OK!Thess: Στο επίκεντρο του οικοσυστήματος καινοτομίας της Θεσσαλονίκης

Το OK!Thess έχει υποστηρίξει πάνω από 100 επιχειρηματικές ομάδες με περισσότερους από 330 συμμετέχοντες συνολικά. Από αυτές έχουν προκύψει 32 εταιρείες με πάνω από 110 νέες θέσεις εργασίας, ενώ συνολικά έχουν λάβει 2,8 εκατομμύρια ευρώ σε χρηματοδοτήσεις και για το 2019 είχαν συνολικό κύκλο εργασιών 1,3 εκατομμύρια ευρώ. Καθόλου άσχημα για μια προσπάθεια που ξεκίνησε στην ουσία το 2017. Αλλά το μεγαλύτερο επίτευγμά του είναι ότι κατάφερε να δημιουργήσει γύρω του έστω και ένα βασικό οικοσύστημα καινοτομίας και τεχνολογίας συνδέοντας όλους τους φορείς της πόλης και της ευρύτερης περιοχής, για παράδειγμα τον Σεπτέμβριο του 2019 πραγματοποιήθηκε το πιο επιτυχημένο Demo Day με 144 συναντήσεις μεταξύ υποψήφιων επενδυτών και Startups από την πόλη και όχι μόνο.

Το OK!Thess λειτουργεί ως σύμπραξη από το 2016 και συμμετέχουν εννέα εκ των σημαντικότερων φορέων της Θεσσαλονίκης: ο Δήμος Θεσσαλονίκης, η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδας, ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδας, ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων ΣΕΒΕ, ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής Βορείου Ελλάδας και το Κέντρο Επιχειρηματικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης.

Συνομιλήσαμε με τον υπεύθυνο του OK!Thess, Αντώνη Ηλία για το παρόν και το μέλλον του incubator επιχειρηματικότητας.

S.M. To ΟΚ!Thess είναι από τις λίγες ολοκληρωμένες υλοποιήσεις ενός τοπικού συστήματος υποστήριξης της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας και με διεθνείς διασυνδέσεις. Πώς το καταφέρατε;

Α. Ηλίας: Κατ’ αρχάς, σας ευχαριστούμε για την αναγνώριση και τα καλά λόγια. Είναι αρκετοί οι παράγοντες που έχουν συντελέσει στην επιτυχία του OK!Thess. Πρώτον, είναι μία κοινή πρωτοβουλία πολλών φορέων, οι οποίοι έχουν αγκαλιάσει το OK!Thess και το στηρίζουν στην πράξη ως μία δομή με προστιθέμενη αξία για την πόλη. Ταυτόχρονα, αποδεικνύεται πως η Θεσσαλονίκη με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πληροί τις προϋποθέσεις, έτσι ώστε να υποστηρίξει μία τέτοια δομή.

Πανεπιστήμια με σπουδαίο αντίκτυπο στην περιοχή και, ευρύτερα, νέο επιστημονικό δυναμικό με πολύ καλές βάσεις, εταιρείες με σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα – κάτι που συμβάλλει τόσο στην κουλτούρα όσο και στην ενίσχυση της ανάγκης για ανταγωνιστικότητα– μια γεωγραφική θέση που εκ των πραγμάτων μπορεί να λειτουργήσει ως πόλος προσέλκυσης δραστηριοτήτων με υψηλή προστιθέμενη αξία αλλά και αξιοσημείωτη παράδοση δημιουργικών κοινοτήτων σε ποικίλους τομείς, την οποία βλέπουμε να συνεχίζεται με σημερινούς όρους, στην προκειμένη περίπτωση στο Startup οικοσύστημα.

Καθετί όμως χρειάζεται και το κατάλληλο timing και νομίζω πως η Θεσσαλονίκη μετά από αρκετά χρόνια εσωστρέφειας, από τη δεκαετία του ’90, είκοσι χρόνια μετά, είχε το υπόβαθρο και την ανάγκη να υποδεχτεί θερμά δημιουργικές και παραγωγικές πρωτοβουλίες όπως το OK!Thess.

