Η δύναμη της γυναικείας επιχειρηματικότητας «μεταμορφώνει» την Ελλάδα

Πριν από έναν αιώνα η παρουσία γυναικών στις επιχειρήσεις ήταν τόσο σπάνια όσο και τα ροζ διαμάντια εκείνη την εποχή ή στις ημέρες μας το… Καλιφόρνιο. Πριν από μερικές δεκαετίες οι αναλυτές έλεγαν πως τα επιτυχημένα παραδείγματα στο χώρο των επιχειρήσεων ήταν η «εξαίρεση του κανόνα», αλλά η αλήθεια (όπως απέδειξε στη συνέχεια η ιστορία) ήταν πως βρίσκονταν πίσω από δεκάδες «success stories» σε όλο τον κόσμο. Όμως, τα τελευταία χρόνια οι γυναίκες εισέρχονται επίσημα και δυναμικά στο προσκήνιο της επιχειρηματικότητας, με «εφαλτήριο» την τεχνολογία και την καινοτομία, αναδεικνύοντας ορισμένα από τα σπανιότερα χαρακτηριστικά των κορυφαίων επιχειρηματιών όπως η αντισυμβατική σκέψη, η πρωτοποριακή αντίληψη, η δημιουργικότητα και φυσικά η ευφυΐα. Άλλωστε, στο βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες ο άνθρωπος με τον υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης στην παγκόσμια ιστορία (με 228) είναι γυναίκα: η Αμερικανίδα Μέριλιν Βος Σαβάντ. Με τα κριτήρια του διεθνούς οργανισμού υψηλού IQ Mensa είναι κατά πολύ εξυπνότερη από τους διασημότερους άνδρες των επιστημών, των γραμμάτων και των επιχειρήσεων όπως ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο Στίβεν Χόκινγκ, ο Τόμας Έντισον, ο Νίκολα Τέσλα, ο Αλαν Τούρινγκ ή ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, αφού η μέτρηση του δείκτη νοημοσύνης της ξεπερνάει κάθε προηγού-
μενο ρεκόρ. Μια σύγχρονη «Μαρία Κιουρί».

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία διεθνών μελετών στην Ευρώπη, την Ασία και την Αμερική, την τελευταία δεκαετία χιλιάδες founders που δημιούργησαν επιτυχημένες startups με διεθνή αναγνώριση και επιχειρήσεις που εξελίχθηκαν σε κολοσσούς με αξία εκατοντάδων εκατομμυρίων μέχρι και… δισεκατομμυρίων, είναι γυναίκες. Μια νέα γενιά γυναικών με υψηλού επιπέδου εκπαίδευση, σημαντική επαγγελματική εμπειρία και κυρίως με αυτοπεποίθηση, τεχνογνωσία, δημιουργικότητα, ηγετικές ικανότητες και όραμα.

Πολλές από τις πιο γνωστές επιχειρηματικές ιστορίες τόσο παγκοσμίως όσο και στη χώρα μας, οι οποίες ανατρέπουν την κοινή αντίληψη του παραδοσιακού «entrepreneur» (άνδρας, λευκός, έξυπνος, τελειομανής και επιτυχημένος), φέρουν τη… σφραγίδα μιας γυναίκας. Ακόμα πιο έντονη είναι η συμμετοχή γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις πολυεθνικών και ομίλων, στα διοικητικά συμβούλια εταιρειών ακόμα και στη θέση του διευθύνοντος συμβούλου (CEO).

