Ο αναδυόμενος game changer factor του ESG

Κατά τη διάρκεια του πρόσφατου 7ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, ο κ. Σταύρος Ιωάννου, αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Eurobank και πρόεδρος της εκτελεστικής επιτροπής της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, ερωτηθείς σχετικά με το ESG, τόνισε πως μπορεί να αποτελεί ένα ταξίδι που διαθέτει μεν αρχή, αλλά δεν έχει ακόμη σαφή προορισμό, καθώς αυτός θα εξαρτηθεί από πολλαπλούς παράγοντες, που προς το παρόν δεν είναι εύκολο να καθοριστούν. 

Ο κ. Ιωάννου σημείωσε, επίσης, πως: «Οι επιχειρήσεις έχουν διανύσει μεγάλη απόσταση από την εποχή που το κοινωνικό αποτύπωμά τους εξαντλείτο αποκλειστικά και μόνο στο ύψος των χορηγιών που επέλεγε να κάνει η κάθε εταιρεία. Σήμερα, η υιοθέτηση των σύγχρονων προτύπων ESG κυριαρχεί. Μέσω αυτών, οι επιχειρήσεις καλούνται να ανταποκριθούν έμπρακτα, μετρήσιμα και στοχευμένα σε πραγματικές κοινωνικές απαιτήσεις, να προσαρμοστούν ρεαλιστικά στις ανάγκες της εποχής, μα και σε παγκόσμιους στόχους. Ενδεχομένως να αναρωτιέστε εάν αποτελεί μια άρτια διαδικασία. Σίγουρα όχι. Ωστόσο, έχουμε περάσει από το «Pay as you pollute» που κυριάρχησε τα τελευταία χρόνια, στο “Do not pollute” με την ταυτόχρονη εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων, προτάσεων ακόμη και δεδομένων λειτουργίας».

Αρκούν, λοιπόν, μερικές αράδες προκειμένου κάποιος ενδιαφερόμενος να γίνει μάρτυρας ενός reality check σχετικά με το περιλάλητο Environmental Social Governance (ESG) και τη σημασία που έχει αποκτήσει στο σύγχρονο επιχειρηματικό τοπίο.

Σημείο αναφοράς και χειροπιαστής απόδειξης είναι το γεγονός πως η τεχνολογία καθίσταται ουσιαστικός σύμμαχος κατά τη διαδικασία ενίσχυσης του αντικτύπου του ESG στις σύγχρονες επιχειρήσεις και τους οργανισμούς, σε συνάρτηση με τα οφέλη που απορρέουν εξ αυτής. Μάλιστα, οι έντονοι ρυθμοί με τους οποίους εξελίσσεται η τεχνολογία, υπερκεράζει τις αντίστοιχες ESG πρωτοβουλίες και δράσεις, καθώς δεν τις στηρίζει απλώς, αλλά τις βοηθά να εξελιχθούν και να καινοτομήσουν. Υπό αυτό το πρίσμα, ολοένα και πιο πολλοί τεχνολογικοί και τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι αναπτύσσουν και διαθέτουν υπηρεσίες, εφαρμογές, ακόμη και ολοκληρωμένα ΙTC συστήματα προκειμένου να διευκολύνουν την επίτευξη των ποικίλων KPIs που υποδηλώνουν την αειφορία εν γένει. Κυρίαρχο ρόλο δείχνουν να διαδραματίζουν η τεχνητή νοημοσύνη, τα data analytics, το Internet of Things (IoT), το machine learning, καθώς επίσης και η ανάπτυξη αλγορίθμων όσο και περίπλοκων μαθηματικών τύπων και στατιστικών στοιχείων που εστιάζουν στη συλλογή δεδομένων σε πραγματικό χρόνο και στην ανάδειξη τάσεων, τον εντοπισμό κινδύνων και την πραγματοποίηση ζωτικής σημασίας προβλέψεων.

