HealthTech: Μετάβαση στη νέα εποχή της υγείας

Εμβόλια σχεδιασμένα με τεχνητή νοημοσύνη, προβλέψεις επιδημιών από «ευφυή» μοντέλα βασισμένα στη μηχανική μάθηση (machine learning), αντισυμβατικές θεραπείες με την εφαρμογή big data και διαγνώσεις εξ αποστάσεως με τη χρήση προηγμένων συστημάτων. Ο τομέας της Υγείας αλλάζει ραγδαία την τελευταία διετία λόγω των τεχνολογιών αιχμής και της επίδρασης της πανδημίας, η οποία επιτάχυνε με απίστευτους ρυθμούς την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ψηφιακής εποχής.

Ο όρος «HealthTech» (τεχνολογία Υγείας) προέρχεται από τη σύνθεση των λέξεων «Healthcare» και «Technology», σηματοδοτώντας τη συνάντηση της υγειονομικής περίθαλψης με την τεχνολογία. Ο ορισμός με ακρίβεια του HealthTech εξακολουθεί να αποτελεί μια πρόκληση, καθώς πρόκειται για έναν κλάδο που προσφέρει μια φαινομενικά ατελείωτη λίστα πιθανών χρήσεων της τεχνολογίας σε πολλές υπηρεσίες και ενδιαφερόμενους φορείς σχετικά με την Υγεία.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει το HealthTechως την «εφαρμογή οργανωμένης γνώσης και δεξιοτήτων με τη μορφή συσκευών, φαρμάκων, εμβολίων, διαδικασιών και συστημάτων που αναπτύσσονται για την επίλυση προβλημάτων της υγείας και για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής», η οποία καθοδηγείται από την επανάσταση στην πληροφορική και τη μηχανική. Smartphones και applications, ψηφιοποίηση και ηλεκτρονικά αρχεία, μηχανική μάθηση και τεχνητή νοημοσύνη, ασφάλεια δεδομένων και κρυπτογράφηση, νανοτεχνολογία ή τρισδιάστατη εκτύπωση, blockchain κ.ά., είναι κάποιες από τις επαναστατικές τεχνολογίες που αναπτύχθηκαν εντός του κλάδου HealthΤech και βρίσκουν πλέον εφαρμογή στην υγειονομική περίθαλψη.

Στο σημείο αυτό κρίνεται απαραίτητος ένας διαχωρισμός μεταξύ HealthΤech (τεχνολογία Υγείας) και MedΤech (ιατρική τεχνολογία), αν και πολύ συχνά τα όρια δεν είναι απολύτως σαφή. Ο πρώτος κλάδος επικεντρώνεται στη βελτιστοποίηση της προσωπικής και προληπτικής φροντίδας με δυνατή χρήση κυρίως σε ατομικό επίπεδο, ενώ ο δεύτερος εστιάζει σε θεραπευτικές και διαγνωστικές τεχνολογίες και σε ιατρικές συσκευές που αντιμετωπίζουν υπάρχοντα ιατρικά προβλήματα και χρησιμοποιούνται κυρίως στα νοσοκομεία. Η βιομηχανία του κλάδου των τεχνολογιών Υγείας κατηγοριοποιείται σε HealthTech, Digital Health (ψηφιακή Υγεία) και σε Healthcare IT (Health Information Technology).

