Η επόμενη μέρα των funds στην Ελλάδα
Οι διαχειριστές των ελληνικών funds μιλούν για όλα αποκλειστικά στο Startupper Mag
Δεν χωρά αμφιβολία ότι το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας έχει πραγματοποιήσει «άλματα» τα τελευταία χρόνια. Μάλιστα, σε μια περίοδο κατά την οποία οι επενδύσεις σε εταιρείες τεχνολογίας έχουν μειωθεί δραματικά παγκοσμίως, οι ελληνικές Startups έκαναν τη μεγάλη έκπληξη, καθώς έχουν καταφέρει να «σηκώσουν» κεφάλαια άνω των 140 εκατ. ευρώ από την αρχή της χρονιάς. Μάλιστα, σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση Global Startup Ecosystem Index 2023 του StartupBlink, το ελληνικό Startup οικοσύστημα βρίσκεται ανάμεσα στα 50 κορυφαία παγκοσμίως. Φυσικά, τίποτα από όλα αυτά δεν θα μπορούσε να είναι εφικτό χωρίς τη στήριξη που έχουν λάβει οι ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις από τα εγχώρια venture capitals. Στη συγκεκριμένη περίπτωση οι Startups είχαν την ευκαιρία να έχουν πρόσβαση στο λεγόμενο smart money, καθώς τα VCs τις έχουν βοηθήσει όχι μόνο προσφέροντάς τους κεφάλαια, αλλά κυρίως καθοδήγηση.
Ασφαλώς στο σημείο αυτό δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφερθούμε στο EquiFund, το οποίο διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των VCs στη χώρα μας. Το EquiFund, λοιπόν, αποτελεί μια πρωτοβουλία του ελληνικού κράτους και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (ΕΤαΕ) και δημιουργήθηκε με απώτερο σκοπό την επιτάχυνση της εξέλιξης του τομέα κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών στην Ελλάδα. Για τον σκοπό αυτό πραγματοποιείται η διοχέτευση κεφαλαίων από το EquiFund σε ενδιάμεσους χρηματοοικονομικούς φορείς, δηλαδή σε επιλεγμένες από το ΕΤαΕ ομάδες διαχείρισης (Fund partners), με την κατάλληλη τεχνογνωσία, οι οποίες στη συνέχεια προβαίνουν, με επαγγελματικό και ανεξάρτητο τρόπο, στην επιλογή των επιχειρηματικών σχημάτων και ιδεών που θα χρηματοδοτήσουν. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας μέχρι και το 1ο τρίμηνο του 2022 προκύπτει ότι 129 επιχειρήσεις έχουν στηριχθεί από την πρωτοβουλία και έχουν λάβει κεφάλαια σποράς, εκκίνησης ή ανάπτυξης που αντιστοιχούν στις κεφαλαιακές ανάγκες τους ανάλογα με το στάδιο που βρίσκεται η κάθε επιχείρηση. Το συνολικό ποσό που έχει διατεθεί στις επιχειρήσεις αυτές έχει φτάσει τα 248 εκατ. ευρώ.
Στο πλαίσιο αυτό, διαχειριστές σε μερικά από τα μεγαλύτερα funds στην Ελλάδα, πολλά από τα οποία συμμετέχουν στο EquiFund, μιλούν αποκλειστικά στο Startupper για τα πρώτα τους βήματα, τους λόγους που τους κάνουν να πουν το «ναι» σε μια επένδυση, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, τις τάσεις που πιστεύουν ότι θα κυριαρχήσουν τα επόμενα χρόνια, αλλά και για τα σχέδιά τους για το μέλλον.
Γιώργος Σαλιάρης-Φασσέας – Big Pi Ventures
Το δεύτερο fund, το Big Pi II, διαχειρίζεται κεφάλαια ύψους 50 εκατομμυρίων ευρώ. Στο Big Pi II βασικός επενδυτής είναι η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων Α.Ε. με πόρους του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» μέσω του προγράμματος «InnovateNow». Συμμετέχουν, ακόμη, 25 ιδιώτες επενδυτές, μεταξύ των οποίων, τράπεζες, στελέχη της βιομηχανίας και ιδρυτές καινοτόμων επιχειρήσεων.
– Πείτε μας λίγα λόγια για το fund: Πότε και πώς οδηγηθήκατε στη δημιουργία του; Τι προϋπολογισμό διαχειρίζεστε; Σε τι είδους εταιρείες επενδύετε; Σε τι στάδιο βρίσκονται, ποιο είναι το επιχειρηματικό τους μοντέλο συνήθως και ποιους τομείς επιλέγετε;
Το Big Pi II είναι το δεύτερο fund της Big Pi Ventures (το 1ο είναι τοποθετημένο σε 23 εταιρείες τεχνολογίας -από τις οποίες η πρώτη πουλήθηκε- και είχε συσταθεί πριν 5 χρόνια). Τέλη Ιανουαρίου κάναμε το πρώτο κλείσιμο και έχουμε τώρα ήδη διαθέσιμα 50 εκατ. ευρώ για επένδυση (σκοπεύουμε να γίνουν 75 εκατ. εντός του έτους). Κοιτάμε τεχνολογικές εταιρείες που θα έχουν μεγάλη ανάπτυξη τα επόμενα 2+ χρόνια. Δεν έχουμε κάποιο συγκεκριμένο τομέα που εστιάζουμε, αρκεί να υπάρχει προοπτική ανάπτυξης, καινοτομία και στημένη ομάδα. Πέρα από το AI (πλέον όλες οι παρουσιάσεις κάπου το αναφέρουν) προσωπικά κυνηγάω να επενδύσουμε σε λογισμικό που αφορά το περιβάλλον αλλά δεν έχουμε βρει κάτι στη χώρα μας το οποία να έχει κάποιο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα ακόμα! Έχουμε πει ότι θα επενδύουμε 1-2 εκατ. ανά εταιρεία και θα γινόμαστε συνέταιροι με το 20-25% των μετοχών στις επενδύσεις που θα κάνουμε (εξαρτάται από τα οικονομικά στοιχεία της εταιρείας πάντα). Όμως, η δουλειά του VC είναι να βρίσκει τις εξαιρέσεις και είμαι σίγουρος ότι θα αναγκαστούμε και να κάνουμε και εξαιρέσεις.
– Τι είναι αυτό που σας κάνει να πείτε το ναι σε μια επένδυση; Το προϊόν ή η ομάδα;
Δεδομένου ότι μου δίνετε επιλογές… και τα δύο! Είναι βασικό να δούμε σε πρώτο στάδιο ότι η καινοτομία και η συγκέντρωση της εταιρείας είναι σε μία αγορά που μπορεί να γίνει μεγάλη και υπάρχει επιχειρηματικό σχέδιο για την κατάκτηση πελατών και τζίρου. Πολλές ιδέες που μας έρχονται, ενώ είναι καλοδουλεμένες και με ωραία ομάδα, δεν πληρούν αυτό το κριτήριο.
Εξίσου σημαντικό είναι και η σύσταση της ομάδας. Πολλές φορές βλέπουμε ότι χρειάζεται ανάπτυξη πωλήσεων στο εξωτερικό – κάτι που θέλει ιδιαίτερη δομή και νοοτροπία για να γίνει. Προσλαμβάνοντας ένα άτομο στο Λονδίνο (που θα τον βρει η εταιρεία όταν επενδύσουμε), δεν μας πείθει ότι εγγυάται τις παγκόσμιες πωλήσεις. Θέλουμε να δούμε μια ομάδα που έχει πράξει, πράττει και έχει σκεφτεί βαθιά τις κινήσεις της πριν επενδύσουμε. Όταν πλέον επενδύσουμε, προσπαθούμε να δώσουμε στην ομάδα την εμπειρία μας για να μεγαλώσει η εταιρεία πολύ. Οι ιδρυτές κρατούν το τιμόνι και εμείς είμαστε δίπλα τους στο ίδιο αυτοκίνητο, όπως έχει πει και κάποιος από την ομάδα μου!
