνεχίζει να αναπτύσσεται. Εταιρείες με  διαφορετικά πεδία εφαρμογής και διαφορετικές τεχνολογίες, π.χ. IoT, ΑΙ, ΑR-VR, platforms, processes, drones, sensors, machines, βρίσκουν πεδίο εφαρμογής και αγορά εντός της αλυσίδας αξίας μας. Κατά κύριο λόγο είναι B2B το μοντέλο που ακολουθείται και το γεγονός ότι είναι ένας «εξωτικός», όπως αναφέρατε, χώρος δίνει πολλές ευκαιρίες για τις νεοφυείς επιχειρήσεις που έχουν συνάφεια.

Θα έλεγα ότι δεν είναι θέμα αντικειμένου η ανάπτυξη νεοφυών επιχειρήσεων, αλλά θέμα ωριμότητας του οικοσυστήματος και των διεργασιών στην εκάστοτε χώρα. Η Ολλανδία, παραδείγματος χάρη, είναι ένας μόνιμος παραγωγός εξεχουσών νεοφυών επιχειρηματιών, καθώς αυτό είναι το mindset που χτίστηκε και αναπτύχθηκε στη χώρα τα τελευταία 20 χρόνια. Στη χώρα μας είναι ακόμα στα πρώιμα στάδια και η πρώτη άμεση σύνδεση που γίνεται είναι με τον κόσμο της ψηφιακής οικονομίας. Ειδικότερα, στο κομμάτι των ορυκτών πρώτων υλών θα έλεγα ότι έχει ελάχιστα δείγματα, αλλά μαζί με τον EIT RawMaterials Incubator Greece και τη Mantis στοχεύουμε να χτίσουμε και να δημιουργήσουμε το αντίστοιχο οικοσύστημα.