S.M. Τελικά ένας δήμος μπορεί να έχει ρόλο και «λόγο» στην ανάπτυξης της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας;

Α. Ηλίας: Ο ρόλος του δήμου είναι περισσότερο στρατηγικός και έχει να κάνει με τη δημιουργία προϋποθέσεων και την ανάληψη εμβληματικών πρωτοβουλιών. Όπως κάθε σύγχρονο αστικό κέντρο, έτσι και η Θεσσαλονίκη, που αναμφίβολα θέλει να λογίζεται ως τέτοιο, έχει ανάγκη από ένα δυναμικά αναπτυσσόμενο οικοσύστημα καινοτομίας, αναπόσπαστο μέρος του οποίου αποτελεί το Startup οικοσύστημα. Οι λόγοι έχουν να κάνουν τόσο με ζητήματα ουσίας και άμεσου αποτελέσματος όσο και με το συμβολισμό.

Οι Startups είναι ραγδαία αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις, οι οποίες εξ ορισμού αναπτύσσουν προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας που απευθύνονται στην παγκόσμια αγορά. Σε αυτήν τη βάση, δημιουργούν θέσεις εργασίας υψηλής ειδίκευσης, ενώ οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης που οφείλουν να έχουν συνεπάγονται άμεσο οικονομικό αποτέλεσμα για την τοπική οικονομία. Παράλληλα, ένα δυναμικό οικοσύστημα καινοτομίας αποτελεί τη ζωντανή διαφήμιση της οικονομικής δραστηριότητας σε μία πόλη και έναν εξαιρετικό τρόπο ενίσχυσης του city branding.

Με επιχειρήσεις που από τους πρώτους μήνες της λειτουργίας τους είναι εξωστρεφείς, λαμβάνουν επενδύσεις και απασχολούν δυναμικούς και καινοτόμους επιστήμονες, δημιουργείται το κατάλληλο κλίμα στην οικονομία που τονώνει την ιδιωτική πρωτοβουλία, προσελκύει επενδύσεις και συμβολίζει ότι η πόλη έχει όλα εκείνα τα στοιχεία που την καθιστούν διεθνώς ανταγωνιστική αλλά και ελκυστική. Για όλους αυτούς τους λόγους η Θεσσαλονίκη χρειάζεται τις Startups. Η πόλη ενισχύει το οικοσύστημα καινοτομίας για να ενισχυθεί η ίδια, σε βάθος χρόνου, από αυτό.

Η δημοτική αρχή και ο δήμαρχος προσωπικά έχουν ψηλά στην πολιτική ατζέντα δράσεις ενίσχυσης της καινοτομίας και της Startup επιχειρηματικότητας. Ενδεικτικό είναι ότι μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο διοίκησης και εν μέσω πανδημίας, είχαμε τη δημιουργία του Κέντρου Ψηφιακού Μετασχηματισμού και Ψηφιακών Δεξιοτήτων της Cisco (DT&S), που αποτελεί προϊόν της στρατηγικής συνεργασίας του Δήμου Θεσσαλονίκης, του υπουργείου Ανάπτυξης, του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και της εταιρείας, μία πρωτοβουλία που βάζει την πόλη σε ένα κλειστό club αστικών κέντρων με αντίστοιχη υποδομή.

S.M. Ποια είναι τα βασικά προγράμματα υποστήριξης που προσφέρετε και ποιες οι διασυνδέσεις με το εξωτερικό, τα πανεπιστήμια, τις ΜμΕ και τις μεγάλες επιχειρήσεις της ευρύτερης περιοχής;

Α. Ηλίας: Βασική υπηρεσία του OK!Thess αποτελεί ο κύκλος επιτάχυνσης νεοφυών επιχειρήσεων (τρίμηνης διάρκειας), που περιλαμβάνει εκτεταμένη επιχειρηματική εκπαίδευση, συμβουλευτική και καθοδήγηση (coaching) όπως και διασύνδεση με εξειδικευμένα στελέχη από την αγορά (mentoring) για περαιτέρω υποστήριξη. Η επιχειρηματική εκπαίδευση έχει πιο οριζόντια λογική, οι Startups εκτίθενται σε μεγάλο εύρος πληροφορίας, που τους είναι χρήσιμη είτε κατά τη δεδομένη περίοδο είτε στα επόμενα βήματα ανάπτυξής τους.