Από ESG δάνεια μέχρι εξειδικευμένος χρηματιστηριακός δείκτης

Αποτελεί κοινό τόπο πως τα τελευταία χρόνια οι επενδυτές, οι πελάτες, οι κυβερνήσεις, ακόμη και το καταναλωτικό κοινό ασκούν διαρκώς πίεση προς την πλευρά των εταιρειών –ανεξαρτήτως μεγέθους ή τομέα δραστηριοποίησης– προκειμένου να θέσουν τη βιωσιμότητα στο επίκεντρο της δραστηριοποίησης και λειτουργίας τους. 

Μάλιστα, σε συνάρτηση με την υγειονομική κρίση, η ανθεκτικότητα των ίδιων των οργανισμών και επιχειρήσεων κλονίζεται και δοκιμάζεται συγχρόνως, καθιστώντας ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη ανάληψης δράσης συνολικά αλλά και επιμέρους στον τομέα της βιωσιμότητας.

Ο κ. Νίκος Αυλώνας, αντιπρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Ινστιτούτου Εταιρικής Ευθύνης (CRI) και πρόεδρος του Κέντρου Αειφορίας CSE, σε τοποθέτησή του κατά τη διάρκεια του ESG Athens Symposium 2022, που διοργάνωσε το CRI στα τέλη του περασμένου Μαρτίου, υπογράμμισε πως: «Τα κριτήρια ESG και οι απαιτήσεις τους για τις επιχειρήσεις είναι ένας κινούμενος στόχος που απαιτεί σοβαρή και οργανωμένη δέσμευση από τα ανώτατα στελέχη ώστε να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους». 

Μάλιστα, κατά τη διάρκεια των εργασιών στην προαναφερθείσα συνεδριακή εκδήλωση, ο Παντελής Τζωρτζάκης, εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας αναφέρθηκε σε ένα καινούργιο δανειακό προϊόν για την καινοτομία και το ESG, το οποίο θα είναι διαθέσιμο από όλες τις συστημικές τράπεζες και θα συνδυάζει δανεισμό με επιχορήγηση. Για την ακρίβεια, κάθε εταιρεία που θα έχει επενδυτικό πλάνο, το οποίο θα συνδέεται με καινοτόμες δράσεις/κριτήρια ESG και θα αποσκοπεί στην αύξηση της βιωσιμότητας και της ανταγωνιστικότητάς της, θα μπορεί να αιτείται δάνειο από 25.000 έως 400.000 ευρώ για χρονικό διάστημα δέκα ετών.

Μόνο ως τυχαίο δεν μπορεί να εκληφθεί το γεγονός πως προ ενός έτους το Χρηματιστήριο Αθηνών σχεδίασε, επεξεργάστηκε και εν τέλει ανακοίνωσε τη σύνθεση και τους συντελεστές στάθμισης των μετοχών που συμμετέχουν στο νέο δείκτη ο οποίος φέρει την επωνυμία: «Δείκτης ATHEX ESG». Ήταν Δευτέρα, 2 Αυγούστου 2021, όταν με τη συμμετοχή 35 εισηγμένων εταιρειών ξεκίνησε ο υπολογισμός του εν λόγω δείκτη στα καθημερινά μεγέθη του Χρηματιστηρίου Αθηνών. 

Όπως γίνεται ξεκάθαρα αντιληπτό, πλέον, η έννοια και το περιεχόμενο του ESG δεν ανάγονται σε «good to have» ως άλλη wishful λογική, μα σε «must have»· πόσο μάλλον από τη στιγμή κατά την οποία όσες επιχειρήσεις αντιληφθούν εγκαίρως και αντιδράσουν άμεσα στις επιταγές, τις προκλήσεις και τους κινδύνους, προσαρμόζοντας ανάλογα τα επιχειρηματικά τους μοντέλα, ενσωματώνοντας τα ESG κριτήρια, σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας μια στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης, θα είναι σε θέση αφενός μεν να διαχειριστούν αποτελεσματικότερα τις καινούργιες επιχειρηματικές προκλήσεις, αφετέρου, να διασφαλίσουν όχι απλώς το ορθό της επιλογής τους, αλλά και να θεμελιώσουν ένα μακρόπνοο σχέδιο επιτυχίας.