Το HealthTech περιλαμβάνει όλο το λογισμικό, τα δεδομένα και τις φυσικές λύσεις που επιτρέπουν επαναστατικές καινοτομίες εκτός του τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, οι οποίες με τη σειρά τους υποστηρίζουν νέες ευκαιρίες για παραγωγή και ανάλυση δεδομένων ή ψηφιακή διάγνωση ή θεραπεία. Το Digital Health (ψηφιακή Υγεία) περιλαμβάνει τεχνολογία και υπολογιστικές προσεγγίσεις που σχετίζονται με τη δημιουργία και την ανάλυση μεγάλων συνόλων δεδομένων για τη δημιουργία γνώσης ή τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων. Το Healthcare IT αναφέρεται σε λύσεις λογισμικού που υποστηρίζουν τη βελτιστοποίηση των λειτουργιών μέσω ψηφιοποίησης συστημάτων και διαδικασιών (κυρίως για παρόχους).  Πρακτικά ο κλάδος των τεχνολογιών Υγείας περιλαμβάνει μια τεράστια λίστα από startups αλλά και εταιρείες κολοσσούς που προσφέρουν λύσεις, οι οποίες μπορεί να εμπίπτουν σε δύο ή και τρεις από τις παραπάνω κατηγορίες.

Μια ραγδαία αναπτυσσόμενη αγορά

Η πανδημία της Covid-19 λειτούργησε καταλυτικά στην ανάπτυξη της HealthTech βιομηχανίας σε ταχύτητα και σε μέγεθος. Κι ενώ το 2020, που θεωρήθηκε έτος ρεκόρ, η παγκόσμια αγορά HealthTech ξεπέρασε τα 140 δισ. δολάρια (σύμφωνα με το Global Market Insights), έως το 2027 προβλέπεται να φτάσει σχεδόν τα 420 δισ. δολ., με αναμενόμενο CAGR σχεδόν 17,5 %. Η ανάπτυξη της αγοράς αποδίδεται και στην αυξανόμενη δημοτικότητα της πληροφορικής στον τομέα της Υγείας. Ειδικοί εκτιμούν ότι τα συστήματα Υγείας μέσα σε ένα χρόνο προχώρησαν σε καινοτομίες, οι οποίες κανονικά θα χρειάζονταν μία δεκαετία για να αναπτυχθούν και να εφαρμοστούν. Λέγεται, μάλιστα, ότι η Covid-19 προκάλεσε «10 χρόνια εξέλιξης της αγοράς μέσα σε 10 εβδομάδες» για το HealthΤech. Και αυτό το αποδίδουν στην ανάπτυξη του κλάδου που προσέφερε ψηφιοποιημένες λειτουργίες ικανές να μεταμορφώσουν θεμελιωδώς ολόκληρα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης.

Σύμφωνα με μια έκθεση από την Dealroom, την Inkef Capital και τη MTIP, η γήρανση του πληθυσμού και οι τεχνολογικές αλλαγές είχαν ήδη θέσει τα θεμέλια για αυτήν τη διαδικασία και η Covid-19 απλώς την επιτάχυνε. Ακόμη και πριν από την πανδημία, η οποία αύξησε απότομα την ανάγκη για χρήση ψηφιακών «εργαλείων» και εφαρμογών Υγείας, οι χρήστες τους αυξάνονταν σταθερά. Για παράδειγμα, το 2019, το 42% των Αμερικανών ανέφερε ότι χρησιμοποιούσε ψηφιακές εφαρμογές για την παρακολούθηση της υγείας του. Καθώς η πανδημία ελέγχεται και τα υγειονομικά συστήματα διανύουν τη μεταβατική περίοδο υιοθέτησης αυτών των καινοτόμων τεχνολογιών, επιβεβαιώνεται ότι το HealthTech ήρθε για να μείνει και να καθορίσει το μέλλον της υγειονομικής περίθαλψης. Πολλοί ιδιωτικοί και δημόσιοι φορείς έχουν ήδη προχωρήσει στην πλήρη ψηφιοποίηση ολόκληρου του οργανισμού τους. Έως και το 80% των παρόχων υπηρεσιών υγείας στις ΗΠΑ σχεδιάζει στα επόμενα 5 χρόνια να επενδύσει σε τεχνολογίες όπως η ψηφιακή Υγεία, η τεχνητή νοημοσύνη και η μηχανική μάθηση, καθώς και σε εργαλεία για την υποστήριξη του κλινικού προσωπικού και των φροντιστών.

