Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου: Αντιμετώπιση έμφυλων διακρίσεων, διεθνής παρουσία του ΕΒΕΑ, ψηφιοποίηση του Επιμελητηρίου και εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση!

Του Σοφοκλή Αρχοντάκη

Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών εκπροσωπεί τις 120.000 επιχειρήσεις με τη μεγαλύτερη συνεισφορά στο ΑΕΠ της χώρας. Υπηρετεί διαχρονικά την ανάπτυξη, μεταφέροντας τη φωνή του παραγωγικού κόσμου και λειτουργώντας ως υπεύθυνος σύμβουλος της Πολιτείας. Το «τιμόνι» του ΕΒΕΑ κρατούν τον τελευταίο χρόνο σταθερά τα χέρια της Προέδρου του, Σοφίας Κουνενάκη-Εφραίμογλου (είναι παράλληλα Πρόεδρος του Εθνικού Επιμελητηριακού Δικτύου Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματιών και Εκτελεστική Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού), η οποία παραχώρησε μια αποκλειστική και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συνέντευξη στην Business Voice by emea.gr επί μιας σειράς σημαντικών ζητημάτων επικαιρότητας… αλλά και επιχειρηματικότητας, με χαρακτηριστική δήλωση «προτεραιότητα όχι μόνο στην ανάπτυξη, αλλά στην ανάταξη της οικονομίας»!

Business Voice: Πέρα από Πρόεδρος του ΕΒΕΑ, είστε και η Πρόεδρος του ΕΕΔΕΓΕ. Έχετε αναφερθεί ως Πρόεδρος του ΕΒΕΑ σε πολλές περιπτώσεις για την θέση της γυναίκας στον εργασιακό χώρο. Στις 6 Ιουλίου ο ΣΕΒ εξέδωσε ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία: Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να βρεθούν χωρίς εργασία. Η Ελλάδα βρίσκεται στο 53% του δείκτη ισότητας με τον μέσο όρο της ΕΕ στο 68%. Ο μέσος μικτός μισθός πλήρους απασχόλησης των γυναικών είναι κατώτερος κατά 13%, πράγμα που αντανακλά την δυσκολία να βρεθεί μια γυναίκα σε θέση ευθύνης.

Πως σχολιάζετε τα ευρήματα του ΣΕΒ; Ποιες είναι οι λύσεις;

Έχετε προτάσεις που θα μπορούσαν να προστατέψουν τον ρόλο της γυναίκας εργαζόμενης ως μητέρα, όπως η άδεια γονεϊκότητας σε άνδρες και γυναίκες, που θα άρει το μειονέκτημα της επιλογής γυναικών ως στελέχη;

Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου: Στην Ελλάδα έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια σημαντικά βήματα προόδου ως προς τη συμμετοχή των γυναικών στην εργασία και την αντιμετώπιση των έμφυλων διακρίσεων στον εργασιακό στίβο. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη πολλά που πρέπει να γίνουν ώστε να μιλάμε για πραγματικές συνθήκες ισότητας. Το έμφυλο μισθολογικό χάσμα, η περιορισμένη πρόσβαση των γυναικών επιχειρηματιών σε κεφάλαια, η έλλειψη δικτύων και καθοδήγησης εξακολουθούν να αποτελούν σοβαρά εμπόδια στο δρόμο προς την ισότητα και βεβαίως παραμένουν  οι διακρίσεις και τα κοινωνικά στερεότυπα σε σχέση με το ρόλο που πρέπει να έχουν οι γυναίκες.

Από την πλευρά μας, τόσο ως ΕΒΕΑ όσο και ως ΕΕΔΕΓΕ συνεχίζουμε τις δράσεις που στοχεύουν στην ενδυνάμωση των γυναικών και στην άμβλυνση των ανισοτήτων. Έχουμε θέσει σε προτεραιότητα την υλοποίηση προγραμμάτων reskilling και upskilling για άνεργες γυναίκες, ώστε να προλάβουμε τη διεύρυνση του έμφυλου χάσματος κατά την ψηφιακή μετάβαση. Δίνουμε, επίσης, ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα γυναικείας επιχειρηματικότητας, με την ένταξη γυναικείων νεοφυών επιχειρήσεων από όλη την Ελλάδα στη Θερμοκοιτίδα του ΕΒΕΑ, με πρωτοβουλίες δικτύωσης των γυναικών επιχειρηματιών με φορείς και επιχειρήσεις άλλων χωρών κ.ά. Δεν παύουμε, ταυτόχρονα, να συμμετέχουμε στο διάλογο με την Πολιτεία και όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, υποστηρίζοντας τη θέσπιση μέτρων που διευκολύνουν την εξισορρόπηση μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.