ESG, αυτός ο… γνωστός παράγοντας και στην Ελλάδα

Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα της καθιερωμένης ετήσιας έκθεσης υπό τον τίτλο «CEO Survey 2021» που εκδίδει η PwC, οι διευθύνοντες σύμβουλοι στη χώρα μας αναγνωρίζουν πως 6 στους 10 κινδύνους που επηρεάζουν τις επιχειρήσεις τους σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με θέματα ESG.

Ταυτόχρονα, το 81% των Eλλήνων CEOs αντιλαμβάνεται τους ενδεχόμενους κινδύνους που προκύπτουν από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ωστόσο μόνο το 28% δηλώνει ότι έχει συμπεριλάβει στη στρατηγική του ενέργειες για την αντιμετώπισή της. 

Την ίδια στιγμή, ενώ το 75% θεωρεί ότι τα διάφορα μέρη προσδοκούν από τις επιχειρήσεις να αναλάβουν δράση, μόλις το 36% θεωρεί πως η επιχείρηση/οργανισμός τους μπορεί να επηρεάσει με οποιονδήποτε τρόπο τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Στο μεταξύ, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης IBR που διενήργησε η Grant Thornton στη χώρα μας, στα τέλη του 2020, και η οποία είχε επικεντρωθεί στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ), έτσι ώστε να προσδιοριστεί σε ποιο βαθμό ενσωματώνουν δράσεις και πολιτικές εταιρικής υπευθυνότητας και βιώσιμης ανάπτυξης στην καθημερινή λειτουργία και στρατηγική τους, αποδείχθηκε πως:

• Περίπου το ήμισυ των επιχειρήσεων που ερωτήθηκαν (48%) πιστεύει ότι η βιωσιμότητα θα έχει «καθαρά» θετικό οικονομικό αντίκτυπο στα αποτελέσματα. 

• Αντίστοιχο ποσοστό (47%) θεωρεί πως ένας βιώσιμος τρόπος ανάπτυξης της επιχείρησης μπορεί να οδηγήσει σε βελτιωμένη λειτουργική αποδοτικότητα και χαμηλότερο κόστος. 

• Επιπροσθέτως, το 43% δηλώνει ότι η οικονομική επιτυχία και η βιωσιμότητα είναι εξίσου σημαντικές. 

• Τα 61% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων πιστεύει ότι οι παγκόσμιες τάσεις αειφορίας και βιώσιμης ανάπτυξης θα απαιτήσουν συνάμα θεμελιώδεις αλλαγές στα λειτουργικά μοντέλα του κλάδου ή της ίδιας της βιομηχανίας.

• Το 48% συμφωνεί ότι οι περισσότερες εταιρείες του μεγέθους τους δεν γνωρίζουν από πού να ξεκινήσουν σε ό,τι αφορά την εφαρμογή πολιτικών και δράσεων, ή/και πώς να μετρήσουν τη βιωσιμότητα.

• Οι επιχειρήσεις στις αναδυόμενες αγορές δίνουν προτεραιότητα σε θέματα βιωσιμότητας σε μεγαλύτερο βαθμό από τις αντίστοιχες στις ανεπτυγμένες οικονομίες και αναμένουν επίσης μεγαλύτερο θετικό οικονομικό αντίκτυπο από την ενσωμάτωση των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης.

Αναμφίβολα, ένας από τους βασικούς παράγοντες παρότρυνσης των επιχειρήσεων να υιοθετήσουν τις αρχές της αειφορίας, ως μία από τις κεντρικές στρατηγικές τους, είναι και οι ευκαιρίες ανάπτυξης που μπορεί να προκύψουν. Για παράδειγμα, η προσέλκυση επενδύσεων, από τη στιγμή, μάλιστα, κατά την οποία ολοένα και περισσότερα κεφάλαια σε διεθνές επίπεδο τοποθετούνται σε επιχειρήσεις και project που είναι σύμφυτα με ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο αειφορίας.

