Ιωάννινα: Το hub υψηλής τεχνολογίας της Νότιας Ευρώπης

Το STARTUPPER MAG συνεχίζει το οδοιπορικό του στην Ελλάδα. H επόμενη στάση του ταξιδιού του είναι η Ήπειρος και η πόλη των Ιωαννίνων. Μέσα από το αφιέρωμα που ακολουθείθα ανακαλύψουμε τον τρόπο με τον οποίο η περιοχή έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του παρελθόντος και να «χτίσει», με αργά και σταθερά βήματα, ένα νέο προφίλ. Στο επίκεντρο αυτού του απαιτητικού και φιλόδοξου αγώνα βρίσκονται φυσικά οι τοπικές επιχειρήσεις, οι οποίες στηρίζουν διαχρονικά και με συνέπεια τον τόπο τους, αλλά και η προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η ψήφος εμπιστοσύνης από δύο γερμανικούς «κολοσσούς» στον χώρο της πληροφορικής, όπως είναι η TeamViewer και η P&I.

Η πρώτη έχει δημιουργήσει ένα εντυπωσιακό hub για Έρευνα και Τεχνολογία στα Γιάννενα, ενώ η δεύτερη φιλοξενείται στο Επιστημονικό και Τεχνολογικό Πάρκο Ηπείρου. Το Ε.ΤΕ.Π.Η. έχει διαδραματίσει κι εκείνο, με τη σειρά του, καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της «νέας εικόνας» της περιοχής, αφού στηρίζει έμπρακτα την εισαγωγή νέων και καινοτόμων τεχνολογιών τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα. Μάλιστα, η επιτυχία του είναι τόσο μεγάλη που οδήγησε την Περιφέρεια Ηπείρου να προχωρήσει στη δημιουργία ενός νέου πάρκου Υψηλής Τεχνολογίας και Έρευνας, στην περιοχή της Πεδινής, προκειμένου να καλυφθεί η ζήτηση. Πώς όμως μια Περιφέρεια η οποία βρέθηκε αντιμέτωπη με μεγάλες οικονομικές δυσκολίες (και στους χαμηλότερους δείκτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης), όχι μόνο κατάφερε να αντιστρέψει την κατάσταση, αλλά έφτασε στο σημείο να «αναγκάσει» το γερμανικό κανάλι ARD, σε σχετικό ρεπορτάζ, να αποκαλέσει τα Ιωάννινα ως «τη Silicon Valley της Ευρώπης» –όχι απλώς της Ελλάδας– και τον πρωθυπουργό να χαρακτηρίσει την περιοχή «κόμβο ψηφιακού μετασχηματισμού»;

Καθοριστικό ρόλο έπαιξε το γεγονός πως στην Ήπειρο έχουν την έδρα και την παραγωγική τους δραστηριότητα 20 από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της Ελλάδας, με εξαγωγικό χαρακτήρα και έμφαση στον εκσυγχρονισμό και στις επενδύσεις σε έρευνα και καινοτομία. Ανάμεσά τους, η Ηπειρωτική Βιομηχανία Εμφιαλώσεων ΒΙΚΟΣ Α.Ε., που θεωρείται πρωτοπόρος στον κλάδο των εμφιαλωμένων νερών, έχει ταυτίσει το όνομά της με την ποιότητα και επενδύει στην καινοτομία σχεδόν 30 χρόνια. Μάλιστα, η νέα μονάδα παραγωγής και εμφιάλωσης στο Καλπάκι Ιωαννίνων χαρακτηρίζεται πλέον η κορυφαία στη χώρα. Επίσης, η ΠΙΝΔΟΣ, η οποία επενδύει διαρκώς σε έρευνα, τεχνολογία και καινοτομία, διαθέτοντας τις μοναδικές πρότυπες ερευνητικές μονάδες σε συνεργασία με πανεπιστημιακά ιδρύματα στην Ελλάδα, καθώς και η ΗΠΕΙΡΟΣ ΑΕΒΕ, που διαθέτει το πιο σύγχρονο εργοστάσιο παραγωγής τυροκομικών προϊόντων στη χώρα μας.