Οπότε, παρακολουθούν Masterclasses σε ποικίλα αντικείμενα, από μεθοδολογικά εργαλεία όπως το Lean startup και το γνωστό BMC μέχρι MVP Development, Product Management, Marketing & Sales και Negotiations. Το coaching εστιάζει περισσότερο στις ανάγκες κάθε ομάδας, όποτε κάθε Startup συνεργάζεται με τον coach της και δουλεύει πάνω σε ένα σύνολο παραδοτέων καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου επιτάχυνσης, με έμφαση στην αξιολόγηση των βασικών υποθέσεων και παραδοχών του εγχειρήματος.

Το mentoring έρχεται με την ωρίμανση της επιχειρηματικής ιδέας και είναι μία προσπάθεια διασύνδεσης των Startups με εξειδικευμένους ανθρώπους της αγοράς που έχουν να προσφέρουν τεχνογνωσία για συγκεκριμένες τεχνολογίες ή/και τομείς δραστηριότητας. Παράλληλα, το OK!Thess υποστηρίζει δράσεις που ενισχύουν το οικοσύστημα καινοτομίας φιλοξενώντας τις περισσότερες από τις εκδηλώσεις τεχνολογικών κοινοτήτων της πόλης (meetups), ενώ είμαστε σε μία προσπάθεια αναβάθμισης και των ανοιχτών δράσεων με τομεακή εστίαση για να προσελκύσουμε ακόμη περισσότερους ανθρώπους με ενδιαφέρον για την καινοτομία ευρύτερα.

Φυσικά, διοργανώνουμε δράσεις εξωστρέφειας για τη δικτύωση των καινοτόμων επιχειρηματικών σχημάτων της πόλης με σημαντικές επιχειρήσεις και επενδυτές του χώρου.

S.M. Πόσες ομάδες έχετε υποστηρίξει μέχρι σήμερα και σε ποιους τομείς; Προέρχονται κυρίως από τη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή ή και από όλη την Ελλάδα;

Α. Ηλίας: Από τις αρχές του 2017, το πρόγραμμα επιτάχυνσης του OK!Thess παρείχε υποστήριξη σε 107 καινοτόμες επιχειρηματικές ομάδες διοργανώνοντας 12 κύκλους επιτάχυνσης και επώασης επιχειρηματικών ιδεών, τρεις κάθε χρόνο. Οι επιχειρηματικές ομάδες προέρχονται κυρίως από τη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή με δεδομένο πως – μέχρι πρόσφατα – το πρόγραμμα απαιτούσε τη φυσική παρουσία των συμμετεχόντων.

Από το Μάρτιο του 2020, που εκ των συνθηκών λειτουργούμε ψηφιακά, έχουμε τόσο επιχειρηματικές ομάδες με μέλη σε άλλες περιοχές της χώρας, και κυρίως περιοχές που δεν έχουν αντίστοιχες δομές υποστήριξης της επιχειρηματικότητας, όσο και ομάδες με μέλη που ζουν στο εξωτερικό. Αυτή ήταν μία από τις ενδιαφέρουσες πτυχές της ψηφιακής μετάβασης που εκ των πραγμάτων πραγματοποιήσαμε στον τρόπο που παρέχουμε τις υπηρεσίες μας.

Σε ό,τι αφορά τις αγορές όπου εστιάζουν οι επιχειρηματικές ιδέες, έχουμε μία ισορροπία μεταξύ αρκετών τομέων: Social & Lifestyle, Business Services, Mobility & Logistics, EdTech, Life Science, Tourism & Hospitality και AgriTech. Είναι σημαντικό να σταθούμε και στις τεχνολογίες που αξιοποιούν οι ομάδες για να αναπτύξουν τις λύσεις τους όπου βλέπουμε μία ενθαρρυντική τάση στη χρήση τεχνολογιών της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, όπως AI, IoT και Big Data Analytics.