 Από τις εξαιρέσεις στις… διεθνείς διακρίσεις

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες επιχειρηματίες ανέκαθεν υπήρχαν και συνεχίζουν να απασχολούν ακόμα κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς. Ιστορικά οι γυναίκες άρχισαν να κάνουν μια πιο δυναμική είσοδο τη δεκαετία του ‘90 πρώτα στις ΗΠΑ και αργότερα στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, όπου η νοοτροπία συντηρούσε την άποψη ότι η επιχειρηματικότητα είναι ένας σχεδόν ανδροκρατούμενος «τομέας». Αυτή η απαρχαιωμένη αλλά κυρίαρχη νοοτροπία κρατούσε μακριά τις γυναίκες από τις υψηλόβαθμες διοικητικές θέσεις για δεκαετίες και ακόμα περισσότερο δημιουργούσε ανυπέρβλητα εμπόδια για την είσοδό τους στον χώρο των επιχειρήσεων ως ιδρύτριες ή μετόχους τόσο startups όσο και παραδοσιακών επιχειρήσεων, με ελάχιστες εξαιρέσεις ως και τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας.
Όμως κι αυτές οι εξαιρέσεις βασίζονταν στις λεγόμενες «οικογενειακές επιχειρήσεις», όπου οι γυναίκες είχαν αυξημένη συμμετοχή εξαιτίας της συγγενικής σχέσης με τον ιδρυτή ή την ιδρυτική ομάδα των βασικών μετόχων.
Διαχρονικά σε εγχώριο επίπεδο μπορεί κανείς να σκεφτεί την άλλοτε κραταιά επιχείρηση στον τομέα του ενδύματος «Raxevsky», η οποία ιδρύθηκε από την Ελένη Ραξέβσκυ το 1976 και επεκτάθηκε στη συνέχεια στο εξωτερικό, αναπτύσσοντας πολλά καταστήματα και γράφοντας τη δική της ιστορία στον τομέα της ένδυσης.

Από την άλλη, στην Αμερική η Όπρα έχτισε τη δική της «μιντιακή αυτοκρατορία» από το 1986, με έμφαση στην τηλεοπτική, ραδιοφωνική και έντυπη παραγωγή και τζίρο πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.
Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της γυναικείας επιχειρηματικότητας τα τελευταία χρόνια διαδραμάτισε και η «επανάσταση» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Δεν είναι λίγες οι γυναίκες οι οποίες κατάφεραν
να αξιοποιήσουν αποτελεσματικά πλατφόρμες όπως το Facebook, το Instagram ή το Youtube, προκειμένου να καταφέρουν να «χτίσουν» το κοινό τους, πράγμα το οποίο στη συνέχεια τις βοήθησε να «ανοιχτούν» στον επιχειρηματικό κόσμο.

Τρανό παράδειγμα στην περίπτωση αυτή δεν είναι άλλο από την περίπτωση της οικογένειας Καρντάσιαν-Τζένερ (Kardashian-Jenner), οι γυναίκες της οποίας κατάφεραν να χτίσουν μία ολόκληρη «αυτοκρατορία» μέσα από την προβολή τους στα social media.

Η ανάδειξη των επιτυχημένων γυναικών

Στη λίστα των γυναικών που γνωρίζουν την επιτυχία, την καταξίωση και την αναγνώριση (σε ορισμένες περιπτώσεις ξεκινώντας από το… μηδέν) συμπεριλαμβάνονται ονόματα όπως η Όπρα Γουίνφρεϊ, η Μπέθενι Φράνκελ και η ελληνικής καταγωγής Αριάννα Χάφινγκτον-Στασινοπούλου στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Λιλιάν Μπετανκούρ (L’ Oreal) ή η Μαρία Σκλαβενίτου, η Ιωάννα Παπαδοπούλου και η Μελίνα Τραυλού στην Ελλάδα, οι οποίες χάραξαν –η καθεμία στον κλάδο της– μια επιτυχημένη πορεία και αποτελούν ιδανικά παραδείγματα για αυτό που λέμε «γυναίκες με όραμα».
Ακόμα και στο ελληνικό οικοσύστημα των startups, πίσω από ορισμένες από τις σημαντικότερες ιστορίες επιτυχίας (γνωστές πλέον και ως «success stories») βρίσκεται η καθοριστική συνδρομή μιας δυναμικής γυναίκας, όπως για παράδειγμα η συνιδρύτρια της Instashop, Ιωάννα Αγγελιδάκη, που έγινε πρωτοσέλιδο διεθνώς τον Αύγουστο το 2020 εξαιτίας της εξαγοράς της εταιρείας από τη γερμανική Delivery Hero έναντι του ποσού των 360 εκατ. δολαρίων.
Ουσιαστικά, στο ζήτημα της γυναικείας επιχειρηματικότητας η Ελλάδα έκανε άλματα προόδου χάρη στην ακμή των νεοφυών επιχειρήσεων με εξειδίκευση στην τεχνολογία, όπου οι γυναίκες μπόρεσαν να αναδείξουν τις επιχειρηματικές τους ικανότητες, παρά τη χαμηλή παρουσία τους στον χώρο της έρευνας και των θετικών επιστημών.