– Πώς κρίνετε το επενδυτικό boom που παρατηρείται στο ελληνικό Startup οικοσύστημα καινοτομίας; Πού πιστεύετε ότι οφείλεται;
Εδράζεται στην ΕΑΤΕ και στο EiF που έδωσαν κίνητρα να γίνουν τεχνολογικά funds. Με αυτά τα κίνητρα προσέλκυσαν ιδιωτικά κεφάλαια και διαχειριστές σαν το Big Pi. Το κεφάλαιο επενδύθηκε σε εταιρείες, δημιουργήθηκαν δουλειές, μπήκε η τεχνολογία ως επιλογή στους νέους (που γεννήθηκαν μέσα σε αυτήν) και πλέον μπορεί κάποιος/α από τη χώρα μας να ξεκινήσει μία εταιρεία τεχνολογίας χωρίς να έχει να ζηλέψει κάτι. Βοηθάτε και εσείς τα media που γράφετε τα exits και τα rounds νέων χρηματοδοτήσεων και πλέον η τεχνολογική επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα έχει γίνει κάτι προσιτό και θεμιτό. Ως κοινωνία δεν θέλουμε πια μόνο το παιδί μας να γίνει γιατρός ή δικηγόρος, αλλά να λύσει την ασθένεια του διαβήτη ή να φτιάξει ένα νομικό Chat-GPT plugin.
– Πόσο εύκολη είναι η ζωή για τα funds στην Ελλάδα; Για να το πούμε διαφορετικά, πόσο εύκολο να είναι κανείς tech επενδυτής στην Ελλάδα; Το deal flow είναι ικανοποιητικό;
Εγώ δυσκολεύτηκα πολύ να γίνω πάντως! Είχα δύο αποτυχημένες προσπάθειες πριν μπω στην ομάδα του Big Pi. Και να σηκώσεις χρήματα είναι πολύ δύσκολο και να τα επενδύσεις ακόμα δυσκολότερο. Είμαι τυχερός που η ομάδα μου έχει περάσει διάφορα στάδια και είμαστε όλοι ανοιχτοί και μαθαίνουμε από τα λάθη μας. Αυτό πιστεύω θα φανεί στα αποτελέσματα του Big Pi II. Όσον αφορά το deal flow υπάρχει κίνηση. Πολλές επιλογές και εταιρείες. Αρκετές κοιτάνε και την εκτός Ελλάδος αγορά -κάτι που έχει εξαιρετική βαρύτητα- ή έχουν δημιουργηθεί από Έλληνες του εξωτερικού που θέλουν να φτιάξουν ένα κομμάτι της εταιρείας στην Ελλάδα – κάτι που μας αρέσει πολύ. Αν το αναλογιστείτε πάντως, το Big Pi II πρέπει να κάνει 4-6 επενδύσεις/χρόνο για τα επόμενα 5 έτη. Υπάρχει το deal flow για αυτό!
– Από άποψη επενδύσεων πιστεύετε ότι το δικό μας οικοσύστημα υστερεί κάπου σε σχέση με τα αντίστοιχα του εξωτερικού;
Δεν υπάρχει debt και growth capital. Για να μην παρεξηγηθώ, υπάρχουν funds που ονομάζονται έτσι, αλλά δεν έχουν το προσωπικό να κατανοεί τις ανάγκες της τεχνολογικής ανάπτυξης. Στο Big Pi 3 από τους 4 μας, έχουμε δημιουργήσει και πουλήσει τεχνολογικές εταιρείες (και έχουμε επενδύσει και οι 5 σε αυτόν τον χώρο) κατανοώντας τις ανάγκες και τις δυσκολίες του συγκεκριμένου κλάδου. Όμως οι εταιρείες χρειάζονται και άλλα εργαλεία χρηματοδότησης για την ανάπτυξή τους και δεν βλέπω το λόγο γιατί να απευθυνόμαστε ως κλάδος σε funds και επενδυτές του εξωτερικού για αυτήν τη δουλειά!
– Πώς πιστεύετε ότι θα κινηθούν οι επενδύσεις την επόμενη πενταετία; Ποιοι τομείς θεωρείτε ότι θα πρωταγωνιστήσουν;
Νομίζω θα δούμε θαύματα στον κλάδο της βιοτεχνολογίας και της υγείας και θα επενδυθούν πολλά κεφάλαια σε αυτόν τον κλάδο, πολλές επενδύσεις σε αυτοματισμούς εργασίας και εξειδικευμένες B2B λύσεις, πολλές επενδύσεις που θα προσπαθήσουν να αλλάξουν το κατεστημένο (fintech, smart contracts, personal data management) καθώς και τον τρόπο που επικοινωνούμε και αγοράζουμε (θα νοικιάζουμε τη χρήση περισσότερο).
– Όσον αφορά τα δικά σας σχέδια για το μέλλον, σκοπεύετε να αυξήσετε τα επενδυτικά σας κεφάλαια ή να δημιουργήσετε κάποιο νέο fund; Σκέφτεστε να ανοίξετε το χαρτοφυλάκιό σας σε άλλου είδους εταιρείες ή σε διαφορετικούς τομείς;
Το μέλλον μας ως Big Pi είναι εδώ! Για αρκετό διάστημα ακόμα θα ασχολούμαστε μόνο με τους συνεταίρους μας που έχουμε επενδύσει στις εταιρείες τους στο Big Pi I και με το να βρούμε 4-6 εταιρείες τον χρόνο να επενδύσουμε και να τις βοηθήσουμε να μεγαλώσουν. Σε προσωπικό επίπεδο, το μόνο μελλοντικό σχέδιο που έχω είναι να μαθαίνω κάθε μέρα. Οι εξελίξεις είναι τόσο ραγδαίες στον τεχνολογικό κλάδο που δεν θέλω να μείνω πολύ πίσω!
Πάνος Παπαδόπουλος – Marathon Venture Capital
– Πείτε μας λίγα λόγια για το fund: Πότε και πώς οδηγηθήκατε στη δημιουργία του; Τι προϋπολογισμό διαχειρίζεστε; Σε τι είδους εταιρείες επενδύετε; Σε ποιο στάδιο βρίσκονται και ποιο είναι το επιχειρηματικό τους μοντέλο συνήθως και ποιους τομείς επιλέγετε;
To Marathon δημιουργήθηκε στις αρχές του 2017 με αποκλειστικά ιδιωτικά κεφάλαια και στη συνέχεια επαυξήθηκε από τη συμμετοχή του EquiFund. Ο συνέταιρός μου Γιώργος Τζιραλής και εγώ δραστηριοποιούμαστε στην ελληνική επιχειρηματική κοινότητα από το 2008 και έχουμε βοηθήσει ώστε να εδραιωθεί το ελληνικό Startup οικοσύστημα μέσω των πρώτων events (OpenCoffee), startups (BugSense) και funds (OpenFund) που δημιουργήθηκαν.
Αυτή τη στιγμή το Marathon διαχειρίζεται 100 εκατ. ευρώ που επιμερίζονται σε 30 εκατ. ευρώ για το Marathon I το οποίο έχει ολοκληρώσει την επενδυτική του περίοδο και 70 εκατ. ευρώ για το Marathon II.
Επενδύουμε σε πρώιμους χρηματοδοτικούς γύρους επιπέδου Seed και συνήθως με 1 με 1,5 εκατ. ευρώ για ένα ποσοστό ύψους 15-20% στη μετοχική σύνθεση της εταιρείας.
Δεν έχουμε κάποια στόχευση σε τομείς αλλά σε ανθρώπους που δημιουργούν σοβαρά προϊόντα τα οποία λύνουν μεγάλα προβλήματα της ανθρωπότητας. Χαρακτηριστικά οι τελευταίες μας επενδύσεις περιλαμβάνουν τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη στον τομέα της άμυνας, της βελτιστοποίησης σε πραγματικό χρόνο του δικτύου ηλεκτρισμού αλλά και ηλεκτρικά ελικόπτερα για μεταφορές και έρευνες.
