Ωριμάζουν οι ελληνικές επιχειρήσεις απέναντι στον ψηφιακό μετασχηματισμό – Χρηματοδότηση, κουλτούρα και δεξιότητες τα μεγάλα στοιχήματα

Η διαδικασία του ψηφιακού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων στην χώρα μας επιταχύνεται συνεχώς, τροφοδοτούμενος από ένα σύνολο ψηφιακών τεχνολογιών, νέων επιχειρηματικών μοντέλων, μέσων επικοινωνίας και κοινωνικών δραστηριοτήτων που προοδευτικά ωριμάζουν, υιοθετούνται σε μεγάλη κλίμακα και αναμένεται τα επόμενα χρόνια να επιδράσουν σε ολοένα και περισσότερους τομείς της εθνικής μας οικονομίας, μα και της ίδιας της κοινωνίας.

Μάλιστα, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, τα στοιχεία, μεγέθη και καταγραφές, ο ψηφιακός μετασχηματισμός των ελληνικών επιχειρήσεων ωριμάζει και εντατικοποιείται. Η δε ανάδειξη της ψηφιακής μετάβασης ως έναν από τους κύριους πυλώνες του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να προσδώσει ένα συνεκτικό πλαίσιο υλοποίησης και χρηματοδότησης για την πορεία υιοθέτησης και λειτουργίας στην ψηφιακή οικονομία.

Στο πλαίσιο αυτό, ο ψηφιακός μετασχηματισμός των επιχειρήσεων, η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών του δημοσίου, η δημιουργία ασφαλών, αποδοτικών και βιώσιμων ψηφιακών υποδομών και η ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, επαγγελματιών και πολιτών, συγκαταλέγονται μεταξύ των πλέον κυριαρχικών στρατηγικών για την επίτευξη της μετάβασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς μια ψηφιακή, κλιματικά ουδέτερη, κυκλική και ανθεκτική οικονομία.

5x ταχύτερος ο μετασχηματισμός των Ελληνικών επιχειρήσεων! 

Οι ελληνικές επιχειρήσεις ψηφιοποιήθηκαν κατά πέντε φορές ταχύτερα (!) από το μέσο όρο που ίσχυε στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) κατά τη διάρκεια της χρονικής περιόδου 2019 – 2022, καθώς ο ρυθμός μεταβολής της ψηφιακής ωριμότητας τους διαμορφώθηκε σε 9,2% έναντι 1,9% που ήταν στην Κοινότητα. Μάλιστα, αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι ελληνικές επιχειρήσεις να διαθέτουν το 70% της μέσης ψηφιακής ωριμότητας στα 27 κράτη-μέλη της Ε.Ε!

Βέβαια, θα πρέπει να τονιστεί πως σε όσες Κοινοτικές χώρες η βιομηχανία καταλαμβάνει από 12% έως 16% του ΑΕΠ, ποσοστά αντίστοιχα ή και λίγο μικρότερα σε σχέση με την Ελλάδα, η ψηφιακή μετάβαση των επιχειρήσεων εξελίχθηκε με ταχύτερο ρυθμό σε σχέση με ότι συνέβαινε στη χώρα μας. Δείγμα, της αναγκαιότητας συγκεκριμένων βημάτων που πρέπει να γίνουν κατά το δυνατόν πιο σύντομα από μέρους των εντός των συνόρων επιχειρήσεων. 

Μάλιστα, όπως προκύπτει με βάση τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας που διενήργησε ο ΣΕΒ, το 85% των επιχειρήσεων διαθέτουν κάποιο -έστω- περίγραμμα ψηφιακής στρατηγικής, το 74% κρίνουν πως διαθέτουν τις απαραίτητες ψηφιακές υποδομές για να την υλοποιήσουν, το 58% έχουν καθιερώσει αρμόδιους ρόλους, ενώ το 36% αντιμετωπίζουν γενικότερες αντιστάσεις στην αλλαγή.