Business Voice: Το στίγμα σας στο τιμόνι του ΕΒΕΑ, είναι η συνεχής κινητικότητα: χρηματοδοτικά εργαλεία για τα μέλη σας, υπογραφή Μνημονίων Συνεργασίας με οργανισμούς και πανεπιστήμια και περισσότερο από όλα η εξωστρέφεια για την ανάδειξη ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών. Ακόμα πιο μεγαλόπνοο είναι το σχέδιό σας με τα επιμελητήρια του Παρισίου και του Τορίνο στο 13ο World Chambers Congress για την επανεκκίνηση της Λέσχης Μητροπολιτικών Επιμελητηρίων της Ευρώπης. Δώστε μας την μεγαλύτερη εικόνα και πως όλες αυτές οι κινήσεις συνδέονται στον στρατηγικό σας σχεδιασμό. Τι δεν έχετε χρησιμοποιήσει ακόμα από την φαρέτρα σας;

Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου: Η εξωστρέφεια είναι πράγματι κορυφαία προτεραιότητα, την οποία υπηρετούμε τόσο μέσα από ποιοτικές υπηρεσίες προς τα μέλη μας, όσο και με τη δραστηριότητα του ίδιου του Επιμελητηρίου μας.

Το ΕΒΕΑ είναι ο κατ’ εξοχήν αρμόδιος φορέας για τη διεθνή δικτύωση των ελληνικών επιχειρήσεων και την προσέλκυση επενδύσεων, μέσα από τη διοργάνωση στρατηγικά στοχευμένων επιχειρηματικών αποστολών και διμερών συνεργασιών με επιμελητήρια και φορείς επιχειρηματικότητας άλλων χωρών. Σε συνεργασία με τους θεσμοθετημένους φορείς της Πολιτείας, αναλαμβάνουμε ενεργό ρόλο στην προσέγγιση νέων αγορών, αλλά και στην προώθηση δυναμικών τομέων, όπως αυτός της νεοφυούς επιχειρηματικότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, ενδεικτικά, το ΕΒΕΑ συμμετείχε στην κυβερνητική και επιχειρηματική αποστολή στην Ιαπωνία τον περασμένο Ιανουάριο και στο Ντουμπάι το Μάιο, πραγματοποιώντας σημαντικές επαφές με αντιπροσωπείες επιχειρηματιών και τοπικούς φορείς εξωστρέφειας. Έχουμε διοργανώσει το τελευταίο διάστημα μια σειρά από εξαιρετικά επιτυχημένες επιχειρηματικές αποστολές, όπως μεταξύ άλλων στο Τορόντο και στη Ρουμανία, ενώ από το Σεπτέμβριο προγραμματίζουμε νέες, σε χώρες όπως το Ισραήλ, η Αλβανία και το Όσλο. Το Φθινόπωρο προγραμματίζουμε και επιχειρηματική εκδήλωση στην Ουκρανία, με αντικείμενο τη διερεύνηση ευκαιριών συμμετοχής ελληνικών επιχειρήσεων στην ανοικοδόμηση της χώρας.

Έχουμε, επίσης, παρουσία στις μεγαλύτερες διεθνείς διοργανώσεις τεχνολογίας και νεοφυούς επιχειρηματικότητας, αλλά και συμμετοχή σε διεθνείς πλατφόρμες όπως η Plug and Play, με στόχο τη στήριξη της διεθνοποίησης των νεοφυών επιχειρήσεων της Θερμοκοιτίδας μας.

Στόχος μας, παράλληλα, είναι να ενισχύσουμε διεθνή παρουσία του ΕΒΕΑ και το ρόλο του στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, με πρωτοβουλίες που αντανακλούν τη δυναμική πορεία της ελληνικής οικονομίας τα τελευταία χρόνια και τη βελτίωση της διεθνούς εικόνας της χώρας. Επιδιώκουμε συνέργιες με επιμελητήρια και φορείς επιχειρηματικότητας άλλων χωρών, προκειμένου να προωθήσουμε δίκτυα επαφής και αλληλεπίδρασης, μεταξύ επιχειρήσεων, προγραμμάτων και  ανθρώπων.

Σε αυτό το πλαίσιο, αναλάβαμε πρωτοβουλία για την επανεκκίνηση της Λέσχης των σημαντικότερων Μητροπολιτικών Επιμελητηρίων της Ευρώπης, σε συνεργασία με τα Επιμελητήρια του Παρισιού και του Τορίνο. Στόχος μας είναι η δημιουργία εξειδικευμένων προγραμμάτων και υπηρεσιών, οι οποίες ανταποκρίνονται στις ανάγκες των επιχειρήσεων, που δραστηριοποιούνται σε μεγάλες πόλεις. Ξεκινάμε, επίσης, συνεργασία με το Junior Chamber International, έναν οργανισμό που έχει ως αντικείμενο την εκπαίδευση, την ανάπτυξη ηγετικών δεξιοτήτων και την ενδυνάμωση νέων επιχειρηματιών. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας, επιδιώκουμε τη δημιουργία προγράμματος Young Leaders για άτομα έως 35 ετών, με ένα ευρύ φάσμα δράσεων εκπαίδευσης, καθοδήγησης και υποστήριξης.