– Τι είναι αυτό που σας κάνει να πείτε το ναι σε μια επένδυση; Το προϊόν ή η ομάδα;
Συνήθως δίνουμε έμφαση σε τρεις παραμέτρους. Αρχικά, στην ικανότητα των ιδρυτών να χτίσουν το προϊόν που μας παρουσιάζουν. Εδώ συνήθως κοιτάμε για προϊόντα τα οποία θα έχουν μια υπεροχή στην αγορά και θα κάνουν την είσοδο νέων ανταγωνιστών πιο δύσκολη. Βλέπουμε δηλαδή τι είναι αυτό που οι ιδρυτές γνωρίζουν καλά, την ώρα που οι υπόλοιποι δεν το γνωρίζουν ή μπορεί να δυσκολευτούν αρκετά για να το μάθουν και να αναπτύξουν. Για παράδειγμα, λίγοι μπορούν να αναπτύξουν τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης και μηχανικής όρασης στα επίπεδα που το κάνει η ελληνική Lambda Automata, στην οποία πρόσφατα επενδύσαμε. Ψάχνουμε λοιπόν ιδρυτές που έχουν αναπτύξει σημαντικές ικανότητες και είναι έτοιμοι να αντιληφθούν τα κενά της αγοράς και να αναπτύξουν τεχνολογικά προϊόντα. Σε δεύτερο επίπεδο αναρωτιόμαστε «γιατί αυτή η ομάδα;». Με ποιον τρόπο αυτοί οι ιδρυτές θα κυριαρχήσουν σε παγκόσμιο επίπεδο; Θέλουμε να δούμε όχι μόνο μια ομάδα που φτιάχνει ένα προϊόν, αλλά μια ομάδα που προσπαθεί να το διανείμει ή να το πουλήσει στην παγκόσμια αγορά. Τέλος, επενδύουμε σε εταιρείες που φιλοδοξούν να φέρουν απτή πρόοδο στην ανθρωπότητα.
– Πώς κρίνετε το επενδυτικό boom που παρατηρείται στο ελληνικό Startup οικοσύστημα καινοτομίας; Πού πιστεύετε ότι οφείλεται;
Νομίζω ότι ο βασικός παράγοντας ήταν, στο πλαίσιο της Ελλάδας, πως μια καλή Startup αποτελεί την καλύτερη μορφή διαφυγής από την ελληνική πραγματικότητα. Μια επιτυχημένη Startup προσφέρει ευκαιρίες για ενδιαφέρουσα και πιθανώς προσοδοφόρα επαγγελματική πορεία.
Παρόλο που έχει παρατηρηθεί αύξηση των ποσών τα οποία επενδύονται, το σύνολο των χρηματοδοτικών γύρων τα τελευταία 5 χρόνια παραμένει γύρω στους 60-70. Δεν είναι δόκιμο να μιλάμε για boom σε ένα σχετικά flat σκηνικό. Θα χρειαστεί να υπερδιπλασιάσουμε το οικοσύστημα τα επόμενα 3-4 χρόνια.
– Πόσο εύκολη είναι η ζωή για τα funds στην Ελλάδα; Για να το πούμε διαφορετικά πόσο εύκολο να είναι κανείς tech επενδυτής στην Ελλάδα; Το deal flow είναι ικανοποιητικό;
Η ζωή για κανένα επενδυτικό fund δεν είναι εύκολη πουθενά. Αν το deal flow είναι σε υψηλό επίπεδο, τότε ο ανταγωνισμός είναι ισχυρός και οι αποτιμήσεις υψηλές.
Οι επενδυτές που είναι δραστήριοι στην αναζήτηση ευκαιριών και στη βοήθεια που προσφέρουν στις εταιρείες τους για να αναπτυχθούν θα τα καταφέρνουν καλά όπου και αν βρίσκονται και στην περίπτωση της Ελλάδας το Marathon το έχει αποδείξει, έχοντας ήδη επιστρέψει με σημαντικό κέρδος τα κεφάλαια των επενδυτών του, ενώ οι εταιρείες μας έχουν ήδη προσελκύσει στρατηγικούς παίκτες (CNH Industrial, Celonis) και κορυφαίους επενδυτές όπως Carlyle, Index, Bessemer, Insight Partners ενώ έπεται συνέχεια.
– Από άποψη επενδύσεων πιστεύετε ότι το δικό μας οικοσύστημα υστερεί κάπου σε σχέση με τα αντίστοιχα του εξωτερικού;
Το εξωτερικό έχει ευρεία έννοια και το εσωτερικό στενή. Δεν βλέπω λόγο σύγκρισης και σε τι αυτή θα εξυπηρετεί. Όπως προείπα, είμαστε ακόμα μια πολύ μικρή αγορά που ήδη παράγει εξαιρετικά δείγματα γραφής αλλά θα πρέπει να υπερδιπλασιαστούμε σε αριθμό Startups, funds, εξαγορών, υπαλλήλων, service providers, κ.λπ.
– Πώς πιστεύετε ότι θα κινηθούν οι επενδύσεις την επόμενη πενταετία; Ποιοι τομείς θεωρείτε ότι θα πρωταγωνιστήσουν;
Τα επόμενα χρόνια προμηνύονται δύσκολα, καθώς η άντληση κεφαλαίων από VCs είναι σε χαμηλό δεκαετίας μετά το hangover του 2021 και τις κακές αποδόσεις, ως αποτέλεσμα της φούσκας που είχε δημιουργηθεί. Από την άλλη παρατηρούμε τεράστιες τεχνολογικές αλλαγές με την τεχνητή νοημοσύνη και ίσως τελικά και με την επαυξημένη πραγματικότητα.
Κεφάλαια για καλές ιδέες και φιλόδοξους ιδρυτές πάντα θα υπάρχουν.
– Όσον αφορά τα δικά σας σχέδια για το μέλλον, σκοπεύετε να αυξήσετε τα επενδυτικά σας κεφάλαια ή να δημιουργήσετε κάποιο νέο fund; Σκέφτεστε να ανοίξετε το χαρτοφυλάκιο των επενδύσεών σας σε άλλου είδους εταιρείες ή σε διαφορετικούς τομείς;
Στο Marathon ΙΙ έχουμε αρκετά κεφάλαια για νέες επενδύσεις το επόμενο διάστημα. Όπως έχουμε αποδείξει δεν θέλουμε να υπάρχει κενό μεταξύ των funds που σηκώνουμε. Η προετοιμασία για κάθε fund πρέπει να ξεκινάει τουλάχιστον 12 μήνες πριν την ανακοίνωσή του, οπότε το 2024 θα προβούμε σε άντληση κεφαλαίων για το 2024. Δεν έχουμε σκοπό να αλλάξουμε τη στόχευσή μας και παραμένουμε προσηλωμένοι στην αποστολή μας που είναι να υποστηρίζουμε Έλληνες ιδρυτές τεχνολογικών εταιρειών στην αποστολή τους να αυξήσουν την ανθρώπινη πρόοδο.
Κατερίνα Πραματάρη – Uni.Fund
– Πείτε μας λίγα λόγια για το fund: Πότε και πώς οδηγηθήκατε στη δημιουργία του; Τι προϋπολογισμό διαχειρίζεστε; Σε τι είδους εταιρείες επενδύετε; Σε ποιο στάδιο βρίσκονται και ποιο είναι το επιχειρηματικό τους μοντέλο συνήθως και ποιους τομείς επιλέγετε;
Η δημιουργία του Uni.Fund ξεκίνησε το 2017, με αφορμή την πρόσκληση του Equifund. Αυτό που κινητοποίησε την ομάδα μας ήταν η ανάγκη να κάνουμε κάτι για να στηρίξουμε το οικοσύστημα της νεοφυούς επιχειρηματικότητας και καινοτομίας γύρω από τα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, να βοηθήσουμε καινοτόμες προσπάθειες που είχαν ήδη ξεκινήσει να επεκταθούν στην εγχώρια και διεθνή αγορά. Το μέγεθος του πρώτου Fund (Uni.Fund I) ήταν 30 εκατ. (στο σύνολό του σχεδόν επενδεδυμένο) και το μέγεθος του δεύτερου (Uni.Fund II) είναι 50 εκατ. Οι εταιρείες στις οποίες επενδύουμε είναι κυρίως στα πρώιμα στάδια της επιχειρηματικής τους ανάπτυξης, εκεί δηλαδή που έχουν ξεκινήσει να κάνουν τις πρώτες τους πωλήσεις (pre-seed και seed). Ένας μικρός αριθμός επενδύσεων μπορεί να είναι σε εταιρείες και σε μετέπειτα στάδιο, στη φάση που επεκτείνονται στη διεθνή αγορά (scale-up). Δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στο χώρο των πανεπιστημίων και της έρευνας, που σημαίνει ότι μπορούμε να ξεκινήσουμε συζητήσεις με μία ερευνητική ομάδα που έχει σημαντικά ερευνητικά αποτελέσματα και πιο νωρίς, στο στάδιο που ιδρύει εταιρεία και ετοιμάζει την είσοδό της σε μία συγκεκριμένη αγορά. Δεν έχουμε εξειδίκευση σε κάποιον συγκεκριμένο τομέα, αν και οι 23 εταιρείες στις οποίες έχουμε ήδη επενδύσει φωτογραφίζουν κάποιους χώρους που τους καταλαβαίνουμε καλύτερα. Δεν επενδύουμε στον χώρο των επιστημών υγείας (life-sciences, κατά βάση ανάπτυξη φαρμάκων), αλλά στηρίζουμε την ανάπτυξη συγκεκριμένων τεχνολογιών στο πεδίο (health-tech, biotech). Ως προς το επιχειρηματικό μοντέλο, είναι μία βασική άσκηση που συχνά κάνουμε με την ομάδα των ιδρυτών, δηλαδή τον ορισμό του κατάλληλου επιχειρηματικού μοντέλου που μπορεί να στηρίξει εκθετική ανάπτυξη με βιώσιμο τρόπο για επέκταση στη διεθνή αγορά.