Ως προς τη στρατηγική στόχευση των ψηφιακών προσπαθειών, το ποσοστό των επιχειρήσεων που συμμετείχε στην έρευνα και αποσκοπεί στην ανάπτυξη νέου επιχειρηματικού μοντέλου έχει τετραπλασιαστεί (από 7,3% σε 31%) σε σχέση με τα στοιχεία αντίστοιχης μελέτης που είχε διενεργήσει προ τετραετίας ο ΣΕΒ. Επιπλέον, το 53% των ελληνικών επιχειρήσεων αναζητούν τρόπους και πολιτικές για την πιο άμεση, όσο και οικονομική εκτέλεση των λειτουργιών τους. Μέγεθος, το οποίο είναι υπεριδπλάσιο εν συγκρίσει με το 2019 (23,6%). Όσο για την στόχευση των εταιρειών, εδράζεται στην καθιέρωση ειδικών διευθυντικών ρόλων / υπεύθυνων για τις πρωτοβουλίες και τα έργα ψηφιακού μετασχηματισμού από μέρους του 58% των επιχειρήσεων, έναντι 50% το 2019. 

Ανοιχτά… πορτοφόλια για τις ψηφιακές τεχνολογίες

Αρκούντως θετικό είναι το στοιχείο που αφορά στην διάθεση των επιχειρήσεων ως προς την επένδυση στις ψηφιακές τεχνολογίες, καθώς το 31,3% εξ’ αυτών ήδη επένδυσαν ποσό που υπερβαίνει το 1 εκατ. ευρώ., ενώ το 64,4% επέλεξε να επενδύσει ποσό που κινούνταν μεταξύ 100.000 ευρώ και έως 1 εκατομμύριο ευρώ. Μάλιστα, η τάση για την προσεχή τριετία δείχνει να είναι σημαντικά αυξητική, καθώς τα αντίστοιχα ποσοστά διαμορφώνονται σε 40% και 35%. 

Και μια λεπτομέρεια που μπορεί να κάνει τη διαφορά: Παραπάνω από το 40% των μεσαίων επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα του ΣΕΒ, σκοπεύει να επενδύσει μεταξύ 300.000 και €1 εκατομμυρίου! 

Συγκεκριμένα, κατά την χρονική περίοδο 2023-2025 (σε σχέση με το σχεδιασμό για την περίοδο 2020-2022) οι μεγάλες επιχειρήσεις σκοπεύουν να επενδύσουν ακόμα μεγαλύτερα ποσά (>€1εκ. 77,5% το 2023 εν συγκρίσει με 61,3% το 2019), περισσότερες μεσαίες σχεδιάζουν επενδύσεις μεταξύ €100 χιλιάδες και €300.000 (40,5% το 2023 σε σχέση με 32,6% το 2019), ενώ περισσότερες μικρές προγραμματίζουν να επενδύσουν ποσά που θα είναι μικρότερα από €100χιλιάδες (53,9% φέτος εν συγκρίσει με 48,3% προ τετραετίας).

Επενδύσεις μεν, σε τι δε;

Η πτυχή της θετικής προδιάθεσης απέναντι στην αναγκαιότητα των τεχνολογικών επενδύσεων από μέρους των ελληνικών επιχειρήσεων αποτελεί ένα θετικό, όσο και ενθαρρυντικό δείγμα, ωστόσο θα πρέπει να συνδυαστεί και με το ανάλογο περιεχόμενο, προκειμένου -αυτό- να συμβάλλει καταλυτικά στον δραστικό εκσυγχρονισμό και στην περαιτέρω μετεξέλιξη τους. Συγκεκριμένα, από την ίδια έρευνα προκύπτει ότι η ευρεία πλειονότητα (62,9%) των επιχειρήσεων αξιοποιεί «παραδοσιακά» συστήματα (λ.χ. ERP, CRM, HRMS κ.ά.) σε τουλάχιστον 50% των κρίσιμων εσωτερικών διαδικασιών τους. Αντιθέτως, μόλις το 13,5% των επιχειρήσεων φαίνεται πως αξιοποιεί τεχνολογίες αιχμής σε βαθμό >50% επί του συνόλου των κρίσιμων εσωτερικών διαδικασιών. Μάλιστα, το σχετικό ποσοστό των επιχειρήσεων που χρησιμοποιεί εκτεταμένα την Τεχνητή Νοημοσύνη για τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων είναι ιδιαίτερα χαμηλό (3%), όπως και οι επιχειρήσεις που έχουν μεταβεί πλήρως στο Cloud (9,9%).

Άρα, πολύς δρόμος και δουλειά έχει να διανυθεί και γίνει, αντίστοιχα, σε επίπεδο κουλτούρας και διεύρυνσης του στοιχείου του willing σε ότι αφορά την ευρύτερη υιοθέτηση και αποτελεσματική αξιοποίηση cutting edge τεχνολογιών από την πλευρά των Ελληνικών επιχειρήσεων. 