Μεγάλο επενδυτικό «κύμα»

Το 2020 ήταν έτος ρεκόρ για τον κλάδο HealthΤech παγκοσμίως, με αρκετούς μεγάλους γύρους χρηματοδότησης και με πολλές νεοφυείς επιχειρήσεις τηλεϊατρικής και ψηφιακής διάγνωσης να βλέπουν εξωπραγματική αύξηση χρηστών. Όμως, ο κλάδος HealthTech είδε ένα τεράστιο κύμα επενδύσεων, καινοτομίας και νεοεισερχομένων από τους τομείς της τεχνολογίας και των τηλεπικοινωνιών και το 2021. Σύμφωνα με την έκθεση Healthcare Investments and Exits της Silicon Valley Bank, οι HealthTech εταιρείες το 2021 συγκέντρωσαν 39,7 δισ. δολ. σε 1.186 συμφωνίες, υπερδιπλάσια από τα 18,1 δισ. δολ. του 2020, ενώ η εξαγορά HealthTech εταιρειών αυξήθηκε κατά 50%. Τριάντα δύο εταιρείες έγιναν «μονόκεροι» το 2021, ξεπερνώντας το σύνολο του έτους 2020 κατά 256%!

Αξιοσημείωτο είναι ότι γυναίκες που έχουν ιδρύσει HealthTech εταιρείες απέσπασαν το 20% των επενδύσεων του 2021 σύμφωνα με την παραπάνω έκθεση. Συγκεκριμένα, συγκέντρωσαν 5,9 δισ. δολ. σε επενδύσεις VC το 2021, με αύξηση 168% από το 2020. Όλα δείχνουν πως η βιομηχανία της τεχνολογίας της Υγείας στο μέλλον είναι έτοιμη για να υποδεχθεί περισσότερες γυναίκες σε διάφορους ρόλους. Στην έκθεση της Silicon Valley Bank σημειώνεται ότι το 60% της χρηματοδότησης προήλθε από 105 «mega-γύρους» με συμφωνίες αξίας τουλάχιστον 100 εκατ. δολ. Ο τομέας σημείωσε επίσης μεγάλη αύξηση στη χρηματοδότηση εκκίνησης και της σειράς Α, υπερδιπλασιάζοντας αυτή του 2020. Αν και τα μέσα μεγέθη των συμφωνιών ήταν σταθερά, η μέση αξία της συμφωνίας αυξήθηκε από 4 εκατ. δολ. το 2020 σε 8 εκατ. δολάρια το 2021. Οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών αποτέλεσαν το 34% των συνολικών κεφαλαίων αρχικών χρηματοδοτήσεων (seed) και πρώτου επενδυτικού γύρου, συγκεντρώνοντας 1,2 δισ. δολ. σε 194 συμφωνίες, ενώ μέσα στο 2020 καταγράφηκαν 608 εκατ. δολάρια από 73 συμφωνίες.

Η ενεργοποίηση κλινικών δοκιμών ήταν ένας από τους πιο δημοφιλείς τομείς για επενδύσεις πρώιμου σταδίου, με τέσσερις από τις έξι μεγαλύτερες αρχικές χρηματοδοτήσεις (seed) και πρώτου επενδυτικού γύρου. Οι εταιρείες που προσφέρουν εναλλακτικές λύσεις φροντίδας ηγήθηκαν των επενδυτικών τάσεων του κλάδου, λαμβάνοντας 38% των πόρων το 2021, τριπλάσια αύξηση από το 2020. Στις δημόσιες αγορές, ο κλάδος της τεχνολογίας Υγείας σημείωσε ρεκόρ δεκαέξι IPO το 2021, σε σύγκριση με επτά το 2020. Οι Insurtechs Oscar Health και Bright Health ήταν οι δύο μεγαλύτερες IPO τη χρονιά που πέρασε. Και η δραστηριότητα συγχωνεύσεων και εξαγορών ήταν επίσης αυξημένη, με 122 συμφωνίες το 2021, έναντι 76 το 2019. Οι τιμές εξαγοράς μειώθηκαν, με το διάμεσο μέγεθος της συμφωνίας στα 63 εκατ. δολ. το 2021, σε σύγκριση με 84 εκατ. δολ. το 2020. Ωστόσο, το μέγεθος της συμφωνίας ήταν υψηλότερο από τα 40 εκατ. δολ. το 2019. Μερικές από τις μεγαλύτερες επιχειρηματικές κινήσεις περιλαμβάνουν τη συγχώνευση των Ginger και Headspace, την εξαγορά της MDLive από τη Cignaκαι τη συγχώνευση της Iora Health με την OneMedical.