Επενδύσεις με επίκεντρο την καινοτομία στην «πράσινη» οικονομία και την ανάπτυξη προϊόντων υψηλών προδιαγραφών πραγματοποιεί και η ΧΗΤΟΣ ΑΒΕΕ – Φυσικό Μεταλλικό Νερό ΖΑΓΟΡΙ, με πολλές διεθνείς διακρίσεις, όπως και η γαλακτοβιομηχανία ΔΩΔΩΝΗ, που αποσπά διεθνή βραβεία εδώ και σχεδόν μισό αιώνα. Επιπλέον, τόσο η Περιφέρεια μαζί με την τοπική αυτοδιοίκηση -σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων- όσο και σημαντικοί επιχειρηματίες της Ηπείρου ασχολήθηκαν στοχευμένα με την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, πιέζοντας διαχρονικά τις κυβερνήσεις για τη θέσπιση κινήτρων αλλά και την αποκεντροποίηση των επενδυτικών σχεδίων από ξένα σχήματα και εταιρείες.

Η γερμανική «τεχνολογική απόβαση»

Οι προοπτικές των Ιωαννίνων κέντρισαν γρήγορα το ενδιαφέρον σημαντικών εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, με μεγάλες «περγαμηνές» και πλούσιο έργο, οι οποίες έκαναν το μεγάλο βήμα να επενδύσουν σε μια μικρή, αλλά γεμάτη ζωντάνια, πόλη της ελληνικής επαρχίας. Την αρχή έκανε η P&I Ελλάς, θυγατρική της γερμανικής P&I Personal&Informatik AG, η οποία ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2017 στο τεχνολογικό πάρκο της πόλης. Η εταιρεία έχει ως κύριες δραστηριότητες την εξέλιξη, τη βελτίωση και την ανάπτυξη εφαρμογών λογισμικού που αποτελούν προϊόντα της μητρικής εταιρείας.

Φυσικά, το μεγάλο όνομα στην επιχειρηματική σκηνή των Ιωαννίνων είναι η επίσης γερμανική TeamViewer. Δύο χρόνια μετά την P&I, η κορυφαία γερμανική εταιρεία τεχνολογίας, χρηματιστηριακής αξίας 6 δισ. ευρώ, επέλεξε τα Ιωάννινα για το ελληνικό της τμήμα, ενώ, μεταξύ άλλων, έχει βάλει «στα σκαριά» τη δημιουργία ενός εκτεταμένου hub στην περιοχή. Aυτή τη στιγμή στην TeamViewer απασχολούνται 50 εξειδικευμένοι εργαζόμενοι σε θέματα τεχνολογίας και software, ενώ στόχος της εταιρείας είναι το ανθρώπινο δυναμικό να φτάσει τα επόμενα χρόνια τους 200.

Αξίζει να αναφερθεί πως η πλειονότητα των εργαζομένων έχει σχέση με την πόλη, λειτουργώντας ως κίνητρο για τους ίδιους αλλά και για άλλους νέους ώστε να επιστρέψουν στον τόπο καταγωγής τους, αντιστρέφοντας το braindrain προς το εξωτερικό αλλά και τα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας. Σημειώνεται πως τόσο η P&I όσο και η TeamViewer ανήκουν στο βρετανικό fundPermira, το οποίο διαχειρίζεται κεφάλαια ύψους 44 δισ. ευρώ.

Ο γενικός διευθυντής της ελληνικής θυγατρικής, Φίλιπ Ντόιτσερ έχει στο παρελθόν εξηγήσει επακριβώς την ιδέα πίσω από την απόφαση της TeamViewer. «Υπέρ της Ελλάδας συνηγορούν αρκετοί παράγοντες, όπως το αξιόλογο και ανεκμετάλλευτο ακόμη ανθρώπινο δυναμικό, οι καλές τοπικές συνθήκες και η υποστήριξη που παρέχει η πολιτική. Η επιλογή των Ιωαννίνων οφείλεται κυρίως στο πανεπιστήμιο της πόλης, το οποίο, με 20.000 φοιτητές, ανήκει στα πλέον αναγνωρισμένα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας. Ο ανταγωνισμός στην τοπική αγορά εργασίας δεν είναι ιδιαίτερα έντονος, κατά συνέπεια έχουμε πολλές πιθανότητες να προσλάβουμε, αλλά και να κρατήσουμε, τους καλύτερους που εντοπίζουμε στην περιοχή. Στα Ιωάννινα πολλοί συνεργάτες είναι ακόμη καινούργιοι, αλλά μπαίνουν γρήγορα στο πνεύμα της επιχείρησης και ταυτίζονται με την TeamViewer».