Ποια η συμβολή της τεχνολογίας στους δείκτες αειφορίας;

Το κύριο πλεονέκτημα που διαθέτει η τεχνολογία σε σχέση με τα πρότυπα ESG αφορά το στοιχείο της ταχύτητας, το οποίο ενσωματώνεται σε μια αρκούντως χρονοβόρα δραστηριότητα και διαδικασία και την αλλάζει ριζικά. Από κοντά, φυσικά, περιορίζεται ή κατά το ακριβέστερο εξορθολογίζεται και ο παράγοντας του κόστους που συνεπάγεται η τήρηση των κατευθυντήριων γραμμών της αειφορίας. Η τεχνολογία, λοιπόν, έχει τη δυνατότητα να δώσει εντελώς νέα πνοή στην «παραδοσιακή» διαχείριση βιωσιμότητας, μέσω της αυτοματοποίησης των υφιστάμενων διαδικασιών, της προσθήκης γνώσης που βασίζεται στην ευφυΐα και της διασφάλισης των δεδομένων και της επικοινωνίας μεταξύ μιας εταιρείας και των ESG stakeholders της.

Συνοπτικά, η εχνολογία μπορεί να αξιοποιηθεί από την πλευρά των επιχειρήσεων στο πλαίσιο του ESG, λειτουργώντας ως game changer, ως εξής:

1. Eνίσχυση ορατότητας της απόδοσης

Έχοντας επίγνωση του μεταβαλλόμενου επενδυτικού κλίματος, οι εταιρείες θέτουν ρεαλιστικούς στόχους για τη βελτίωση της απόδοσης σε θέματα ESG. Ωστόσο, καθώς τα δεδομένα δεν είναι άμεσα διαθέσιμα, καθίσταται δύσκολο για μια επιχείρηση να παρακολουθεί την απόδοση του ESG. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, οι οργανισμοί μπορούν να εξορθολογίσουν τις διαδικασίες τους, να συλλέξουν και να οπτικοποιήσουν δεδομένα σε μια ενιαία πλατφόρμα. Η ενσωμάτωση της τεχνολογίας θα επέτρεπε στις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις όχι μόνο να εντοπίζουν τους τομείς στους οποίους συναντάται υψηλότερη του αναμενομένου απόδοση, αλλά και τα αδύναμα σημεία που απαιτούν περισσότερη προσοχή, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για βελτίωση και διόρθωση πορείας.

2. Πειστική «απάντηση» στις ESG απαιτήσεις

Λαμβάνοντας υπόψη την εκθετική αύξηση του ESG πλαισίου σε διεθνές επίπεδο, οι οργανισμοί οφείλουν να προσαρμοστούν σε έναν ευέλικτο μηχανισμό που με τη σειρά του να τις βοηθά ώστε να κλιμακώσουν τις μεθόδους αναφοράς τους. Με τη δραστική συμβολή της τεχνολογίας, οι επιχειρήσεις δύναται να «συλλάβουν» δεδομένα μία φορά και εν συνεχεία να κάνουν αναφορά και διάχυσή τους σε πολλαπλά επίπεδα. Η χρήση της διασφαλίζει ότι οι αναφορές υλοποιούνται έγκαιρα και ολοκληρωμένα. Επίσης βοηθά τις εταιρείες στην οπτικοποίηση δεδομένων μέσω εντυπωσιακών και διαδραστικών πινάκων και εργαλείων. Επιπροσθέτως, η ανταπόκριση στα ζητούμενα σημαίνει πως ένας οργανισμός μπορεί να παρακολουθεί την απόδοσή του στο ESG, να επισημαίνει τα προβληματικά σημεία, να διορθώνει την πορεία του όταν δεν κινείται σε επιθυμητό πλαίσιο, καθώς επίσης και να εντοπίζει περιοχές αισθητής βελτίωσης με βάση τα ποικίλα πρότυπα που εφαρμόζονται σήμερα.