Η φετινή άνοδος των συγχωνεύσεων και εξαγορών αποτελεί περαιτέρω απόδειξη ότι οι εταιρείες στρέφονται είτε σε μια πιο κάθετη ολοκληρωμένη στρατηγική, εστιάζοντας περισσότερο στην ατομική φροντίδα του ασθενούς και σε μια οριζόντια στρατηγική για την παροχή λύσεων πλατφόρμας σε ευρύτερες καταναλωτικές βάσεις. Πάντως, η έκθεση προβλέπει «μαζική ενοποίηση» για το 2022, ενώ οι επενδύσεις θα εξακολουθήσουν να είναι… γενναίες, αλλά όχι στο επίπεδο που παρατηρήθηκε το 2021.

Τα νέα super trends στις τεχνολογίες υγείας

Πολλές είναι οι τάσεις στο HealthΤech που θα επιταχυνθούν το επόμενο χρονικό διάστημα. Το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (IoT) και οι αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ), η επικοινωνία μεταξύ μηχανών (machine learning) και άλλες τεχνολογίες θα συνεχίσουν να βελτιώνουν τη διάγνωση και τη θεραπεία ασθενών. Η σταδιακή πρόοδος μεταξύ της συνδεδεμένης διανομής φαρμάκων, των φορητών συσκευών και των εφαρμογών θα βελτιώσει επίσης τα επίπεδα δέσμευσης και προσαρμογής των χρηστών.

Η βιο-σύγκλιση (bio-convergence), όπου το ψηφιακό πεδίο και τα big data συγχωνεύονται γρήγορα με τις πιο πρόσφατες τεχνικές στην ανακάλυψη φαρμάκων, τη μηχανική και τη βιοτεχνολογία, θα βοηθήσει να ξεκλειδωθεί το δυναμικό της εξατομικευμένης ιατρικής. Η βιο-ηλεκτρονική (ένα πεδίο έρευνας για τη σύγκλιση της βιολογίας και των ηλεκτρονικών), όπως για παράδειγμα η νευροδιέγερση για την καλύτερη θεραπεία και παρακολούθηση ασθενών με χρόνιες φλεγμονώδεις νόσους, είναι ένας άλλος συναρπαστικός τομέας.

Οι 10 πιο δυναμικές τάσεις στο HealthΤech που θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται ραγδαία και το 2022 είναι:

1. Τηλε-υγεία (μετά την τεράστια άνοδο της τηλεϊατρικής)
2. Wearables
3. Big Data & Analytics
4. Εικονική και επαυξημένη πραγματικότητα
5. Genomics
6. Απομακρυσμένη παρακολούθηση ασθενούς
7. Τεχνητή νοημοσύνη
8. 3D βιοεκτύπωση για τη μελέτη ασθενειών
9. Blockchain
10.Βιοτεχνολογία