Βέβαια, σημαντικό ρόλο στο πως λειτουργεί και εξελίσσεται μια επιχείρηση στο πεδίο του ψηφιακού της μετασχηματισμού, αλλά και του εν γένει βαθμού ψηφιακής της ωριμότητας, έχει να κάνει και με το μέγεθός της. Συγκεκριμένα, 7 στις 10 μεγάλες επιχειρήσεις κινούνται σε υψηλά επίπεδα ωριμότητας, κάτι που ισχύει μόλις για το 23% των μεσαίων και το 13% των μικρών επιχειρήσεων.

Κουλτούρα, χρηματοδότηση και δεξιότητες: Τα κύρια εμπόδια για το digital transformation

Όσο για το ποια αναδεικνύονται ως τα σημαντικότερα εμπόδια στον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων στην χώρα μας, αυτά είναι οι εσωτερικές αντιστάσεις και η έλλειψη ψηφιακής κουλτούρας (36%), η εύρεση των κατάλληλων οικονομικών πόρων (14%), καθώς επίσης και η έλλειψη δεξιοτήτων και τεχνογνωσίας εντός της ίδιας της επιχείρησης (10,5%).

Τα δε βήματα του ψηφιακού μετασχηματισμού που θα πρέπει να γίνουν ώστε να γίνει πραγματικότητα η ταχεία σύγκλιση της ψηφιακής ωριμότητάς τους με τις ευρωπαϊκές, προϋποθέτουν τη διατήρηση ετήσιου ρυθμού ωρίμανσης υψηλότερου αυτών. 

Υπό αυτό το πρίσμα, οι ελληνικές επιχειρήσεις μπορούν να επιταχύνουν τον ψηφιακό τους βηματισμό δίνοντας προτεραιότητα σε μια σειρά από ενέργειες και δράσεις, όπως λ.χ. τις:

• Κατάρτιση μιας εκτενούς, όσο και ολοκληρωμένης ψηφιακής στρατηγικής, που θα αποσκοπεί στην εκ βάθρων αλλαγή του επιχειρηματικού μοντέλου τους, συνοδευόμενο από ένα απτό όσο και κατανοητό πλάνο υλοποίησης, με προϋπολογισμό, δημιουργία και κατανομή αρμόδιων ρόλων, αλλά και ταυτόχρονη συμμετοχή της διοίκησης στο σχεδιασμό και την παρακολούθηση των σχετικών πρωτοβουλιών
• Αξιοποίηση των χρηματοδοτικών εργαλείων που παρέχονται μέσα από τις δράσεις «Ψηφιακός Μετασχηματισμός ΜμΕ» του ΕΣΠΑ 2021-2027, που επιτρέπουν την εξειδικευμένη στήριξη των αναγκών της κάθε επιχείρησης ανάλογα με την ψηφιακή της ωριμότητα, και μπορούν να αξιοποιηθούν για την αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών και μέσων της με επενδύσεις τόσο σε βασικά συστήματα, όσο και σε εφαρμογές αιχμής
• Επένδυση στην αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων του υφιστάμενου, μα και μελλοντικού προσωπικού
• Λήψη πρωτοβουλιών για την ανάπτυξη μέτρων κυβερνοασφάλειας και τη διαφύλαξη της έκθεσής τους απέναντι σε πάσης φύσεως e-κινδύνους
• Καλλιέργεια ψηφιακής κουλτούρας που θα συμβάλει στην εξοικείωση του προσωπικού με τις ψηφιακές τεχνολογίες και την ενσωμάτωσή τους στις διαδικασίες παραγωγής και λειτουργίας των επιχειρήσεων

Pain points, προκλήσεις και άμεση ανάγκη για αλλαγή! 

Τι καταγράφει μελέτη της Grant Thornton για τον ψηφιακό μετασχηματισμό επιχειρήσεων στην Ελλάδα

Τοπίο εξόχως βελτιωμένο, σαφώς πιο ώριμο, όσο και πλήρες, μα και προχωρημένο εν συγκρίσει με ότι συνέβαινε κατά το κοντινό παρελθόν δείχνει σήμερα η ψηφιοποίηση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός των επιχειρήσεων στη χώρα μας, ωστόσο καταγράφεται μια υστέρηση σε επίπεδο ορθής αξιοποίησης και χρήσης ψηφιακών εργαλείων, καθώς επίσης και απουσία εκτενούς ανάλυσης των αποδόσεων ψηφιακών επενδύσεων στις οποίες και προχωρούν. 