– Τι είναι αυτό που σας κάνει να πείτε το ναι σε μια επένδυση; Το προϊόν ή η ομάδα;
Νομίζω δεν θα ακούσετε κάποιον να λέει κάτι διαφορετικό από την ομάδα. Η ομάδα των ανθρώπων που έχει το κίνητρο, τη δέσμευση και την ικανότητα να κουνήσει τη βελόνα είναι πάντα ο καθοριστικός παράγοντας στη λήψη οποιασδήποτε επενδυτικής απόφασης. Ωστόσο, η ενίσχυση της ομάδας με νέα άτομα θεωρούμε ότι είναι μία απαραίτητη και συνεχής διαδικασία την οποία στηρίζουμε έμπρακτα. Επίσης, ακόμη και η καλύτερη ομάδα πρέπει να έχει στα χέρια της κάποιο προϊόν για να μπορεί να ζητήσει χρηματοδότηση. Σε περίπτωση που υπάρχει ένα πολύ καλό προϊόν, αποτέλεσμα μακροχρόνιας έρευνας, μπορεί να προχωρήσει μία επένδυση ακόμη και αν η ομάδα δεν είναι πλήρως ολοκληρωμένη αλλά έχει τους βασικούς ανθρώπους, όπως επίσης να υποστηριχθεί μία πολύ καλή ομάδα που βρίσκεται σε αρχικά σχετικά στάδια ανάπτυξης του προϊόντος.
– Πώς κρίνετε το επενδυτικό boom που παρατηρείται στο ελληνικό Startup οικοσύστημα καινοτομίας; Πού πιστεύετε ότι οφείλεται;
Το ελληνικό Startup οικοσύστημα καινοτομίας είχε μείνει εμφανώς πίσω σε σχέση με τα περισσότερα άλλα οικοσυστήματα, ακόμη και γειτονικών χωρών όπως η Βουλγαρία. Από την άλλη, η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από ισχυρό ανθρώπινο κεφάλαιο και υψηλής ποιότητας έρευνα, που είναι βασικά συστατικά για την ανάπτυξη του οικοσυστήματος καινοτομίας. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την επιτυχημένη πρωτοβουλία του Equifund για την ανάπτυξη νέων επενδυτικών κεφαλαίων (VC funds), η οποία έδωσε ώθηση σε πάνω από 100 νεοφυείς εταιρείες τα προηγούμενα χρόνια, και άλλες δράσεις ανάπτυξης των φορέων στήριξης της επιχειρηματικότητας έχει οδηγήσει σήμερα σε επενδυτικό boom. Ήταν σίγουρο ότι αυτό θα συνέβαινε κάποια στιγμή, το θέμα ήταν το πότε και αυτό βλέπουμε να συμβαίνει τώρα. Σε σύγκριση με άλλες πιο ώριμες αγορές, η Ελλάδα εμφανίζεται σήμερα ως ένας ελκυστικός επενδυτικός προορισμός γιατί είναι ακόμη σε σχετικά πρώιμο στάδιο ανάπτυξης και αναμένεται να έχουμε σημαντική περαιτέρω πρόοδο τα επόμενα χρόνια.
– Πόσο εύκολη είναι η ζωή για τα funds στην Ελλάδα; Για να το πούμε διαφορετικά, πόσο εύκολο να είναι κανείς tech επενδυτής στην Ελλάδα; Το deal flow είναι ικανοποιητικό;
Το deal flow που βλέπουμε σήμερα είναι σημαντικά αναβαθμισμένο σε ποιότητα σε σχέση με το τι συναντούσαμε το 2018, όταν ξεκινήσαμε το Uni.Fund. Ωστόσο, δεν έχουμε φτάσει ακόμη στο επίπεδο όλο αυτό το οικοσύστημα να λειτουργεί ως μία καλοκουρδισμένη μηχανή, όπου ο κάθε φορέας έχει βρει το ρόλο του, συνεργάζεται αρμονικά με όλους τους άλλους και οι νεοφυείς επιχειρήσεις δημιουργούνται αβίαστα και προωθούνται συντονισμένα για να πετύχουν γρήγορη κλιμάκωση στη διεθνή αγορά. Η δουλειά ενός fund συνεχίζει να είναι πολύ απαιτητική γιατί η ομάδα του fund καλείται να καλύψει ό,τι κενό στήριξης και γνώσης υπάρχει. Όσο πιο οργανωμένο είναι ένα οικοσύστημα καινοτομίας και πιο πολύ συνεργάζονται οι φορείς μεταξύ τους τόσο πιο πολύ απλοποιείται η δουλειά όλων και δημιουργούνται συνέργειες που αποφέρουν μεγαλύτερο όφελος με λιγότερο κόπο και συνολικά μεγαλύτερο θετικό αποτύπωμα στην οικονομία και την κοινωνία.
– Από άποψη επενδύσεων πιστεύετε ότι το δικό μας οικοσύστημα υστερεί κάπου σε σχέση με τα αντίστοιχα του εξωτερικού;
Το αντίθετο. Πολλές από τις ελληνικές εταιρείες έχουν καταφέρει πάρα πολλά με μικρό κεφάλαιο, έχουν πετύχει να επιβιώσουν σε δύσκολες συνθήκες, έχουν χτίσει πολύ δυνατές ομάδες και αυτό τις καθιστά σήμερα ιδιαίτερα ελκυστικές από επενδυτική άποψη. Αυτό που χρειάζεται να αλλάξουμε στη χώρα και απαιτείται ακόμη δουλειά σε αυτή την κατεύθυνση είναι να κάνουμε τις ελληνικές εταιρείες ακόμη περισσότερο εξωστρεφείς και να τις βοηθήσουμε να ανεβάσουν την μπάρα των προσδοκιών τους.
– Πώς πιστεύετε ότι θα κινηθούν οι επενδύσεις την επόμενη πενταετία; Ποιοι τομείς θεωρείτε ότι θα πρωταγωνιστήσουν;
Μέσα στην επόμενη πενταετία θεωρούμε ότι θα πρωταγωνιστήσουν τομείς που και τώρα βρίσκονται σε ανάπτυξη αλλά το ενδιαφέρον για αυτούς θα ενισχυθεί ακόμη περισσότερο, όπως ο τομέας της ενέργειας και της κυκλικής οικονομίας, επιχειρηματικά μοντέλα που αξιοποιούν τα δεδομένα και την τεχνητή νοημοσύνη, ο χώρος του well-being και health-tech, τεχνολογίες block-chain και fintech, νανοτεχνολογία και έξυπνα υλικά, κ.λπ.
