Έναν χρόνο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας αντιλαμβάνομαι ότι δύσκολα μπορεί να βρει κανείς να πει κάτι θετικό γι’ αυτήν. Δεν είναι μόνο τα γνωστά αποτελέσματα στην οικονομική και προσωπική ζωή καθενός από εμάς, είναι επιπλέον και το συναίσθημα της ατελείωτης προσμονής: Ανά τρεις περίπου μήνες από τον περασμένο Μάρτιο καθένας μας υπολόγιζε ότι θα βγαίναμε από την κρίση. Το κλίμα αυτό ήταν ιδιαίτερα επιβαρυντικό για την οικονομία γενικά και για τις Startups ειδικά: Ο ρυθμός των επενδύσεων έπεσε, η οικονομία επικεντρώθηκε μόνο στα άμεσα και επείγοντα και όχι σε επενδύσεις και σχέδια για το μέλλον.
Δεν υπάρχει, επομένως, λόγος παρηγορητικός για τις Startups και τους Startuppers. Όσοι ήταν άτυχοι αρκετά, ώστε να βρεθούν στο μάτι του κυκλώνα, είτε δηλαδή βγήκαν στην αγορά κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο, είτε ξέμειναν από χρήματα και χρειάστηκαν ενίσχυση, το πιθανότερο είναι να παρασύρθηκαν από αυτόν. Όσοι στάθηκαν κάπως περισσότερο τυχεροί και μπόρεσαν να αντέξουν ίσως καταφέρουν να δουν καλύτερες μέρες στο μέλλον. Οι ελάχιστοι τυχεροί που ευνοήθηκαν από τις συνθήκες και έβγαλαν χρήματα από την κρίση είναι τόσο λίγοι, που χρησιμεύουν μόνο για να επιβεβαιώσουν τον κανόνα.
Αν κάτι επομένως μας διδάσκει η πανδημία, αυτό είναι ότι στη ζωή χρειάζεται και λίγη τύχη. Τέτοια εποχή πριν έναν χρόνο κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει τι θα συμβεί. Όσο προσεκτικός και αν ήταν ένας Startupper, όσο συνετά και αν είχε συντάξει το business plan
του και είχε καταστρώσει τα σχέδιά του, και πάλι θα ήταν καταδικασμένος να τον παρασύρει το κύμα της πανδημίας.
Γιατί τα λέω όλα αυτά; Για να σταθώ ακριβώς εδώ, στη σημασία του παράγοντα τύχη. Δεν θέλω να πάω παρακάτω, στα μέτρα που τώρα μπορεί να πάρει κανείς, στις πολιτικές άμυνας που μπορεί να υιοθετήσει ένας Startupper ή στο ρόλο του κράτους να στηρίξει τους επιχειρηματίες. Όχι. Σκοπός μου είναι να σταθώ ακριβώς εδώ, στην επισήμανση του γεγονότος ότι στη ζωή υπάρχουν κακοτυχίες από τις οποίες και ο καλύτερος δεν μπορεί να ξεφύγει και οι οποίες δεν είναι ούτε δίκαιες ούτε αντιμετωπίσιμες.
Ένα τέτοιο μάθημα είναι πάρα πολύ σημαντικό σε κοινωνίες όπως η δική μας, που τα κακά τα θεωρούμε θεομηνίες και ψάχνουμε με θεωρίες συνωμοσίας ένα γιατί για καθετί. Δυστυχώς, δεν υπάρχει για τα πάντα μια εξήγηση. Δεν φταίει πάντα κάποιος για κάθε κακό. Δεν είναι όλα στη ζωή μας δίκαια. Ο κορωνοϊός έσπασε όλες τις παραδοσιακές παραδοχές που φορτωθήκαμε από τις οικογένειές μας. Και τίποτα καλό να μη φέρει τελικά στη ζωή μας, αυτή και μόνο η συνειδητοποίηση δεν είναι μικρό κέρδος.