Τη δυναμική των Ιωαννίνων, ως hub υψηλής τεχνολογίας, έχει εξάρει με τη σειρά του και ο πρέσβης της Γερμανίας στην Ελλάδα, Έρνστ Ράιχελ, μιλώντας σε εκδήλωση του Ελληνογερμανικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου. «Κάποιες καινοτόμες γερμανικές επιχειρήσεις ανακάλυψαν π.χ. τα Ιωάννινα, ως έναν ελκυστικό τόπο εξαιτίας του μεγάλου αριθμού των πολύ καλά καταρτισμένων, δημιουργικών νέων ανθρώπων, του δυναμικού οικοσυστήματος καθώς και άλλων ευνοϊκών προϋποθέσεων. Η έρευνα και η καινοτομία αποτελούν έναν ολοένα και σημαντικότερο λόγο για τις γερμανικές επιχειρήσεις να δραστηριοποιηθούν στην Ελλάδα».

Διά στόματος του Γερμανού πρέσβη επιβεβαιώθηκε μία ακόμα επένδυση γερμανικής εταιρείας στην πρωτεύουσα της Ηπείρου. Η BestSecret, η τρίτη εταιρεία του fund Permira, αναμένεται να δραστηριοποιηθεί σύντομα στα Ιωάννινα. Σύμφωνα με πληροφορίες, η εταιρεία μεταπώλησης ειδών ένδυσης και υπόδησης έχει ήδη βρει τον χώρο εγκατάστασης, ενώ αναμένεται να δημιουργήσει σε πρώτη φάση 20 νέες θέσεις εργασίας. Μεγάλο ρόλο στην επιχειρηματική άνοδο των Ιωαννίνων έχει παίξει το έργο του Επιστημονικού και Τεχνολογικού Πάρκου Ηπείρου (Ε.ΤΕ.Π.Η.), το οποίο εδώ και δύο δεκαετίες στηρίζει έμπρακτα τις επιχειρήσεις τεχνολογίας που εδρεύουν στην Περιφέρεια.

Ειδικότερα, κύριος ρόλος του Ε.ΤΕ.Π.Η. είναι η διάχυση της τεχνογνωσίας που παράγεται στην ακαδημαϊκή κοινότητα και τα ερευνητικά κέντρα με στόχο τη δημιουργία ενός νέου πόλου ανάπτυξης στην Ήπειρο. Comitech, Dicon, FutureIntelligence, ΝΩΣΙΣ και Q base είναι μόνο μερικές από τις εταιρείες τεχνολογίας που φιλοξενούνται στο πάρκο. Παράλληλα, εκτός από το Ε.ΤΕ.Π.Η., με πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας, δρομολογείται η δημιουργία ενός νέου διευρυμένου τεχνολογικού πάρκου, χρηματοδοτούμενου από πόρους του προγράμματος του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης.

Στα Ιωάννινα έχουν επίσης την έδρα τους η Startup Tekmon, η Terracom, η οποία προσφέρει υπηρεσίες IT, και η Natech, η οποία παρέχει μια ψηφιακή τραπεζική πλατφόρμα σε τράπεζες στην Ελλάδα και σε άλλες 40 χώρες σε όλον τον κόσμο. Η μέχρι τώρα πορεία των επιχειρηματικών κινήσεων με επίκεντρο την περιοχή επιβεβαιώνει πως το παράδειγμα των Ιωαννίνων, ως περιφερειακού κέντρου τεχνολογίας και καινοτομίας, μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο για την περαιτέρω ενίσχυση της ελληνικής περιφέρειας, ενώ η παρουσία σημαντικών ξένων εταιρειών αναμένεται να δώσει μεγάλη ώθηση στην αναπτυξιακή πορεία της Ελλάδας στη μετα-covid εποχή.

Η ταυτότητα και ο ρόλος του Ε.ΤΕ.Π.Η.

Το Επιστημονικό και Τεχνολογικό Πάρκο Ηπείρου (Ε.ΤΕ.Π.Η.) ιδρύθηκε το 1999 από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και την Περιφέρεια Ηπείρου. Η κατασκευή και ο εξοπλισμός του πρώτου κτιρίου χρηματοδοτήθηκε από το ΠΕΠ Ηπείρου 2000-2006 του Γ’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και το δεύτερο κτίριο-επέκταση από το Ε.Π. Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας-Ηπείρου 2007-2013 του ΕΣΠΑ. Από το 2003 τη λειτουργία του Πάρκου έχει αναλάβει η εταιρεία Διαχείρισης Επιστημονικό και Τεχνολογικό Πάρκο Ηπείρου Α.Ε. Αποστολή του Επιστημονικού και Τεχνολογικού Πάρκου Ηπείρου είναι να αποτελέσει τον κύριο φορέα στήριξης για την εισαγωγή νέων και καινοτόμων τεχνολογιών τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα.