Ως εκ τούτου, μέχρι σήμερα έξι νεοσύστατες επιχειρήσεις βρίσκονται σε διαδικασία απόκτησης δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, ενώ άλλες εργάζονται προς αυτήν την κατεύθυνση.

S.M. Προσφέρετε κάποιου είδους χρηματοδότηση στις ομάδες ή πρόσβαση σε αυτήν; Τελικά είναι αυτό που λείπει σήμερα στη χώρα μας, ειδικά σε Startups αρχικού σταδίου;

Α. Ηλίας: Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις που θα οδηγήσουν τις Startups σε χρηματοδότηση, αν βέβαια αυτό είναι αναγκαίο με βάση το στάδιο ανάπτυξης και το επιχειρηματικό τους μοντέλο. Στο κομμάτι της εκπαίδευσης μαθαίνουν για τα διαφορετικά εργαλεία χρηματοδότησης αλλά και ευρύτερα τα μέσα και τις συνεργασίες που μπορούν να στηρίξουν την εταιρική τους ανάπτυξη, ενώ σε επίπεδο πληροφόρησης ενημερώνονται για νέες πρωτοβουλίες, κάτι που έτσι κι αλλιώς γίνεται γρήγορα μέσα από την κοινότητα.

Σχετικά με το τι είναι αυτό που λείπει, δεν νομίζω πως λείπουν τα χρηματοδοτικά εργαλεία, ίσως μόνο στο preseed επίπεδο επένδυσης, αλλά νομίζω καλύπτεται κι αυτό σιγά σιγά, αν όχι σε όλη τη χώρα, τουλάχιστον στους μεγάλους πυρήνες του Startup οικοσυστήματος σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Λείπει περισσότερο η ενημέρωση και η γνώση σχετικά με τα εργαλεία και αυτό δεν είναι μομφή προς τις Startups, αλλά προς όλους εμάς που ήδη κινούμαστε στο οικοσύστημα. Είναι σημαντικό να περνάει το σωστό μήνυμα, ότι κάθε επιχειρηματικό μοντέλο δεν είναι εφικτό να ταιριάζει με όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία και ότι η χρηματοδότηση δεν είναι ο σκοπός του όποιου εγχειρήματος, αλλά το μέσο επίτευξης.

Άρα, αν ως Startup γνωρίζω καλά τις ανάγκες μου και τι χρειάζεται για να πετύχω τους σκοπούς μου και ξέρω ταυτόχρονα τις ιδιαιτερότητες κάθε χρηματοδοτικού εργαλείου, έχω μεγαλύτερες πιθανότητες να κάνω τη σωστή επιλογή στον κατάλληλο χρόνο, κάτι που πρακτικά σημαίνει λιγότερος χαμένος χρόνος και αυξημένες πιθανότητες να οδηγηθώ στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Να εξασφαλίσω τους πόρους που θα μου επιτρέψουν να εργαστώ για τους σκοπούς μου.

Όσον αφορά τις δράσεις μας, το Thessaloniki Demo Day είναι η πιο γνωστή ίσως εκδήλωση που διοργανώνει το OK!Thess για την προώθηση της δικτύωσης μεταξύ Startups και Venture Capital Funds και angel investors από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Πέντε Demo Days έχουν διοργανωθεί από το ΟΚ!Thess μέχρι στιγμής, στο πλαίσιο των οποίων πραγματοποιήθηκαν 380 συναντήσεις μεταξύ επενδυτών και Startups που αναζητούν χρηματοδότηση, κάποιες από τις οποίες, μετά την απαραίτητη ωρίμανση της διαδικασίας, οδήγησαν σε επένδυση.

Επίσης, πραγματοποιούμε συχνά εκδηλώσεις για να υποβοηθήσουμε τις συνέργειες στο οικοσύστημα τόσο με την ακαδημαϊκή κοινότητα όσο και με ΜΜΕ που έχουν καινοτόμο δραστηριότητα, αλλά και για την ενημέρωση των Startups για εναλλακτικά χρηματοδοτικά εργαλεία όπως οι μικροπιστώσεις. Στο πλαίσιο διεύρυνσης δράσεων εξωστρέφειας, το OK!Thess θα διοργανώσει το Partner Day, μία εκδήλωση σε παρόμοια λογική με αυτήν του Demo Day, απευθυνόμενο, ωστόσο, σε ευρύτερο κοινό.