Οι κορυφαίες Ελληνίδες Founders

Τα τελευταία 3 χρόνια το ζήτημα της γυναικείας επιχειρηματικότητας έχει έρθει στο προσκήνιο με αφορμή όχι την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας ως συνήθως αλλά τις ανακοινώσεις για χρηματοδοτήσεις και εξαγορές, με πρωταγωνίστριες γυναίκες founders, startuppers και fund managers.
Μελέτη του ελληνικού οικοσυστήματος νεοφυών επιχειρήσεων από το Found.ation έδειξε πως μόλις 9 από τις 47 startups έχουν ιδρυθεί από γυναίκες και συνεπώς ποσοστό 19,14% (σχεδόν 2 στις 10 εταιρείες).

Σύμφωνα με τον επιταχυντή CapsuleT (του ΞΕΕ) στα 7 προγράμματα που έχει ολοκληρώσει έως σήμερα, το 23,6%
των ιδρυτών ή συνιδρυτών είναι γυναίκες καθώς και το 28,2% των στελεχών τους.

Επίσης έρευνα του ΙΟΒΕ είχε αναδείξει πρόσφατα ότι το ποσοστό της γυναικείας επιχειρηματικότητας αρχικών σταδίων στην Ελλάδα διπλασιάστηκε στο 7,6% το 2019 από το 3,8% το 2018. Ωστόσο, η ανοδική αυτή πορεία ανεκόπη το 2020, λόγω της πανδημίας (2020-2021).

Πάντως, στο ελληνικό οικοσύστημα νεοφυούς επιχειρηματικότητας οι περιπτώσεις γυναικών που διακρίνονται ως business leaders είναι αρκετές και η καθεμία με τη δική της ξεχωριστή ιστορία. Ως case study γυναικείας επιχειρηματικότητας θα μπορούσε να καταγραφεί η περίπτωση της co-founder της Instashop, Ιωάννας Αγγελιδάκη, έχοντας κερδίσει τη διεθνή αναγνώριση στον τομέα του ecommerce. Στο εξωτερικό διακρίνονται ακόμα η co-founder και CPO της Lenses.io Χριστίνα Δασκαλάκη και η founder και CEO της Luta Security, Κάτι Μουσσούρη.
Στην Ελλάδα την επιτυχία και την αναγνώριση ως πρότυπα της γυναικείας επιχειρηματικότητας έχουν κερδίσει τα τελευταία χρόνια η founder & Managing Director της Workathlon Κατερίνα Σαντίκου, η founder & CEO του Doctor Anytime Ελευθερία Ζούρου, η co-founder & CRO της Clio Muse Δάφνη Τσεβρένη, η cofounder & CSO της Valuelenz Τζένη Ταντίδου, η CEO της DEVA Group Βάλια Παπαδημητρίου και η CEO της Herado δρ Μαριάνθη Φραγκοπούλου.
Ιδιαίτερα σημαντική επιτυχία στον χώρο έχουν γνωρίσει ακόμα η co-founder και COO της Owiwi Αθηνά Ντόβα, η ιδρύτρια της Agroapps Μάχη Συμεωνίδου και η co-founder & CEO της Simpler Ράνια Λάμπρου.
Στη λίστα με τις γυναίκες με συμβολή στην επιτυχία ορισμένων από τις κορυφαίες ελληνικές startups ανήκουν ακόμα η Ζήνα Μαυροειδή (e-Fresh.gr), η Ιωάννα Στανεγλούδη (Finclude), η Μάγια Θάνου (Apeikon Therapeutics), η Βασιλική Ρεντούμη (Langaware), η Ρεβέκκα Παλαιολόγου (Inverzio ) κι η Κυριακή-Κορίνα Χατζηγεωργίου (AGRO-U).