Ο κύριος ρόλος του Ε.ΤΕ.Π.Η. είναι να διαχέει την τεχνογνωσία που παράγεται στην ακαδημαϊκή κοινότητα και τα ερευνητικά κέντρα και ινστιτούτα, με στόχο τη δημιουργία ενός νέου πόλου ανάπτυξης στην Ήπειρο. Το Ε.ΤΕ.Π.Η. αποσκοπεί επίσης να λειτουργήσει ως «θερμοκοιτίδα» νέων επιχειρήσεων και για τις τέσσερις πρωτεύουσες των Περιφερειακών Ενοτήτων της Ηπείρου, όπου μικρές αλλά δυνα-
μικά ανερχόμενες επιχειρήσεις έχουν σκοπό την προώθηση της καινοτομίας σε συνεργασία με ερευνητικά ιδρύματα για την ανάπτυξη
νέων προϊόντων και υπηρεσιών. Αυτή τη στιγμή στο Ε.ΤΕ.Π.Η. φιλοξενούνται 27 εταιρείες μεταξύ των οποίων οι: Dicon, Comitech, FutureIntelligence, GE Scientific, Infocape, MedicalStatistics, Moκaal, NeuronEnergySolutions, ΝΙΚΙ, Νώσις, P&I Ελλάς, Q base R & D, QualiaPharma, SenseWorks, Univeye, OmegaTechnology, SPECTRAtech και SymAgro.

Ο ρόλος του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων ιδρύθηκε το 1970, ενώ τμήματά του είχαν αρχίσει να λειτουργούν από το 1964 ως παραρτήματα του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το πρώτο που ιδρύθηκε ήταν το τμήμα της Φιλοσοφικής στις 8 Μαΐου 1964. Έχει την έδρα του στην Πανεπιστημιούπολη Ιωαννίνων, που βρίσκεται στην περιοχή Μονής Δουρούτης, κοντά στην πόλη των Ιωαννίνων, ενώ θεωρείται ένα από τα πιο αξιόλογα ακαδημαϊκά ιδρύματα της Ελλάδας. Από το 2018 αποτελείται από 11 σχολές και 26 τμήματα, ενώ το έμβλημά του είναι ο αετός επί σκήπτρου. Διαθέτει τη μεγαλύτερη σε ωφέλιμη επιφάνεια (14.500 τ.μ. κατανεμημένα σε έξι ορόφους) ενιαία Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης της Ελλάδας (Β.Κ.Π.-Π.Ι.), ενώ έχει αποσπάσει αρκετές διακρίσεις, όπως το 2018, όταν και βρέθηκε στη θέση 501-600 στην παγκόσμια λίστα που δημοσιεύουν οι TheTimesHigherEducation. Συχνά αναλαμβάνει δράσεις όπως το MITEF Greece 2022, που στοχεύουν στη δυναμική ανάπτυξη νεοφυών επιχειρήσεων και επιχειρηματικών ομάδων που καινοτομούν στον χώρο της τεχνολογίας και των επιστημών.

Με επίκεντρο τη νεοφυή επιχειρηματικότητα

Τόσο ο Δήμος Ιωαννίνων όσο και γενικότερα η Περιφέρεια Ηπείρου έχουν στρέψει τα τελευταία χρόνια την προσοχή τους στη νεοφυή επιχειρηματικότητα και τις ξένες επενδύσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Επιστημονικό και Τεχνολογικό Πάρκο των Ιωαννίνων, δίπλα στο πανεπιστήμιο, έχει εξελιχθεί πραγματικά σε μια φωλιά νέων ιδεών αλλά και σε έναν χώρο όπου φιλοξενούνται και εταιρείες που δεν είναι startups. Ανάμεσά τους βρίσκεται η γερμανική P&I αλλά και μερικές νεοφυείς εταιρείες ανάπτυξης λογισμικού. Ενδεικτικό της ακμής που παρατηρείται είναι το γεγονός ότι το 2016 χρησιμοποιούνταν 800 τ.μ. του πάρκου από επιχειρήσεις, ενώ αυτή τη στιγμή είναι σε χρήση 1.760 τ.μ. Με αυτές, λοιπόν, τις ενέργειες η Περιφέρεια Ηπείρου αποδεικνύει έμπρακτα τη στήριξη και πίστη στη νεωτερικότητα και στις τεχνολογίες αιχμής.