Business Voice: Κάνετε προσεκτικά βήματα, όχι πάντα μικρά, αλλά σίγουρα προσεκτικά και «ζυγισμένα», ενδυναμώνοντας την θέση και την επιρροή του ΕΒΕΑ μέσα από διεθνείς και εγχώριες συνεργασίες. Ποιο είναι το όραμά σας για τον ΕΒΕΑ, ως κοινωνικό εταίρο σε διαβουλεύσεις και ως Επιμελητήριο/Ένωση Επιχειρήσεων; Που οδηγούν τα βήματα;

Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου: Το ΕΒΕΑ εκπροσωπεί τις 120.000 επιχειρήσεις με τη μεγαλύτερη συνεισφορά στο ΑΕΠ της χώρας. Υπηρετεί διαχρονικά την ανάπτυξη, μεταφέροντας τη φωνή του παραγωγικού κόσμου, λειτουργώντας ως υπεύθυνος σύμβουλος της Πολιτείας. Στόχος μας είναι να ενισχύσουμε περαιτέρω αυτό το ρόλο, σε μια περίοδο όπου ζητούμενο είναι ο εξωστρεφής μετασχηματισμός της οικονομίας και των επιχειρήσεων.

Σήμερα, επιταχύνουμε την ψηφιοποίηση της λειτουργίας και των υπηρεσιών του Επιμελητηρίου, υλοποιούμε ποιοτικές δράσεις στήριξης της επιχειρηματικότητας, δίνουμε έμφαση στη στήριξη της εξωστρέφειας και ιδιαίτερα στην ενδυνάμωση των μικρότερων επιχειρήσεων, ώστε να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης, αλλά και να αξιοποιήσουν νέες ευκαιρίες στο περιβάλλον της σύγχρονης οικονομίας. Επενδύουμε στην προώθηση της καινοτόμου και νεοφυούς επιχειρηματικότητας και αναλαμβάνουμε, επίσης, δράσεις σε θέματα κατάρτισης και δεξιοτήτων. Σε αυτό το πλαίσιο, έχουμε ήδη προχωρήσει σε συνεργασίες με φορείς της αγοράς και της Πολιτείας, όπως η Δ.ΥΠ.Α., η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, το Enterprise Greece και Elevate Greece, κλαδικούς φορείς, πανεπιστημιακά ιδρύματα, Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης κ.ά. Και βεβαίως, παραμένουμε αξιόπιστος συνομιλητής της Πολιτείας, για την προώθηση μεταρρυθμίσεων και παρεμβάσεων που βελτιώνουν το επιχειρηματικό περιβάλλον.

Θέλουμε να είμαστε ένα Επιμελητήριο δραστήριο, καινοτόμο και χρήσιμο, τόσο για τα μέλη μας, όσο και για τον τόπο: υποστηρίζοντας τις επιχειρήσεις που καινοτομούν, επενδύουν, σχεδιάζουν στρατηγικές εξωστρέφειας – αλλά και προωθώντας μια σύγχρονη επιχειρηματική κουλτούρα, στηριγμένη στις αρχές της βιωσιμότητας, της υπευθυνότητας, της διαφάνειας.

Business Voice: Με την εκλογή του Πρωθυπουργού, εκθέσατε τις θέσεις του ΕΒΕΑ, ανάμεσα σε αυτές και την μείωση των φόρων για τις επιχειρήσεις. Τα ρεπορτάζ μας σας επιβεβαιώνουν και δείχνουν πως πολλές επιχειρήσεις κινδυνεύουν. Όμως -επιτρέψτε μου – το ουσιαστικό πρόβλημα είναι στο Greedflation σε συγκεκριμένους τομείς (ενέργεια, τρόφιμα, στέγη) και στη μείωση της αγοραστικής δύναμης των πολιτών που συνεπακόλουθα πλήττει τις επιχειρήσεις. Είναι λειτουργικό να μειωθούν οι φόροι στις επιχειρήσεις, χωρίς πρότερη αύξηση μισθών;

Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου: Η ερμηνεία του greedflation για τον επίμονο πληθωρισμό, αν και δεν είναι αβάσιμη, θεωρώ ότι δεν μπορεί να εξηγήσει από μόνη της ένα τόσο πολύπλοκο φαινόμενο. Η άνοδος των τιμών ξεκίνησε ως φυσικό επακόλουθο της αυξημένης ζήτησης μετά την πανδημία, χωρίς αντίστοιχη αύξηση της προσφοράς – η οποία, αντίθετα, επηρεάστηκε από τη διατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας και στη συνέχεια την εκτίναξη του κόστους της ενέργειας.