– Όσον αφορά τα δικά σας σχέδια για το μέλλον, σκοπεύετε να αυξήσετε τα επενδυτικά σας κεφάλαια ή να δημιουργήσετε κάποιο νέο fund; Σκέφτεστε να ανοίξετε το χαρτοφυλάκιο των επενδύσεών σας σε άλλου είδους εταιρείες ή σε διαφορετικούς τομείς;
Το Uni.Fund II είναι προ των πυλών και θα ακούσετε πολύ σύντομα νεότερα για αυτό. Με το Uni.Fund II θα κινηθούμε στην ίδια επενδυτική στρατηγική που έχουμε ακολουθήσει ως τώρα με τη διαφορά ότι θα εξετάσουμε και κάποιες εταιρείες που μπορεί να προέρχονται από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Γιώργος Καραντώνης – Metavallon VC
– Πείτε μας λίγα λόγια για το fund: Πότε και πώς οδηγηθήκατε στη δημιουργία του; Τι προϋπολογισμό διαχειρίζεστε; Σε τι είδους εταιρείες επενδύετε; Σε ποιο στάδιο βρίσκονται και ποιο είναι το επιχειρηματικό τους μοντέλο συνήθως και ποιους τομείς επιλέγετε;
To Metavallon I ξεκίνησε τη λειτουργία του στις αρχές του 2018 στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Equifund της ελληνικής κυβέρνησης σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Ταμείο. Τα κεφάλαια που καταφέραμε να εξασφαλίσουμε μέσω της διαγωνιστικής διαδικασίας συνδυάστηκαν με κεφάλαια σημαντικών ιδιωτών επενδυτών οδηγώντας στη δημιουργία ενός επενδυτικού κεφαλαίου ύψους 32 εκατ. ευρώ περίπου. Ξεκινήσαμε έτσι την επενδυτική μας δραστηριότητα στοχεύοντας σε καινοτόμες τεχνολογικές εταιρείες που βρίσκονταν σε αρχικό στάδιο λειτουργίας, συνήθως πριν ακόμα κάνουν τις πρώτες πωλήσεις ή μόλις άρχιζαν να τις κάνουν. Λόγω του σταδίου ωριμότητας και του μεγέθους της ελληνικής αγοράς δεν επιλέξαμε να έχουμε κάποια στόχευση αλλά να είμαστε ένα οριζόντιο fund. Κατανοούμε όμως καλύτερα και μπορούμε να υποστηρίξουμε αποτελεσματικότερα το B2B επιχειρηματικό μοντέλο και λιγότερο το B2C και τα marketplaces.
– Τι είναι αυτό που σας κάνει να πείτε το ναι σε μια επένδυση; Το προϊόν ή η ομάδα;
Στην αξιολόγηση των επενδυτικών στόχων παίζουν ρόλο η σοβαρότητα του προβλήματος που η κάθε ομάδα προσπαθεί να λύσει, το μέγεθος της σχετικής αγοράς, η ποιότητα της λύσης και της τεχνολογίας που χρησιμοποιεί και κάποιες ενδείξεις ενδιαφέροντος από την αγορά (product-market fit), συνήθως με τη μορφή πρώτων πελατών/πωλήσεων. Βλέπουμε επίσης εάν υπάρχει πνευματική ιδιοκτησία που μπορεί να κατοχυρωθεί. Πέρα από όλα αυτά, τον πραγματικά κρίσιμο ρόλο διαδραματίζει η ομάδα. Η σοβαρότητα, η πληρότητα, η φιλοδοξία και η αποφασιστικότητά της. Παρατηρούμε με προσοχή πόσο καλά προετοιμασμένοι έρχονται και με πόση συνέπεια και πληρότητα απαντούν στις ερωτήσεις μας.
Με βάση αυτά τα κριτήρια ξεχωρίσαμε από τις περίπου 3.000 ιδέες που έφτασαν στα χέρια μας 29 εταιρείες στις οποίες επενδύσαμε με ένα μέσο ύψος αρχικής επένδυσης στις 400 χιλ. ευρώ και εύρος αρχικής επένδυσης από 200 έως 800 χιλ. ευρώ. Παραδείγματα εταιρειών στις οποίες επενδύσαμε είναι οι Think Silicon, Useberry, Perceptual Robotics, Purposeful, Bioemtech, Better Origin, Ferryhopper, Wikifarrmer, Prosperty, Cogitat, Seervision, Krotos και άλλες.
– Πώς κρίνετε το επενδυτικό boom που παρατηρείται στο ελληνικό Startup οικοσύστημα καινοτομίας; Πού πιστεύετε ότι οφείλεται;
Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε όντως να πραγματοποιείται μια σημαντική πρόοδος στο ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας τόσο σε επίπεδο αριθμού εταιρειών όσο και δραστηριότητάς τους με βάση τις πωλήσεις που πραγματοποιούν, το προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης που απασχολούν και τα επενδυτικά κεφάλαια τα οποία έχουν συγκεντρώσει. Έχουμε και τις πρώτες εταιρείες που έφτασαν το ψυχολογικό ορόσημο του Unicorn και έχουμε κάθε λόγο να αισιοδοξούμε ότι η σχετική παρέα θα μεγαλώσει.
Οι λόγοι που πιστεύω ότι έχουν συντελέσει σε αυτή την εξέλιξη σχετίζονται αρχικά με τη διαθεσιμότητα σημαντικού ύψους κεφαλαίων για τη δημιουργία funds που είναι έτοιμα να αναλάβουν και να διαχειριστούν τεχνολογικό ρίσκο. Επίσης σημαντικό ρόλο παίζει η ανάληψη της διαχείρισης αυτών των funds από επαγγελματίες που προέρχονται από το χώρο της τεχνολογίας και που την αγαπούν με πάθος. Πιστεύω επίσης ότι μία σειρά από παρεμβάσεις της κυβέρνησης έχουν ευεργετική επιρροή.
Από τη δική μας πλευρά έχουμε διαπιστώσει την πρόοδο αυτή μέσω της συνεργασίας με περισσότερα από 33 funds και περίπου 70 angel investors οι οποίοι έχουν συν-επενδύσει στις εταιρείες μας. Αρκετά από τα funds αυτά προέρχονται από τα ανεπτυγμένα οικοσυστήματα της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης αλλά και της Αμερικής, πιστοποιώντας έτσι την επιστροφή της Ελλάδας στο διεθνή επενδυτικό χάρτη. Έχουμε επίσης πραγματοποιήσει μια επιτυχημένη έξοδο πουλώντας τη συμμετοχή μας στην Think Silicon στην εισηγμένη στο NASDAQ Applied Materials, ενώ αυτή την περίοδο εργαζόμαστε σε δύο ακόμα exits που ελπίζουμε να μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε και να ανακοινώσουμε το επόμενο διάστημα.
– Πόσο εύκολη είναι η ζωή για τα funds στην Ελλάδα; Για να το πούμε διαφορετικά, πόσο εύκολο να είναι κανείς tech επενδυτής στην Ελλάδα; Το deal flow είναι ικανοποιητικό;
Οι fund managers ασκούν ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό επάγγελμα που απαιτεί τη διαχείριση σειράς προκλήσεων ανάλογα με την ωριμότητα και τα χαρακτηριστικά της κάθε αγοράς. Πρέπει να κινούνται με αποφασιστικότητα στην αναζήτηση επενδυτικών ευκαιριών, ώστε να προλάβουν τις ευκαιρίες σε πρώιμο στάδιο και να πραγματοποιούν με αποτελεσματικότητα και ταχύτητα τη σχετική αξιολόγηση και τις διαπραγματεύσεις, προσπαθώντας όμως ταυτόχρονα να υπηρετήσουν με τον καλύτερο τρόπο τα συμφέροντα των επενδυτών τους, πετυχαίνοντας τους καλύτερους δυνατούς όρους.
Ό,τι σωστό ή λάθος κάνουν καταγράφεται στο track record τους και αποτελεί το κριτήριο για το εάν θα μπορέσουν να σηκώσουν το επόμενο fund τους και να παραμείνουν ενεργοί επαγγελματίες.
Για την ελληνική αγορά από την αρχή υπήρχε η αγωνία για το βάθος και την ποιότητα του deal flow και καθώς το οικοσύστημα ωριμάζει και οι απαιτήσεις αυξάνονται η αγωνία παραμένει ζωντανή. Για τη διαχείριση του προβλήματος οι fund managers χρησιμοποιούν την ευελιξία που τους παρέχουν οι όροι των συμβάσεων διαχείρισης των fund τους, αναζητώντας επιχειρηματικές πρωτοβουλίες Ελλήνων της διασποράς που πολλές φορές συμμετέχουν σε μεικτές ομάδες με επιχειρηματίες από διάφορα μέρη του κόσμου.