3. Συλλογή ποιοτικών και προς αξιοποίηση δεδομένων 

Αναμφίβολα, τα δεδομένα που σχετίζονται –με τον ένα ή τον άλλο τρόπο– με τους δείκτες αειφορίας βρίσκονται συχνά διάσπαρτα σε διάφορα τμήματα και γεωγραφικές τοποθεσίες, γεγονός που καθιστά εξαιρετικά δύσκολο task τη συλλογή τους. Μάλιστα, ακόμη και στην περίπτωση κατά την οποία συλλέγονται, πολλές φορές η ποιότητα και η ακρίβειά τους μόνο ασφαλείς δεν μπορούν να χαρακτηριστούν. Σε αυτό το σημείο υπεισέρχεται η τεχνολογία, η οποία μπορεί να επιτρέψει στις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς να ψηφιοποιήσουν ολόκληρη τη διαδικασία συλλογής δεδομένων και να τα εντοπίσουν παράλληλα στην πηγή τους! Εκτιμάται πως η συλλογή δεδομένων που χαρακτηρίζονται last mile ενισχύει έτι περαιτέρω τη διαφάνεια και τη λογοδοσία για τα ίδια τα στοιχεία. Την ίδια στιγμή, τα έγγραφα ελέγχου τα οποία συλλέγονται στην όλη διαδικασία που ακολουθείται δύναται να αποτελέσουν και αποδεικτικά στοιχεία για την αξιοπιστία τους. Ο αυτοματισμός διευκολύνει τις διαδικασίες αναφοράς, εξασφαλίζοντας στους διαχειριστές βιωσιμότητας περισσότερο χρόνο, έτσι ώστε εκείνοι με τη σειρά τους να επικεντρωθούν στους βασικούς κινδύνους και τις ευκαιρίες.

4. Συλλογή δεδομένων από το σύνολο των ενδιαφερόμενων μερών 

Η τεχνολογία μπορεί να αξιοποιηθεί για την αποκατάσταση της σχέσης μιας εταιρείας και των ενδιαφερόμενων μερών της. Με ποιο τρόπο; Επιτρέποντας την απρόσκοπτη επικοινωνία, βοηθά στην εξοικονόμηση χρόνου, χρημάτων και έντονης όσο και συνεχούς προσπάθειας σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής του ESG. Η συμπερίληψη των ενδιαφερομένων στη διαδικασία υποβολής εκθέσεων εξυπηρετεί δύο σημαντικά προαπαιτούμενα. Αρχικά, δίνει τη δυνατότητα στις εταιρείες να μάθουν περισσότερα για τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους, με αποτέλεσμα την καλύτερη υποβολή εκθέσεων. Δευτερευόντως, καθιερώνει την αίσθηση του ανήκειν μεταξύ των ενδιαφερομένων και τους κάνει να νιώθουν ότι τους εκτιμούν. Κατ’ αυτό τον τρόπο, η ενοποίηση της τεχνολογίας δύναται να ωθήσει τις ESG αναφορές μιας επιχείρησης σε ένα σαφώς πιο προηγμένο όσο και εξελιγμένο επίπεδο.

5. Βέλτιστη επικοινωνία με τους stakeholders

Καθώς μια έκθεση βιωσιμότητας ενός οργανισμού απευθύνεται σε ποικίλα ακροατήρια, όπως λ.χ. επενδυτές, πελάτες, συνεργάτες, προμηθευτές, εργαζομένους κ.ά., κάθε ένας εξ αυτών προτάσσει διαφορετικές, ιδιαίτερες, όσο και προσωποποιημένες προσδοκίες. Με την αξιοποίηση της τεχνολογίας, δίχως άλλο τα δεδομένα μπορούν με ξεχωριστή ευκολία να ιεραρχηθούν προκειμένου με τη σειρά τους να ανταποκριθούν στις ανάγκες διαφορετικών ομάδων στις οποίες και απευθύνονται κάθε φορά. Για παράδειγμα, η χρήση και προβολή δυναμικών γραφημάτων, ιστοτόπων ή πινάκων ελέγχου επιτρέπει στις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις να προσελκύσουν τα μέρη στα οποία και απευθύνονται. Αποτέλεσμα; Η συγκροτημένη επικοινωνία οδηγεί σε ενισχυμένα επίπεδα διαφάνειας και αυξημένη εμπιστοσύνη μεταξύ των ενδιαφερόμενων πλευρών.