Σαφώς τα κέρδη έχουν ρόλο στη διατήρηση του πληθωρισμού, ιδιαίτερα σε αγορές και κλάδους όπου υπάρχουν αδύναμες συνθήκες ανταγωνισμού. Ωστόσο, στην Ελλάδα το μεγαλύτερο μέρος των ανατιμήσεων οφείλεται σε άνοδο του κόστους, το οποίο οι επιχειρήσεις δεν είναι σε θέση να απορροφήσουν πλήρως, μετά από μια δεκαετία αλλεπάλληλων κρίσεων.

Η αύξηση των μισθών είναι μείζον ζητούμενο για τη χώρα. Η προσπάθεια αυτή, όμως, πρέπει να συνδεθεί με τη βελτίωση της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας της οικονομίας. Σε διαφορετική περίπτωση κινδυνεύουμε να οδηγηθούμε σε ένα σπιράλ μισθών και τιμών, το οποίο τροφοδοτεί την ακρίβεια, μειώνει την ανταγωνιστικότητα της εθνικής οικονομίας και καθηλώνει την ανάπτυξη.

Θεωρώ ότι το μείγμα παρεμβάσεων που έχει εφαρμοστεί μέχρι τώρα – στοχευμένες εισοδηματικές ενισχύσεις για ευάλωτα νοικοκυριά και ρεαλιστικές αυξήσεις του βασικού μισθού με συμφωνία των κοινωνικών εταίρων – είναι η πλέον ενδεδειγμένη απάντηση στον πληθωρισμό, σε συνδυασμό με εντατικούς ελέγχους για την καταπολέμηση φαινομένων αισχροκέρδειας.

Business Voice: Η θετική ψυχολογία και «τα θετικά μηνύματα στις αγορές» είναι το κλειδί για την άνοδο των οικονομικών δεικτών. Η κλειδαριά είναι ο ρεαλισμός. Ποιο πιστεύετε πως είναι το ιδανικό μείγμα, ώστε η θετική ψυχολογία να παραμένει «γειωμένη»;

Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου: Αυτή την περίοδο υπάρχει σίγουρα ένα κλίμα αυξημένης εμπιστοσύνης στη σταθερότητα και στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Θεωρώ, ωστόσο, ότι οι επιχειρήσεις – στη συντριπτική τους πλειονότητα – διατηρούν ρεαλιστικές προσδοκίες. Αντιλαμβάνονται τις δυσκολίες των καιρών, γνωρίζουν από πρώτο χέρι ότι η φαινομενική ευφορία μπορεί να μετατραπεί σε κρίση με ολέθριες συνέπειες.

Κατά την άποψή μου, η αισιοδοξία που υπάρχει σήμερα δεν πηγάζει τόσο από τις εντυπωσιακές επιδόσεις των δεικτών ή τα «θετικά μηνύματα των αγορών», όσο από την πραγματική αίσθηση ότι η οικονομία βελτιώνεται με μικρά, αλλά σταθερά βήματα που λειτουργούν σωρευτικά.

Το λάθος που κάναμε τα χρόνια πριν την οικονομική κρίση, ήταν ότι ταυτίσαμε την ανάπτυξη με την εισροή και την κυκλοφορία χρημάτων στην αγορά. Η επώδυνη δεκαετία που βιώσαμε στη συνέχεια, ήταν αποτέλεσμα της αποδυνάμωσης της οικονομίας αλλά και του συλλογικού αξιακού μας συστήματος.

Η εμπειρία αυτή – πιστεύω ότι – μας δίδαξε. Έχουμε μάθει να κοιτάμε πέρα από την εφήμερη ανάπτυξη και ευημερία. Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο η πολιτική ηγεσία του τόπου όσο και οι επιχειρήσεις αναγνωρίζουν ως προτεραιότητα όχι μόνο την ανάπτυξη, αλλά την ανάταξη της οικονομίας: την αύξηση της παραγωγής διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, την αύξηση των επενδύσεων και των εξαγωγών.

Έχουμε πλέον ένα κοινό πρόταγμα, το οποίο κινητοποιεί καλύτερες επιλογές και αποφάσεις: από το επίπεδο της δημοσιονομικής πολιτικής και την προώθηση κατάλληλων μεταρρυθμίσεων, μέχρι τις επιχειρηματικές στρατηγικές και τα επενδυτικά σχέδια. Θεωρώ, λοιπόν, ότι η θετική ψυχολογία στην αγορά είναι σήμερα περισσότερο γειωμένη σε σχέση με το παρελθόν.