Αυτό, τουλάχιστον, υποστηρίζεται σε έρευνα που πραγματοποίησε η Grant Thornton σε συνεργασία με τον καθηγητή ηλεκτρονικού επιχειρείν στο τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας της σχολής Διοίκησης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γεώργιο Δουκίδη.

Η έρευνα, η οποία πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 400 και πλέον επιχειρήσεων διαφόρων κλάδων στην χώρα μας, με τζίρο άνω των 5 εκατ. ευρώ – μεσαίες δηλαδή αλλά και μεγάλες επιχειρήσεις για τα δεδομένα της Ελλάδας – ανέλυσε το επίπεδο υιοθέτησης των ψηφιακών τεχνολογιών, τις επενδυτικές τους προθέσεις αλλά και τον βαθμό ωριμότητας όσο αφορά στην υιοθέτηση ψηφιακών λύσεων στην επιχειρηματική τους καθημερινότητα. Διαπίστωσε δε, ότι παρά τα ψηφιακά βήματα της τελευταίας τριετίας και τον καταλυτικό ρόλο που έπαιξε ο κορονοϊος στην συνειδητοποίηση της αναγκαιότητας του ψηφιακού μετασχηματισμού, η κατάσταση δεν είναι ιδεατή. Σίγουρα, βέβαια, δεν είναι προβληματική, αλλά απέχει από το σημείο εκείνο ώστε οι επιχειρήσεις να είναι σε θέση να αξιοποιήσουν πλήρως τη δυναμική του ψηφιακού μετασχηματισμού, προκειμένου να προχωρήσουν ακόμη πιο δυναμικά στην επόμενη ημέρα του επιχειρείν.

Λείπει η στόχευση και η αποτελεσματική χρήση ψηφιακών εργαλείων

Όπως καταδείχθηκε στην προαναφερθείσα μελέτη, μπορεί τα 2/3 των επιχειρήσεων να χρησιμοποιούν σε υψηλό βαθμό τα ψηφιακά συστήματα, ωστόσο μόνο 1 στις 2 επιχειρήσεις τα χρησιμοποιούν με απτά επιχειρηματικά οφέλη, περιορίζοντας την αξιοποίηση των πληροφοριακών τους συστημάτων σε συγκεκριμένα τμήματα της εκάστοτε επιχείρησης. Για την ακρίβεια, όπως σημειώνεται στη σχετική έρευνα, μόλις 4 στις 10 επιχειρήσεις έχουν αυτοματοποιηθεί και ψηφιοποιήσει τις διαδικασίες σε ένα ικανοποιητικό εύρος επιχειρησιακών λειτουργιών. Αντίστοιχα, η ψηφιοποίηση συμβάλει πάρα πολύ στην λήψη καλύτερων αποφάσεων μόνο σε 2 από τις 10 επιχειρήσεις, στη μείωση των εξόδων και στην αύξηση της παραγωγικότητας μόνο στο 15% των επιχειρήσεων ενώ στην αύξηση των πωλήσεων και της ανταγωνιστικότητα μόλις στο 18% των επιχειρήσεων.

Σύμφωνα με την έρευνα της Grant Thornton, δείγμα της κατ’ επίφαση ψηφιοποίησης αποτελoύν τα Data Analytics, καθώς 3 στις 4 επιχειρήσεις δηλώνουν ότι τα χρησιμοποιούν, αλλά 6 στις 10 ανέφεραν ότι δεν τα χρησιμοποιούν για σαφείς στόχους, ενώ 2 στις 10 δηλώνουν ότι συλλέγουν μεγάλο όγκο δεδομένων από συγκεκριμένες πηγές, αγνοώντας ορισμένες βασικές, όπως λ.χ. τα δημογραφικά δεδομένα ή τα δεδομένα πλοήγησης.

Την ίδια στιγμή, η πλειονότητα των επιχειρήσεων δείχνει να αξιοποιεί τα data analytics προκειμένου να βελτιώσει την παραγωγικότητα και τα έσοδα της, αντί λ.χ. να το στρέψει προς την κατεύθυνση της λήψης αποφάσεων, την αναζήτηση και δημιουργία νέων πηγών εσόδων, ακόμη και την ενδυνάμωση του ρυθμού απόκτησης νέων πελατών. 