HealthTech στην Ευρώπη

Η ανακάλυψη φαρμάκων, η τηλε-υγεία και οι νεοφυείς επιχειρήσεις ηλεκτρονικών φαρμακείων έχουν συγκεντρώσει μέχρι στιγμής τη μεγαλύτερη αξία στην ευρωπαϊκή τεχνολογία Υγείας, που αποτιμάται σε 41 δισ. δολ., και για την οποία επίσης το 2021 ήταν έτος-ρεκόρ. Το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένει ο ηγέτης του HealthTech στην Ευρώπη, που επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι 12 κορυφαία ερευνητικά ιδρύματα όσον αφορά τις επενδύσεις VC έχουν την έδρα τους στη «Γηραιά Αλβιόνα». Υπάρχουν ήδη αρκετοί μεγάλοι παίκτες στην Ευρώπη οι οποίοι έχουν συγκεντρώσει σημαντικά κεφάλαια, όπως είναι ο γίγαντας της τηλεϊ-ατρικής Babylon Health στο Ηνωμένο Βασίλειο, η γερμανική insurtech Wefoxμε έδρα το Βερολίνο, οι Docplanner και Doctolib, η γαλλική insurtech Alan και ο ηγέτης της ψηφιακής Υγείας η σουηδική Kry.

Στο HealthΤech έχουν επενδύσει πολλά από τα πιο γνωστά VC της Ευρώπης, όπως τα LocalGlobe, Hoxton Ventures, Kima, Seedcamp και Northzone που τοποθετούνται στο αρχικό στάδιο ή το Kinnevik και το Draper Esprit τα οποία επενδύουν στο στάδιο της ανάπτυξης. Αν και τα περισσότερα VCs έχουν λάβει θέσεις μέχρι στιγμής στην τηλεϊατρική, όλο και περισσότερο ενδιαφέρονται για την ψηφιακή θεραπεία και την υποστήριξη κλινικών αποφάσεων που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη. Ειδικοί εκτιμούν ότι μπορεί να παρατηρηθεί μια «έκρηξη» σε νεοφυείς startups ψηφιακής θεραπείας όπως είναι η Mind-Maze (που εστιάζει σε θεραπείες νευροαποκατάστασης) και σε επιχειρήσεις που δημιουργούν τεστ για κατ’ οίκον διάγνωση, όπως η Bloom Diagnostics (κιτ για αιματολογικό έλεγχο κατ’ οίκον) και η Binx, η οποία παρέχει Covid-19 PCR τεστ στην αεροπορική εταιρεία Virgin Atlantic. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και startups που εργάζονται πάνω στη διασταύρωση βιοφαρμακευτικών και τεχνολογιών Υγείας, όπως είναι ο γίγαντας της τεχνητής νοημοσύνης DeepMind (που εξαγοράστηκε από την Google το 2014), η Healx, η οποία ειδικεύεται σεθεραπείες σπάνιων νόσων και η digitalhealth εταιρεία Kaia Health.

Και μπορεί η βιομηχανία HealthΤech στην Ευρώπη να αναπτύσσεται, εντούτοις όχι τόσο γρήγορα όσο στην Ασία και τις ΗΠΑ. Στην Ευρώπη ο πληθυσμός είναι κατακερματισμένος, το οικοσύστημα των startups πιο αποκεντρωμένο στο σύνολό του και η νομοθεσία αποτελεί το μεγαλύτερο εμπόδιο για τις αναδυόμενες τεχνολογίες Υγείας. Ωστόσο, πολλοί από τους ηγέτες του κλάδου της Ευρώπης, όπως η Babylon, η Kry και η Doctolib ελπίζουν να εξελιχθούν σε «one-stop-shop» για την υγειονομική περίθαλψη. Καθώς ο κόσμος επιστρέφει στην κανονικότητα, η Ευρώπη θα συνεχίσει να ψηφιοποιεί την υγειονομική περίθαλψη σε ολόκληρη την ήπειρο. Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Εργασίας για την περίοδο 2020- 2025, που ονομάζεται «Ενωμένη Δράση για Καλύτερη Υγεία», θέτει προτεραιότητες για το μέλλον της υγειονομικής περίθαλψης στην Ευρώπη και προσδιορίζει την ψηφιακή υγεία ως «κλειδί» για την υλοποίηση αυτού του οράματος. Η Ε.Ε. δημιούργησε επίσης το «EU4Health», επενδύοντας 5,1 δισ. ευρώ, για να συνεχίσει τις προσπάθειες από το πρόγραμμα Horizon 2020.