Δηλώσεις φορεών του οικοσυστήματος Ηπείρου και εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης

«Για την ανάπτυξη σε επίπεδο τεχνολογίας, έρευνας και καινοτομίας», Αλέξανδρος Καχριμάνης, Περιφερειάρχης Ηπείρου

Πρόσφατα δημοσιεύθηκαν από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) οι επιδόσεις των ελληνικών Περιφερειών κατά το 2012 σε δραστηριότητες Έρευνας, Ανάπτυξης και Καινοτομίας, με την Περιφέρεια Ηπείρου ως προς τις δαπάνες, όσον αφορά το ποσοστό του ΑΕΠ της, να βρίσκεται στην 3η θέση μετά τις Περιφέρειες της Αττικής και της Κρήτης. Είναι ένα στοιχείο που δείχνει την τάση αλλά και τον αναπτυξιακό προσανατολισμό που έχουμε στην Ήπειρο.

Η Περιφέρεια Ηπείρου τα τελευταία δέκα χρόνια έχει στηρίξει γενναία μέσω των επιχειρησιακών της προγραμμάτων τόσο το Πανεπιστήμιο όσο και τις ιδιωτικές επιχειρήσεις στην ανάπτυξη της έρευνας και της παραγωγής καινοτόμων προϊόντων και παροχής υπηρεσιών. Έχει αναλάβει όμως και η ίδια πρωτοβουλίες στους συγκεκριμένους τομείς. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι χρηματοδοτήσαμε μελέτες για τη δημιουργία Κέντρων Καινοτομίας που αφορούν τα αρωματικά-φαρμακευτικά φυτά, το κρέας και τη γενετική βελτίωση των ζώων, που συνδυάζονται με τρεις παραγωγικές δραστηριότητες της Ηπείρου.

Επιδίωξή μας είναι η γνώση που θα προκύπτει από τη λειτουργία αυτών των Κέντρων να διαχέεται στους παραγωγούς, βελτιώνοντας την ποιότητα των προϊόντων τους, διατηρώντας ταυτόχρονα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. Με δεδομένο ότι για τη λειτουργία των Κέντρων έχουμε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο, επιτυγχάνουμε έναν ακόμη στόχο μας: την άμεση σύνδεσή του με την παραγωγική δομή της Ηπείρου. Έχουμε σαφή αντίληψη ότι χωρίς την παραγωγή νέων καινοτόμων προϊόντων δεν μπορεί να γίνει το αναπτυξιακό άλμα που επιθυμούμε. Οι προοπτικές είναι θετικές, καθώς έχουμε ήδη αποτελέσματα. Με την ενθάρρυνση και χρηματοδότηση της Περιφέρειας παράγονται ή σχεδιάζονται νέα γαλακτοκομικά προϊόντα, αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς ο κλάδος των αρωματικών φυτών και όχι μόνο.

Ο τομέας της τεχνολογίας είναι ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο. Η Ήπειρος έχει επιστημονικό δυναμικό υψηλού επιπέδου. Και αυτό αποδεικνύεται από τους αποφοίτους των τμημάτων Πληροφορικής σε Ιωάννινα και Άρτα. Η έλευση μεγάλων εταιρειών υψηλής τεχνολογίας στην πρωτεύουσα της Ηπείρου, σε συνδυασμό με άλλες τοπικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται με επιτυχία στον κλάδο, αποτέλεσε ένα πολύ δυνατό ερέθισμα για να αναλάβουμε την πρωτοβουλία να σχεδιάσουμε τη δημιουργία ενός Πάρκου Υψηλής Τεχνολογίας και Έρευνας. Σε αυτό θα στεγαστούν οι εταιρείες που σήμερα δραστηριοποιούνται στην Ήπειρο, αλλά και εκείνες που έχουν εκδηλώσει ανάλογο ενδιαφέρον.

Την πρωτοβουλία αυτή στηρίζει η πολιτεία, ήδη το έργο έχει προταθεί και αρχικά έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και είμαστε αισιόδοξοι ότι του χρόνου τέτοια εποχή οι πρώτες εταιρείες θα έχουν ήδη εγκατασταθεί στο Πάρκο. Ως περιφερειακή αρχή είμαστε ανοικτοί σε κάθε νέα πρόκληση, έτοιμοι να στηρίξουμε κάθε αναπτυξιακή πρωτοβουλία, πολύ περισσότερο στην έρευνα, στην καινοτομία και στις νέες τεχνολογίες, γιατί γνωρίζουμε πολύ καλά ότι όσοι δεν ακολουθήσουν τους ρυθμούς της εποχής θα χάσουν οριστικά το τρένο της ανάπτυξης.