Βελτιωμένα τα μεγέθη στην κυβερνοασφάλεια

Επιπροσθέτως, ανησυχητικό είναι και το δεδομένο που προκύπτει από την ίδια μελέτη, πως 7 στις 10 εταιρείες, οι οποίες δηλώνουν πως έχουν -έστω και εν μέρει- ψηφιοποιηθεί, δεν έχουν μετρήσει την απόδοση των ψηφιακών τους επενδύσεων.

Σημεία βελτίωσης αναδεικνύονται ως προς τις πρακτικές κυβερνοασφάλειας και εκπαίδευσης των στελεχών των επιχειρήσεων, καθώς το 25% εξ’ αυτών (1 στις 4) δεν ακολουθεί ασφαλείς διαδικασίες σε σχέση με την κυβερνοασφάλεια, την διασφάλιση των «ευαίσθητων» δεδομένων και την αποτελεσματική αντιμετώπιση απειλών ή την διαδικασία ανάκαμψης από περιστατικά κυβερνοεπιθέσεων. Την ίδια στιγμή, μόλις το 50% των επιχειρήσεων δηλώνουν πως προχωρά σε τακτική εκπαίδευση των στελεχών τους σε θέματα ψηφιακής ασφάλειας.

Ίδια κεφάλαια γιοκ για τον μετασχηματισμό!

Εάν αναρωτιέστε σχετικά με τις εν γένει προθέσεις των Ελληνικών επιχειρήσεων σε σχέση με τον ψηφιακό μετασχηματισμό και το απτό ενδιαφέρον τους να συμμετάσχουν σε αυτόν είτε ξεκινήσουν να υιοθετούν ορισμένες από τις επιταγές του, η μελέτη της Grant Thornton, τα σχετικά δείγματα γραφής δεν δείχνουν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Κι αυτό, καθώς σχέδια ψηφιακού μετασχηματισμού φαίνεται να μην διαθέτουν το 56% των επιχειρήσεων που ερωτήθηκαν σχετικά, ενώ μόλις 3 στις 10 επιχειρήσεις σχεδιάζουν να επενδύσουν το ποσό των 150.000 ευρώ ή και περισσότερα στην ψηφιοποίηση ή σε «πράσινα» projects κατά τη διάρκεια της προσεχούς τριετίας. Μάλιστα, ως ακόμη πιο προβληματικό στοιχείο είναι το γεγονός πως η πλειονότητα των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα τόνισε πως δεν σχεδιάζει να δαπανήσει καν ίδια κεφάλαια, αφού 4 στις 10 επιχειρήσεις σκοπεύουν να αναζητήσουν πόρους από το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης για την ψηφιοποίησή τους. Γιατί το χαρακτηρίζουμε ως «προβληματικό»; Μα, εάν δεν βρουν κάποια κρατική ή έστω Κοινοτική χρηματοδότηση, τότε αυτό μεταφράζεται σε άρνηση εκσυγχρονισμού και προετοιμασίας τους να ανταγωνιστούν από καλύτερη ή έστω ίδια θέση με αντίστοιχες επιχειρήσεις από την Ελλάδα και το εξωτερικό; Επιπροσθέτως, εάν δεν επενδύσουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό τους, πως αναμένουν να μεταβάλλουν την κουλτούρα που τους διαπνέει και εν πολλοίς τους κατευθύνει στην καθημερινή τους πρακτική; Αλλά και με ποιο τρόπο θα αποκτήσουν την απαιτούμενη ευελιξία και ταχύτητα να είναι σε θέση να ανταποκριθούν με αποτελεσματικότητα και αμεσότητα στις διαρκώς εντεινόμενες και συχνά μεταβαλλόμενες συνθήκες που επιτάσσει η ίδια η αγορά στην οποία και δραστηριοποιούνται;

Όσο για τις τρεις μεγαλύτερες προκλήσεις που προκύπτουν για την συνέχεια του ψηφιακού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων συνοψίζονται στις δεξιότητες, τα ξεπερασμένα σε επίπεδο δυνατοτήτων και χρόνου λειτουργικά συστήματα, αλλά και οι περιορισμένες χρηματοδοτικές δυνατότητες, όπως προκύπτει με βάση τα αποτελέσματα της προαναφερθείσας μελέτης.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο Startupper Mag Νοεμβρίου #43