– Από άποψη επενδύσεων πιστεύετε ότι το δικό μας οικοσύστημα υστερεί κάπου σε σχέση με τα αντίστοιχα του εξωτερικού;
Τα βασικά συστατικά υπάρχουν. Καλοί επιστήμονες και μηχανικοί. Επιχειρηματικό πνεύμα και φιλοδοξία και επάρκεια επενδυτικών κεφαλαίων, τα τελευταία τουλάχιστον χρόνια. Επίσης σημαντικό ρόλο παίζουν οι πρώτες επιτυχίες (exits) του οικοσυστήματος, που δημιούργησαν μια «1η γενιά» founders οι οποίοι συνεχίζουν να προσθέτουν αξία στο οικοσύστημα ως founders καινούργιων Startups, angel investors, και σύμβουλοι που καθοδηγούν τους νεότερους συναδέλφους τους και τους βοηθούν να αποφύγουν λάθη και να ανεβάσουν το επίπεδο της φιλοδοξίας τους.
Το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας αποτελεί βέβαια μέρος της ελληνικής επιχειρηματικής αγοράς και έχει πολλά από τα χαρακτηριστικά και τις δυσκολίες της. Υπάρχει το περιορισμένο μέγεθος και οι πολλές ιδιαιτερότητες στον τρόπο λειτουργίας της. Επίσης, ένα νομικό πλαίσιο με δυσκολίες και αβεβαιότητες και ένα δαιδαλώδες οικονομικό και φορολογικό περιβάλλον.
Παρ’ όλα αυτά, είπαμε και στην αρχή ότι υπάρχει σαφής και σταθερή πρόοδος. Οι εταιρείες για να αντιμετωπίσουν τα παραπάνω διατηρούν συνήθως την ανάπτυξη της τεχνολογίας στην Ελλάδα και μεταφέρουν το κέντρο επιχειρηματικής ανάπτυξης σε μια από τις μαζικές αγορές.
– Πώς πιστεύετε ότι θα κινηθούν οι επενδύσεις την επόμενη πενταετία; Ποιοι τομείς θεωρείτε ότι θα πρωταγωνιστήσουν;
Δεν θα μπορούσα παρά να είμαι αισιόδοξος. Νομίζω ότι βαδίζουμε στη σωστή κατεύθυνση και είμαστε έτοιμοι να εκμεταλλευτούμε τις ευκαιρίες που θα δημιουργηθούν από τις δραστικές αλλαγές στο τρόπο λειτουργίας και τους όρους ανταγωνισμού που οι σύγχρονες τεχνολογίες φέρνουν στους περισσότερους τομείς οικονομικής δραστηριότητας. Η παρακολούθηση και το σωστό διάβασμα των εξελίξεων νομίζω ότι θα κρίνουν τους επιτυχημένους managers το επόμενο διάστημα, καθώς τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη που πριν λίγο καιρό αποτελούσαν από μόνες τους καινοτομία, σήμερα διαχέονται και αποτελούν δομικό συστατικό των περισσότερων επιχειρηματικών σχεδίων.
Βέβαια, δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε το γεγονός ότι αυτή την περίοδο υπάρχει μια σημαντικότατη αλλαγή στο ιδιαίτερα αισιόδοξο επενδυτικό κλίμα που ζήσαμε τα προηγούμενα χρόνια με τη δημιουργία τεράστιων funds που δεν δίσταζαν να επενδύουν σε ιλιγγιώδεις αποτιμήσεις. Αυτή τη στιγμή βλέπουμε δυσκολίες τόσο στο κλείσιμο μεγάλων γύρων χρηματοδότησης όσο και σε εξαγορές, καθώς οι εταιρείες δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στον οργανική κερδοφορία και μικρότερη στην επιθετική ανάπτυξη. Εάν το κλίμα δεν αλλάξει και σταδιακά εξαντληθούν τα διαθέσιμα των υφιστάμενων funds, θα έχουμε σίγουρα να αντιμετωπίσουμε τεράστιες προκλήσεις.
Σε αυτό το περιβάλλον θεωρώ ότι οι εταιρείες μας είναι αρκετά καλά προετοιμασμένες, καθώς πάντα υπήρξαμε πιο συντηρητικοί στις αποτιμήσεις που δεχόμασταν και δίναμε έμφαση στην οργανική κερδοφορία. Νομίζω συνεπώς ότι θα υπάρξουν ευκαιρίες και κάποιες από τις εταιρείες μας θα τις εκμεταλλευτούν.
– Όσον αφορά τα δικά σας σχέδια για το μέλλον, σκοπεύετε να αυξήσετε τα επενδυτικά σας κεφάλαια ή να δημιουργήσετε κάποιο νέο fund; Σκέφτεστε να ανοίξετε το χαρτοφυλάκιο των επενδύσεών σας σε άλλου είδους εταιρείες ή σε διαφορετικούς τομείς;
Φτάνοντας προς το τέλος της συζήτησης και για να χαλαρώσουμε λίγο το ύφος, να πω ότι το μέλλον είναι ήδη εδώ: τον περασμένο μήνα πραγματοποιήσαμε το πρώτο closing του Metavallon II fund, τα κεφάλαια του οποίου σχεδιάζουμε να φτάσουν σταδιακά τα 40 εκατ. ευρώ. Βασικός μας επενδυτής είναι η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων, οι πόροι της οποίας συμπληρώνονται και πάλι από ιδιώτες επενδυτές. Συνεχίζουμε πάνω στην ίδια επενδυτική πολιτική, δίνοντας μικρότερη έμφαση σε εταιρείες που βρίσκονται πριν την πρώτη πώληση του προϊόντος ή της υπηρεσίας τους και κάνοντας λίγο μεγαλύτερες αρχικές επενδύσεις μεταξύ 0,7 και 1 εκατ. ευρώ. Ψάχνουμε να βρούμε τη νέα γενιά ικανών και φιλόδοξων επιχειρηματιών που θα είναι σε θέση να εκμεταλλευτούν την εμπειρία μας και το διευρυμένο δίκτυό μας ώστε να χτίσουμε μαζί τα νέα success stories του ελληνικού οικοσυστήματος καινοτομίας.
Δημήτρης Καλαβρός-Γουσίου – Velocity.Partners
– Πείτε μας λίγα λόγια για το fund: Πότε και πώς οδηγηθήκατε στη δημιουργία του; Τι προϋπολογισμό διαχειρίζεστε; Σε τι είδους εταιρείες επενδύετε; Σε ποιο στάδιο βρίσκονται και ποιο είναι το επιχειρηματικό τους μοντέλο συνήθως και ποιους τομείς επιλέγετε;
Το Velocity Partners δημιουργήθηκε τον Απρίλιο του 2018 ως μέρος της οικογένειας του Equifund, και έχει υπό διαχείριση 24 εκατ. ευρώ. Δημιουργήθηκε βασιζόμενο στην τοποθέτηση του Found.ation στο χώρο των Accelerators και υποστηρίχθηκε από μια ομάδα έμπειρων επιχειρηματιών. Η στόχευσή μας ήταν τα αρχικά στάδια επένδυσης, οι χώροι του preseed & seed. Κοιτάζαμε οριζόντια το χώρο της τεχνολογίας, ως generalist fund. Το χαρτοφυλάκιό μας τελικώς είναι συγκεντρωμένο σε 3 βασικούς τομείς: mobility, health tech & wellbeing και B2B software.
– Τι είναι αυτό που σας κάνει να πείτε το ναι σε μια επένδυση; Το προϊόν ή η ομάδα;
Στο αρχικό επίπεδο που βρισκόμαστε, η πραγματικότητα είναι πως το βασικό κριτήριο επιλογής για εμάς αποτελούσε και αποτελεί η ομάδα. Ενώ λοιπόν είναι ζητούμενο να υπάρχει προϊόν, τις περισσότερες φορές χωρίς να έχει δοκιμαστεί στην αγορά, η ωριμότητα, η εντιμότητα και η συμπληρωματικότητα της ομάδας έχουν αποτελέσει τους βασικούς λόγους για μια θετική ή όχι επενδυτική απόφαση.