Οι κύριοι στόχοι πίσω από την ψηφιοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης είναι η διασφάλιση της πρόσβασης και της ανταλλαγής δεδομένων υγείας σε ολόκληρη την Ε.Ε. και η συγκέντρωση δεδομένων υγείας για έρευνα και εξατομικευμένη ιατρική. Στην Ελλάδα το οικοσύστημα των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του HealthΤech περιλαμβάνει 72 startups, αρκετές από τις οποίες ήδη βρίσκονται στο «στόχαστρο» ξένων εταιρειών και funds.

Ελληνικές healthtech spin-offs

1. Η Captain Coach είναι η πρώτη εταιρεία τεχνοβλαστός του εργαστηρίου Ιατρικής Φυσικής και Ψηφιακής Καινοτομίας του ΑΠΘ. Προσφέρει εικονική καθοδήγηση σε θέματα υγείας και ευεξίας μέσα από μια τεχνολογία προβολής (ως ψηφιακός προπονητής) σε ηλικιωμένους χρήστες ή σε άτομα με προβλήματα μνήμης.

2. Η Euclia είναι η 3η spin-off του ΕΜΠ που δραστηριοποιείται στην περιοχή Modelling as a Service (MaaS), αυτοματοποιώντας τις διαδικασίες κατασκευής, φιλοξενίας και διαμοιρασμού υπολογιστικών μοντέλων μέσω του Διαδικτύου.

3. Η Genome analysis αποτελεί τον πρώτο τεχνοβλαστό στο αντικείμενο της Μοριακής Διατροφής στα εργαστήρια του τμήματος Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής του Χαροκοπείου. Αναπτύσσει προσωποποιημένο διατροφικό lifestyle βασισμένο στο ατομικό γενετικό προφίλ.

4. Η spin-off του Πανεπιστημίου Κρήτης CRITIS MEDICAL SYNERGY προσφέρει λύσεις διαχείρισης του μεγάλου όγκου πληροφοριών που συλλέγονται στις μονάδες εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) και αυξημένης φροντίδας (ΜΑΦ), χωρίς τη χρήση χειρόγραφων, διαγραμμάτων και εγγράφων.

5. Η e-NIOS είναι τεχνοβλαστός του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και επιλύει το πρόβλημα της ιεράρχησης των βιοδεικτών μεταξύ πληθώρας παραγόντων που λειτουργούν ή επιδρούν ταυτόχρονα με πολύπλοκο τρόπο, από τους οποίους λίγοι έχουν αιτιακή σχέση με το βιολογικό φαινόμενο (π.χ. την εκδήλωση μιας ασθένειας).

6. Η HearArtTec είναι μια spin-off του ΑΠΘ που προτείνει λύσεις για την αποκατάσταση της ακοής με βέλτιστο, εξατομικευμένο και βασισμένο σε ευφυείς τεχνολογίες τρόπο σε χρήστες ακουστικών βαρηκοΐας και ακουστικών εμφυτευμάτων.

7. H ImmunoRec είναι μια νέα spin-off του Πανεπιστημίου Κρήτης που επικεντρώνεται στην τεχνολογία εξατομικευμένων εμφυτεύσιμων εμβολίων, χωρίς φαρμακευτική ουσία, μολυσματικότητα ή ανοσοενισχυτικά.

8. Η RETOUCH-Health Solutions είναι spin-off του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) στη Θεσσαλονίκη και αναπτύσσει μια μοναδική, φορητή λύση αποκατάστασης (ρομποτικό σύστημα άνω άκρου) για ασθενείς που έχουν υποστεί αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και παρουσιάζουν δυσλειτουργία, πλήρη ή μερική απώλεια της κινητικότητας άκρων.