Συγκεκριμένα, στο Partner Day του OK!Thess θα καλούνται εκπρόσωποι μεγάλων εταιρειών της χώρας από ποικίλους τομείς δραστηριότητας (τηλεπικοινωνίες, κατασκευές, βιομηχανία, ενέργεια, τραπεζική) για να ακούσουν παρουσιάσεις και να πραγματοποιήσουν συναντήσεις με καινοτόμα επιχειρηματικά και ερευνητικά σχήματα αλλά και ΜΜΕ που επιθυμούν να τους προσεγγίσουν ως στρατηγικούς εταίρους, επιδιώκοντας σύμπραξη μαζί τους στο πλαίσιο ανάπτυξης ή/και χρήσης του προϊόντος ή της υπηρεσίας που αναπτύσσουν.

S.M. Τι αναμένουμε να δούμε στο κοντινό μέλλον του ΟΚ!Thess και ποια είναι τα πλάνα εξέλιξής του;

Α. Ηλίας: Στόχος μας είναι ένα ευρύτερο και συνεκτικότερο οικοσύστημα καινοτομίας. Προσανατολιζόμαστε σε μια προσπάθεια ενίσχυσης των δράσεων που εξασφαλίζουν στο οικοσύστημα ροή και προοπτική εξέλιξης. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά: ανοικτές δράσεις που απευθύνονται σε ανθρώπους που ενδιαφέρονται να αποκτήσουν υπόβαθρο σε ζητήματα επιχειρηματικότητας και νέων τεχνολογιών, υποστήριξη αυτών μέσω του κύκλου επιτάχυνσης όταν ωριμάζοντας σταδιακά θελήσουν να δουλέψουν πάνω σε μία καινοτόμα ιδέα τους και διασύνδεσή τους με φορείς χρηματοδότησης και υποψήφιους στρατηγικούς εταίρους όταν πλέον έχουν ωριμάσει αρκετά ώστε να προχωρήσουν σε αυτό το στάδιο.Επιδίωξή μας δεν είναι να απλώσουμε το εύρος της δραστηριότητάς μας, αλλά να δημιουργήσουμε συνθήκες και προϋποθέσεις ώσμωσης και αλληλεπίδρασης μεταξύ των δρώντων υποκειμένων του οικοσυστήματος.

S.M. Τι πρέπει να γίνει για να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο οικοσύστημα Startups στη χώρα μας; Χρειαζόμαστε ένα «ΟΚ!Thess» σε κάθε πρωτεύουσα νομού με θεματικές που θα ορίζονται κεντρικά και στρατηγικά;

Α. Ηλίας: Μακάρι κάθε πρωτεύουσα νομού, όπως το λέτε, να μπορούσε να «σηκώσει» μία τέτοια δομή. Ίσως σε πολλές θα ήταν δύσκολο λόγω της έλλειψης νέων και καταρτισμένων ανθρώπων που θα λειτουργούσαν ως πρώτος και βασικός πυρήνας ανάπτυξης ενός τοπικού οικοσυστήματος. Η τομεακή εξειδίκευση, ωστόσο, είναι ένας έξυπνος τρόπος ανάδειξης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε περιοχής και ένα πρώτο βήμα για να αγκαλιάσει μία τέτοια πρωτοβουλία η τοπική κοινωνία. Μην ξεχνάμε ότι υπάρχει συσσωρευμένη γνώση δεκαετιών σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας ανά περιοχή και η ώσμωση αυτής της γνώσης με καινοτόμες πρακτικές θα αποτελούσε εξαιρετικά παραγωγική προοπτική. Συμπερασματικά, δεν ξέρω αν θα μπορούσαμε να έχουμε ένα τοπικό Startup οικοσύστημα σε κάθε περιοχή, αλλά σίγουρα θα μπορούσαμε να έχουμε ένα Startup οικοσύστημα με αντίκτυπο σε κάθε περιοχή της χώρας.