– Πώς κρίνετε το επενδυτικό boom που παρατηρείται στο ελληνικό Startup οικοσύστημα καινοτομίας; Πού πιστεύετε ότι οφείλεται;
Τα συσσωρευμένα θετικά νέα των τελευταίων μηνών πιστοποιούν την καλή δουλειά και τις βάσεις που έχουν μπει την περίοδο 2017-2020, όταν και τα περισσότερα funds του Equifund δόμησαν τα χαρτοφυλάκιά τους. Αποτελεί δεδομένα και μια ψήφο εμπιστοσύνης στη χώρα και το ανθρώπινο δυναμικό της. Παράλληλα, οφείλεται σε μια ευρύτερη τάση και φάση στην οποία έχουν εισέλθει ξένα επενδυτικά σχήματα από όλο τον κόσμο τα τελευταία χρόνια, η οποία ακολουθεί το δόγμα «οι επόμενες μεγάλες επιτυχίες δεν θα προκύψουν μόνο από τη Silicon Valley». Βλέπουμε πλέον στην Ευρώπη να υπάρχουν εταιρείες σε αποτίμηση άνω του ενός δισ. ευρώ (Unicorns) από αναπτυσσόμενες τεχνολογικά γεωγραφίες και οικοσυστήματα όπως η Βουλγαρία (payhawk), η Ρουμανία (UIPath), αλλά και η Ελλάδα (VivaWallet).
– Πόσο εύκολη είναι η ζωή για τα funds στην Ελλάδα; Για να το πούμε διαφορετικά, πόσο εύκολο να είναι κανείς tech επενδυτής στην Ελλάδα; Το deal flow είναι ικανοποιητικό;
Υπήρξε εξαιρετικά έντονη κινητικότητα νέων προτάσεων τους πρώτους 18 μήνες λειτουργίας μας, θα σας έλεγα πως από τα περίπου 2.500 επενδυτικά πλάνα που εξετάσαμε κατά τη σχεδόν 5ετή επενδυτική μας περίοδο, το 40%, περί τα 900-1.000, ήρθαν το πρώτο αυτό χρονικό διάστημα. Θα έλεγα πως μετά την πανδημία, η ποσότητα μειώθηκε αρκετά, αλλά έχει αυξηθεί η ποιότητα των επενδυτικών πλάνων που εξετάζουμε. Είναι φυσιολογικό, εισέρχεται πλέον ο παράγοντας της εμπειρίας στις ομάδες, τους επιχειρηματίες αλλά και στους επενδυτές. Θα σας έλεγα πως τα επόμενα χρόνια, σχεδόν νομοτελειακά, θα δούμε πολύ ποιοτικότερες ομάδες και προϊόντα. Δεν μπορώ να σας πω ότι είμαι το ίδιο αισιόδοξος ωστόσο για τον αυξητική διάθεση των νέων προτάσεων.
– Από άποψη επενδύσεων πιστεύετε ότι το δικό μας οικοσύστημα υστερεί κάπου σε σχέση με τα αντίστοιχα του εξωτερικού;
Θα έλεγα πως υστερούμε στην εξωστρέφεια και τη δικτύωση. Έχουμε βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά υστερούμε σε σχέση με αντίστοιχης φάσης και ωριμότητας οικοσυστήματα όπως η Πορτογαλία ή ακόμα και η Βουλγαρία θα σας έλεγα. Θα σας αναφέρω χαρακτηριστικά τη πολύ θετική επενδυτική δραστηριότητα που παρουσιάζουν βουλγάρικα funds σε ελληνικών συμφερόντων εταιρείες. Δεν μπορούμε να πούμε κάτι αντίστοιχο εμείς, τουλάχιστον, ακόμα.
– Πώς πιστεύετε ότι θα κινηθούν οι επενδύσεις την επόμενη πενταετία; Ποιοι τομείς θεωρείτε ότι θα πρωταγωνιστήσουν;
Διεθνώς, η τεχνητή νοημοσύνη μας απασχολεί και θα μας απασχολήσει πολύ. Πιστεύω πως ακόμα βρισκόμαστε σε ένα πρωτόλειο στάδιο κατά το οποίο δομείται ακόμα ο χώρος, από πλευράς βασικών τεχνολογικών υποδομών. Θα περιμένουμε ακόμα μέχρι να δούμε μαζικά πρακτικά εργαλεία τα οποία θα εκμεταλλεύονται τα generative AI και τις υπόλοιπες συγγενείς τεχνολογίες. Θα σας πω επίσης πως περιμένω να δω και περισσότερα προϊόντα και υπηρεσίες που θα στοχεύουν το GenZers στο χώρο της οικονομικής συμπερίληψης, του μέλλοντος της εργασίας και της εκπαίδευσης. Πρόκειται, άλλωστε, μαζί με τους Millenials, για τα βασικά καταναλωτικά κοινά του 2030.
– Όσον αφορά τα δικά σας σχέδια για το μέλλον, σκοπεύετε να αυξήσετε τα επενδυτικά σας κεφάλαια ή να δημιουργήσετε κάποιο νέο fund; Σκέφτεστε να ανοίξετε το χαρτοφυλάκιο των επενδύσεών σας σε άλλου είδους εταιρείες ή σε διαφορετικούς τομείς;
Η επόμενη ημέρα για εμάς περιλαμβάνει τη βέλτιστη διαχείριση του υπάρχοντος χαρτοφυλακίου μας, με στόχο τη δημιουργία υπεραξιών για τους επενδυτές μας. Παράλληλα με αυτό, μεταφράζουμε τις χρήσιμες εμπειρίες που αποκομίσαμε από τη μέχρι τώρα πορεία μας σε νέες δημιουργικές στρατηγικές που πιστεύουμε ότι θα προσφέρουν ακόμα καλύτερη τοποθέτηση και αποδόσεις για τα μελλοντικά μας funds.
Venture Friends
– Πείτε μας λίγα λόγια για το Fund: Πότε και πώς οδηγηθήκατε στη δημιουργία του; Τι είδους προϋπολογισμό διαχειρίζεστε; Σε τι είδους εταιρείες επενδύετε (Σε ποιο στάδιο βρίσκονται και ποιο είναι το επιχειρηματικό τους μοντέλο) συνήθως και ποιους τομείς επιλέγετε;
Απόστολος
Ξεκινήσαμε με το Γιώργο να συζητάμε για το VentureFriends με επενδυτές μετά από το exit που είχα ως cofounder στην e-food.gr το καλοκαίρι του 2015. Είχαμε το πρώτο μας κλείσιμο στις αρχές του 2016 και τότε ξεκινήσαμε να κάνουμε επενδύσεις. Εκείνη την περίοδο υπήρχε ένα κενό στο ελληνικό οικοσύστημα διότι δεν υπήρχαν ενεργά Venture Capital funds οπότε βλέποντας την ανάγκη από τα startups και πιστεύοντας στην επενδυτική ευκαιρία σηκώσαμε το πρώτο fund εξ ολοκλήρου από ιδιώτες επενδυτές. Το πρώτο μας fund έφτασε στο τελικό του κλείσιμο να έχει μέγεθός 20εκ ενώ το 2018 σηκώσαμε το δεύτερο με μέγεθος 50εκ και το 2021 το τρίτο με μέγεθός 100εκ. Συνολικά έχουν επενδύσει σε εμάς περισσότεροι από 120 διαφορετικοί επενδυτές. Είμαστε πολύ χαρούμενοι διότι επενδυτές μας είναι πολλοί ιδρυτές, σοβαρά family offices με εμπειρία στο χώρο αλλά και διεθνείς επενδυτές όπως το EIF, η Mubadala και η Ελληνική αναπτυξιακή τράπεζα επενδύσεων. Σταδιακά γίναμε ένα διεθνές fund που επενδύει πέρα από την Ελλάδα σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή ενώ και η εννεαμελής μας ομάδα μας είναι διεθνής αφού έχουμε συνεργάτες σε Λονδίνο, Βαρσοβία και πλέον και Βαρκελώνη. Συνεχίζουμε να επενδύουμε σε αρχικό στάδιο (seed stage) σε software startups στους τομείς: fintech, Marketplaces και γενικά Β2Β Saas.
– Τι είναι αυτό που σας κάνει να πείτε το ναι σε μια επένδυση, το προϊόν ή η ομάδα;
Γιώργος
Συνολικά η απόφαση για να προχωρήσουμε σε μία επένδυση δεν μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά σε έναν παράγοντα. Σαν ομάδα κάνουμε μια συνολική εκτίμηση του κάθε case συνεκτιμώντας στοιχεία που έχουν να κάνουν με: α) Μέγεθος αγοράς, β) Ανταγωνισμός, γ) Ομάδα κλπ. Στο website μας έχουμε ένα blogpost σχετικά με το πως προσεγγίζουμε κάθε επενδυτική ευκαιρία. Εάν έπρεπε οπωσδήποτε να απαντήσουμε στο δίλημμα προϊόν ή ομάδα, τότε η απάντηση θα ήταν ξεκάθαρα ομάδα. Μία φανταστική ιδέα με μέτρια ομάδα δεν θα φτάσει πολύ μακριά. Αντίθετα μια καταπληκτική ομάδα ακόμα και με ένα αρχικώς μέτριο προϊόν, τελικά θα καταφέρει να πετύχει σημαντικά αποτελέσματα, κάτι το οποίο έχουμε δει με ομάδες μας να συμβαίνει.
– Πώς κρίνετε το επενδυτικό boom που παρατηρείτε στο ελληνικό Startup οικοσύστημα καινοτομίας; Πού πιστεύετε ότι οφείλεται;
Απόστολος
Η άνθιση του οικοσυστήματος οφείλεται στο ότι πλέον υπάρχει κρίσιμη μάζα σε όλα τα απαραίτητα συστατικά. Υπάρχουν κεφάλαια, επιτυχημένοι founders με exits ή που έχουν δημιουργήσει μεγάλες εταιρείες, και τέλος περισσότερο ταλέντο. Υπάρχουν άτομα δηλαδή που έχουν «φοιτήσει» σε σοβαρές εταιρείες Ελλάδα η εξωτερικό και στα επόμενα βήματα τους μεταφέρουν την εμπειρία τους ως ιδρυτές ή εργαζόμενοι στη νέα γενιά υποσχόμενων startups. Το μέλλον μόνο θετικό μπορεί να είναι για την Ελλάδα καθώς επωάζονται και νέες δυνατές εταιρείες τεχνολογίας που θα δώσουν περαιτέρω ώθηση στο οικοσύστημα.
– Πόσο εύκολη είναι η ζωή για τα Funds στην Ελλάδα; Για να το πούμε διαφορετικά πόσο εύκολο είναι να είναι κανείς tech επενδυτής στην Ελλάδα; Το deal flow είναι ικανοποιητικό;
Γιώργος
Σαν VentureFriends δεν αντιλαμβανόμαστε τον ρόλο μας σαν «tech επενδυτές στην Ελλάδα». Πιο πολύ ταυτιζόμαστε με την περιγραφή “tech επενδυτές από την Ελλάδα” το οποίο σημαίνει ότι συγκρίνουμε τους εαυτούς μας και προσπαθούμε να είμαστε ανταγωνιστικοί σε Ευρωπαϊκό/διεθνές επίπεδο. Η προσέγγιση μας αυτή πηγάζει από το γεγονός ότι είτε επενδύουμε σε Ελληνική startup είτε σε μη-Ελληνική startup ο ρόλος μας είναι το ίδιο δύσκολος. Θέλουμε να είμαστε ένας καλός business partner για τους ιδρυτές, να τους ανοίγουμε πόρτες σε επενδυτές του εξωτερικού αλλά και σε πιθανούς πελάτες, να τους βοηθάμε με recruiting και βεβαίως να προσφέρουμε μια αμερόληπτη άποψη για τη στρατηγική και τις επιδόσεις της εταιρείας. To Ελληνικό deal flow είναι ικανοποιητικό, η εμπειρία από διεθνή οικοσυστήματα έχει δείξει ότι μεγάλες αλλαγές και πρόοδο όσον αφορά τον αριθμό και την ποιότητα των startups, βλέπουμε μετά από 1-2 μεγάλα exits με μια σχετική χρονική καθυστέρηση. Οπότε κάθε μεγάλο exit που ανακοινώνεται η που θα ανακοινωθεί βοηθάει περαιτέρω στη βελτίωση του deal flow για εμάς.
– Από άποψη επενδύσεων, πιστεύετε ότι το δικό μας οικοσύστημα υστερεί κάπου σε σχέση με τα αντίστοιχα του εξωτερικού;
Απόστολος
Σε σχέση με τα πιο ανεπτυγμένα οικοσυστήματα της Δυτικής, Βόρειας Ευρώπης αλλά και της Ισπανίας υστερούμε σε απόλυτους αριθμούς. Έχουμε λιγότερους παγκόσμια φιλόδοξους ιδρυτές εταιρειών και λιγότερες scale ups (εταιρείες που ξεκίνησαν ως startups και μεγάλωσαν σημαντικά). Οπότε έχουμε και μικρότερο αριθμό ατόμων που εκτέθηκαν σε σοβαρά και ανταγωνιστικά περιβάλλοντα εταιρειών και θα μπορούσαν να μεταλαμπαδεύσουν αυτή τη γνώση ως ιδρυτές η αρχικοί εργαζόμενοι σε νέα υποσχόμενα startups. Εμείς βλέπουμε ως κομμάτι του ρόλο μας να μεταφέρουμε best practices και να δικτυώνουμε σοβαρούς διεθνείς ιδρυτές που έχουμε υποστηρίξει με τους αντίστοιχους Έλληνες για να βελτιώσουμε αυτή την υστέρηση.
– Πώς πιστεύετε ότι θα κινηθούν οι επενδύσεις την επόμενη πενταετία; Ποιοι τομείς πιστεύετε ότι θα πρωταγωνιστήσουν;
Γιώργος
Στο Ελληνικό οικοσύστημα υπάρχουν ήδη ένας ικανός αριθμός ώριμων εταιριών (κάποιες από αυτές και στο δικό μας portfolio) οι οποίες δεδομένων των κατάλληλων συνθηκών στις διεθνής αγορές θα δημιουργήσουν σημαντικές υπεραξίες τόσο για τους επενδυτές όσο και για τους ιδρυτές αλλά και τις ομάδες τους. Τέτοια γεγονότα όπως αναφέραμε προηγουμένως νομοτελειακά θα αποτελέσουν το έναυσμα για να εξελιχθεί και να μεγαλώσει περαιτέρω το Ελληνικό οικοσύστημα δημιουργώντας ακόμα περισσότερες επιτυχίες όντας ήδη σε έναν ενάρετο κύκλο για το οικοσύστημα. Όσον αφορά τους τομείς που θα πρωταγωνιστήσουν, σίγουρα το AI είναι ένας ιδιαίτερα ενδιαφέρον τομέας αλλά θέλει τρομερά μεγάλη προσοχή γιατί όλες οι εταιρείες που δουλεύουν σε AI προϊόντα/υπηρεσίες δεν έχουν απαραίτητα κάποιο defensibility σε σχέση με άλλες εταιρίες που μπορεί να έχουν πρόσβαση στα ίδια ή ακόμα και καλύτερα AI μοντέλα. Προσωπικά, δεν έχουμε δει το disruption που περιμέναμε να δούμε στο Insuretech οπότε είναι ένας τομέας που θεωρούμε ότι έχει ακόμα περιθώριο για νέες εταιρείες και τέλος B2C υπηρεσίες / προϊόντα που απευθύνονται στη λεγόμενη generation Z η οποία έχει διαφορετικές καταναλωτικές συνήθειες σε σχέση με προηγούμενες γενιές ειδικά όσον αφορά το πως αντιλαμβάνεται τις έννοιες της ιδιοκτησίας/χρήσης ενός αγαθού.
– Όσον αφορά τα δικά σας σχέδια για το μέλλον. Σκοπεύετε να αυξήσετε τα επενδυτικά σας κεφάλαια ή να δημιουργήσετε κάποιο νέο Fund; Σκοπεύετε να ανοίξετε το χαρτοφυλάκιο των επενδύσεων τους σε άλλου είδους εταιρείες ή σε διαφορετικούς τομείς;
Απόστολος
Θα κάνουμε άλλες 5-6 επενδύσεις με το τρίτο μας fund και όταν γίνει αυτό, το 2024 θα σηκώσουμε το VentureFriends 4. Θα είναι ένα fund περίπου στο ίδιο μέγεθος καθώς θα συνεχίσουμε να επενδύουμε σε seed stage οπότε δε χρειαζόμαστε περισσότερα κεφάλαια. Η στρατηγική μας θα παραμείνει η ίδια και θα επενδύουμε σε Ελλάδα, Ευρώπη και Μέση Ανατολή σε εταιρείες σε seed stage στους ίδιους τομείς που έχουμε αποκτήσει τεχνογνωσία αλλά και δίκτυο ιδρυτών και επενδυτών.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο Startupper MAG #38
